Zatem pora na kontynuację tematu tramwajów w Wiedniu. Ostatnio pisałem o najstarszym taborze, który systematycznie znika z ulic austriackiej stolicy. Tu link do tego materiału.
Mowa o wagonach silnikowych E2 i doczepnych C5, którym poświęcę również ten wpis.
Na stanie przewoźnika Wiener Linien wciąż pozostaje kilkadziesiąt takich tramwajów.
Poniżej kilka zdjęć prezentujących te stopniowo odchodzące do historii pojazdy.
Heldenplatz. Przez Burgring jedzie skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4027 + 1427. Rocznik 1979 + 1978. Obsługa linii 2 w kierunku pętli Dornbach. 19.07.2022. Wagon silnikowy z eksploatacji został wycofany dnia 7.04.2025. Doczepę ten los spotkał wcześniej, bo już 19.11.2024. Po prawej stronie widoczny fragment gmachu Kunsthistorisches Museum Wien (Muzeum Historii Sztuki).
Universitätsring. Linię D w stronę pętli Nußdorf obsługuje skład Bombardier-Rotax E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4308 + 1508. Rocznik 1978 + 1989. W tle okazały budynek Burgtheater. Ciemne okna to efekt stosowania specjalnych folii przeciwsłonecznych, którymi wagony E2 i C5 są oklejane od 2022 roku. 20.06.2023. Skład wagonów E2 + C5 po raz pierwszy pojawił się na linii D w dniu 31.05.1980. Prezentowane pojazdy już nie są już razem eksploatowane. Wagon silnikowy wycofano 13.03.2025, a doczepny jest nadal czynny.
Jeszcze raz skład Bombardier-Rotax E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4308 + 1508 na linii D. Universitätsring. 20.06.2023.
Przystanek „Parlament” na Dr. Karl Renner-Ring. Tuż obok budynek parlamentu. Dość długo był on ukryty pod rusztowaniami. Prace na szczęście już się zakończyły i obiekt można podziwiać w całej okazałości. Linia nr 2 objeżdża Parlament z dwóch stron. Od przodu przez Dr. Karl Renner-Ring i z boku przez Rathausplatz. Na zdjęciu skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4003 + 1403. Kierunek pętla Dornbach. Wagon silnikowy to rocznik 1978, nadal w eksploatacji. To jednocześnie najstarszy wciąż czynny wagon typu E2. Doczepa powstała kilka miesięcy wcześniej, w 1977 roku i także jest eksploatowana. Mamy zatem najstarszy skład E2 + C5. Warto jeszcze dodać, że składy E2 + C5 regularną obsługę linii nr 2 rozpoczęły dopiero od 14.01.2015. Zdjęcia powstały 26.09.2022.
Jeszcze raz skład nr 4003 + 1403 na linii 2. Objazd Parlamentu, czyli przejazd z Dr. Karl Renner-Ring w Rathausplatz. W tle wieżyczka wiedeńskiego ratusza - kolejny niedawno remontowany budynek. Po lewej fragment wagonu ULF, także na linii 2. 26.09.2022.
Tak Parlament Österreich wyglądał w trakcie remontu - zastawiony, zasłonięty. Na przystanku „Ring, Volkstheater U” stoi skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4008 + 1408. Oba wagony z 1978 roku. Ich eksploatacja zakończyła się w połowie października 2023. Obsługa linii D w kierunku pętli Absberggasse. 19.07.2022.
Burgring. Od strony Parlamentu jedzie skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4012 + 1412. Rocznik 1978. Wagon silnikowy z ruchu został wycofany 8.11.2023, a doczepa 8.05.2024. Obsługa linii 1 w kierunku pętli Stefan-Fadinger-Platz. Składy E2 + C5 regularne kursowanie na linii nr 1 zaczęły dopiero od 9.12.2012. Zdjęcia powstały 19.07.2022.
Schwedenplatz. Na linii 1 w kierunku pętli Prater, Hauptallee stoi skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4082 + 1482 (prawdopodobnie). Rocznik 1988 + 1987. Nadal w eksploatacji. Po prawej żółty SGP E1 nr 4867 z 1977 roku jako linia turystyczna Vienna Ring Tram, która ma tutaj przystanek początkowy i końcowy. 28.05.2016.
Węzeł przesiadkowy „Schottentor” (tramwaje, metro, autobusy). Linię D w stronę pętli Quartier Belvedere obsługuje SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4011 + 1411. Oba wagony z 1978 roku. Doczepę wycofano z ruchu w roku 2023, a wagon silnikowy w 2024. 20.06.2023.
Schwarzenbergplatz. Jeszcze w latach 90-tych miejsce to pełniło funkcję parkingu dla samochodów osobowych. Teraz jest to reprezentatywny plac z charakterystycznym konnym pomnikiem feldmarszałka Karla Schwarzenberga. Przejeżdżają tędy linie D i 71. W miejscu tym zobaczymy wszystkie modele tramwajów eksploatowanych obecnie przez Wiener Linien. Na pierwszym planie skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4031 + 1431. Rocznik 1979. Oba wagony wycofano z eksploatacji w styczniu 2025. Obsługa linii D. Za składem stoi przyczyna wycofywania E2 + C5, czyli Alstom Flexity Wien. W tym przypadku wagon nr 335 z 2022 roku. Linia 71. W tle pierwszego zdjęcia wagon ULF. 21.06.2023.
Skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4031 + 1431 na linii D w stronę pętli Nußdorf skręca z Schwarzenbergplatz w Kärntner Ring. 21.06.2023.
Schottentor. Bombardier-Rotax E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4311 + 1511. Rocznik 1986 + 1990. Skład nadal czynny. Linia D w kierunku pętli Nußdorf. 20.06.2023.
To zdjęcie pokazuje różnicę wielkości nowego i starego taboru. Jako pierwszy stoi Siemens ULF B nr 637 z 2000 roku. Za nim mała doczepa Bombardier-Rotax C5 nr 1508 z 1989 roku. Remise Gudrunstraße. 20.06.2023.
Wagony E2 i C5 udokumentowałem także na większym materiale filmowym. Nagrywałem w różnych rejonach austriackiej stolicy. Również manewry przy zajezdni Remise Gudrunstraße.
Na nagraniu pojawia się także tramwaj, którego dostawy są głównym powodem wycofywania starego taboru. To pojazd typu D, czyli Alstom Flexity Wien. Wagon nr 335 z 2022 roku.
W dalszej części tramwajowej relacji z Wiednia zajmę się słynnymi niskopodłogowymi wagonami ULF.
Wracam do tematu parady tramwajów, która 22 września 2024 przejechała przez Kraków. Tu link do materiału, w którym opisałem prezentowane pojazdy, od „Zeppelina” do warszawskiej „parówki”.
Następny przemieszczał się Konstal 102N nr 203, czyli „wiatrówka”. To rocznik 1969.
Konstal 102N nr 203 paraduje na nowym torowisku w rejonie dawnego węzła „Wiadukty”. 22.09.2024.
Kolejne paradowały dwa przegubowce. Drugi wyjątkowy, bo to doczepa.
Konstal 102Na + 102NaD nr 210+155. Oba powstały w 1970 roku, ale przebudowa drugiego z nich na doczepę nastąpiła znacznie później, bo dopiero w 1985 roku.
Wyjątkowy skład przegubowców, czyli Konstal 102Na + 102NaD nr 210 + 155.
Potem jechał sprowadzony z Wiednia Lohner E1 nr HW101. Rocznik 1968. Ex 4488 Wiener Linien. Pierwszy „Wiedeńczyk” w Krakowie – od 2003 roku, stąd pozostawione czerwone malowanie.
Czerwony jak w Wiedniu. Lohner E1 nr HW101.
Kolejny jechał Konstal 105N. Dokładnie wagony nr 271 + 266. Oba z roku 1975.
Konstal 105N nr 271 + 266.
Za niebieskim składem przemieszczał się Konstal 105NT. To rocznik 1989, początkowo w WPK Katowice, a po zmianach w Przedsiębiorstwie Komunikacji Tramwajowej i finalnie w Tramwajach Śląskich. Cały czas był tam eksploatowany pod numerem 789, który ma nadal.
Wagon w 2007 roku został wypożyczony do MPK Kraków, gdzie pełnił funkcję holownika. Finalnie, po kilku latach eksploatacji krakowski przewoźnik kupił „tyrystora”. Przywrócono go do stanu z początku eksploatacji w WPK Katowice (wraz z adekwatnym malowaniem) oraz zamontowano aparaturę do odladzania sieci trakcyjnej. Konstal ten pełni zatem dość nietypową funkcję. Jest wagonem techniczno-historycznym.
Latem wagon historyczny, zimą techniczny do odladzania sieci trakcyjnej. Konstal 105NT nr 789.
Kolejny wagon to przedstawiciel starszego taboru liniowego. Można powiedzieć, że stały uczestnik parad, bo regularnie pojawia się jako reprezentant tego typu wagonów. Pozyskany z Norymbergi MAN N8S-NF nr HK459. Rocznik 1977. Ex nr 370 w VAG Nürnberg. W Krakowie od 2011 roku. W początkowym okresie eksploatacji wyróżniał się on pozostawioną niemiecką reklamą, którą woził po stolicy Małopolski przez kilka miesięcy.
Paradujący MAN N8S-NF nr HK459.
Za nim jechał przedstawiciel młodszego taboru. Bombardier NGT6-2 nr RP650. Rocznik 2008. Wyróżnia się on nietypowym, białym kolorem wyświetlaczy. To również stały uczestnik parad tramwajów.
Bombardier NGT6-2 nr RP650.
Następnie paradowała PESA 2014N nr HG936. Rocznik 2015. Za nią jechał Stadler Tango nr HY743 z 2023 roku.
PESA 2014N nr HG936.
Stadler Tango nr HY743.
Następny pojazd był dla mnie zaskoczeniem, bo to zabytek przemieszczający się pośród taboru współczesnego.
Techniczny Konstal N. Wagon szlifierka oznaczony numerem 304. Rocznik 1954. Ciągnął on wagon towarowy – Lora, na którym umieszczono reklamę parady tramwajów. Wcześniej skład ten pojawiał się na krakowskich torowiskach, promując to ciekawe wydarzenie.
Lora otrzymała nr 1017. To rocznik 1953. Oto, co na jej temat pisze właściciel, czyli MPK Kraków: „W 1980 roku na potrzeby obsługi w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym podjęto decyzję o przebudowie jednego doczepnego wagonu pasażerskiego pochodzącego z połowy lat 50. XX wieku na wagon otwarty typu „lora” służącego do przewozu ciężkich elementów (silników, przekładni itd.). Wagon poddano przebudowie mocno przebudowując dotychczasowe nadwozie - na wózku wagonu pozostawiono część środkową pudła wagonu, na której zabudowano burty, skrócono pomosty”. Tak doczepa Konstal ND stała się Lorą.
Konstal N szlifierka + Lora promująca paradę tramwajów.
Paradę zakończyła jeszcze jedna PESA 2014N. Wagon nr HG927.
Kończąca paradę PESA 2014N nr HG927, czyli drugi wagon tego samego typu.
Poniżej film prezentujący przejazd parady w rejonie wówczas nowego przystanku „Grodzki Urząd Pracy” przy ul. Łowińskiego. Jak już wspomniałem, miałem problemy z aparatem i niestety nie wszystkie tramwaje nagrałem.
Na początku filmu przez ul. Łowińskiego jedzie Warszawa M20 z MPK Kraków. Później prowadziła ona kolumnę paradujących tramwajów – tam, gdzie torowisko było w jezdni.
W paradzie nie wzięły udziału wszystkie rodzaje tramwajów krakowskiego MPK. Niektóre zabytki były w delegacji w Warszawie i Poznaniu, a pewnych wagonów eksploatowanych liniowo nie uwzględniono.
Wprowadzenie do kolumny „wszystkiego, co jest” znacznie by ją wydłużyło, zwiększając czas przejazdu. Parada dość mocno ingeruje w funkcjonowanie miasta (czasowe wstrzymywanie ruchu pozostałych pojazdów, pieszych), więc takie działanie jest jak najbardziej zrozumiałe. Tu muszę jednak stwierdzić, że w paradach zawsze brakuje mi wyjątkowego, jedynego na świecie wagonu Protram 405N-Kr. Co ciekawe, dwa dni wcześniej kursował on w miejscu, w którym dokumentowałem paradę – w związku z awaryjną zmianą trasy. Dodatkowe informacje o tym wyjątkowym wagonie tutaj.
Ten tramwaj nie bierze udziału w paradach. Protram 405N-Kr nr HG999. Tu udokumentowany na trasie parady, dwa dni przed nią. Przystanek „Grodzki Urząd Pracy” przy ul. Łowińskiego. Obsługa linii 4, która w związku z kradzieżą sieci trakcyjnej została czasowo skierowana w tę lokalizację. 20.09.2024.
Parada przez Kraków przemieszczała się dość wolno, więc korzystając z komunikacji tramwajowej zdążyłem dotrzeć na skrzyżowanie ul. Dietla z ul. Stradomską, gdzie ponownie dokumentowałem uczestniczące w niej pojazdy. Poniżej nagrany wówczas film. Widać na nim także wspomnianą Warszawę M20.
Kolejna parada tramwajów przejedzie przez Kraków w niedzielę, 21 września 2025.
Zatem pora na comiesięczne zestawienie nowych filmów, które opublikowałem na kanale YouTube Bloga Transportowego. Lukaszwo – Transport Movies.
W maju 2025 było ich aż 9. Tradycyjnie jeden duży 4K, a pozostałe krótkie typu „shorts”. Tematyka autobusowa, tramwajowa i kolejowa.
Zaczynam od dużego nagrania 4K. Powstało ono w Wiedniu i przedstawia stopniowo znikające z ulic miasta składy typu E2+C5. Więcej na ich temat pisałem tutaj.
Na nagraniu pojawia się także tramwaj, którego dostawy są głównym powodem wycofywania starego taboru. To pojazd typu D, czyli Alstom Flexity Wien. Wagon nr 335 z 2022 roku.
Fragment filmu. Wiedeń, Erlachgasse - teren zajezdni tramwajowej Remise Gudrunstraße. Z miasta właśnie wrócił skład Bombardier-Rotax E2 nr 4312 (rocznik 1986) + Bombardier-Rotax C5 nr 1512 (rocznik 1990). Na ten moment oba wagony w zestawieniach Wiener Linien widnieją jako czynne.
Fragment filmu. Wiedeń, Schwarzenbergplatz. Alstom Flexity Wien nr 335 na linii 71.
Nagrywałem w różnych rejonach austriackiej stolicy. Zobaczycie sceny z centrum miasta, a także np. manewry przy Remise Gudrunstraße. Na temat tej zajezdni pisałem tutaj.
Materiały zbierałem w latach 2022 – 2023.
Teraz pora na krótkie „shortsy”. Zaczynam od nagrania z Włoch. Triest, Via Mazzini. Jedzie autobus włoskiej produkcji, a dokładniej Menarinibus Citymood 12. Pojazd nr 1664 na linii 17. Rocznik 2016.
Nagrywałem 4 kwietnia 2025.
Zmieniamy środek transportu i lokalizację. Przystanek osobowy Kędzierzyn-Koźle Przystanek.
Bez zatrzymania przejeżdża SN84-001 „Mucha” jako pociąg TLK „Sudety” z Jeleniej Góry do Krakowa Głównego. Nagranie już historyczne, bo spalinowe zespoły trakcyjne serii SN84 przestały obsługiwać to połączenie. Zostały zastąpione przez SD85 wyprodukowane w latach 90-tych (SN84 z lat 70-tych) ubiegłego wieku.
Materiał powstał 9 marca 2025.
To samo miejsce i pociąg, który zmienił kategorię z TLK na IC, czyli „Sudety” z Jeleniej Góry do Krakowa Głównego. Jego obsługa to już nie SN84 z SKPL, lecz znacznie nowsze pojazdy tego przewoźnika. W tym przypadku SD85-004 + SD85-005.
11 maja 2025.
Nadal temat kolejowy, wciąż zespół trakcyjny, lecz tym razem elektryczny. Włochy i pociąg obsługiwany przez Trenitalia. Stacja Trieste Airport przy miejscowym lotnisku.
To jednostka o oznaczeniu ETR 563 007, która odjeżdża jako pociąg nr R 23042 w relacji Trieste Centrale - Portogruaro-Caorle. Producent to hiszpański CAF.
Nagrywałem 5 kwietnia 2025.
Ponownie zapraszam do Wiednia. Z dworca Westbahnhof odjeżdża Stadler KISS prywatnego przewoźnika WESTbahn.
Nagrywałem 20 czerwca 2023.
Pozostałe nagrania powstały w Krakowie. Na początek materiał tramwajowy.
W związku z zamknięciem (remont) Mostu Grunwaldzkiego, od strony ul. Monte Cassino wprowadzono tymczasowe rozwiązanie, które umożliwia kursowanie tramwajom dwukierunkowym. To tak zwany rozjazd nakładkowy. Przejeżdża przez niego wagon Duewag GT8C nr RF311. Linia 72. Nagrywałem 21 maja 2025.
Przystanek „Plac Centralny” na al. Andersa. Odjeżdża z niego jeden z najnowszych autobusów MPK Kraków, Solaris Urbino 12 mild hybrid nr BU352.
Obsługuje on linię czasową 704 w relacji Kombinat - Aleja Przyjaźni. Solaris nr BU352 jest jednym z pierwszych autobusów MPK Kraków w nowym wzorze malowania. Nagrywałem 9 maja 2025.
Ostatnie z majowych nagrań to zapowiedź serii filmów prezentujących tabor obsługujący wyjątkową trasę.
Uruchomiona w ramach obchodów 150-lecia komunikacji miejskiej specjalna linia oznaczona jako „PR”. Do jej obsługi wyznaczono wyłącznie autobusy Jelcz PR-110. Wszystkie przyjechały z innych miast. Po jednym egzemplarzu z Wrocławia, Poznania i Rzeszowa oraz dwa z Warszawy.
Linia PR kursowała pomiędzy pętlami autobusowymi Aleja Przyjaźni i Nowy Kleparz. Na nagraniu warszawski Jelcz PR-110U nr 5299 z 1978 roku, który właśnie rozpoczął kurs z Alei Przyjaźni. 31.05.2025.
Obszerniej tematem wyjątkowej linii autobusowej „PR” zajmę się już wkrótce, poświęcając jej oddzielny materiał.
Na pewno zaproszę też Was na spotkanie z innymi pociągami udokumentowanymi na wiedeńskim dworcu Westbahnhof oraz z włoskimi pociągami i autobusami w Trieście. Planuję też większy materiał filmowy poświęcony szt serii SD85.
Wracam do tematu wiedeńskich tramwajów, a dokładniej do kwestii najstarszego taboru kursującego po stolicy Austrii. To wagony E2 z doczepami C5, o których ostatnio pisałem tutaj. W związku z dostawami nowych wagonów Alstom Flexity Outlook, ich ilość stopniowo maleje.
W tym wpisie pokażę kolejne zdjęcia prezentujące ten ciekawy i już coraz bardziej historyczny tabor. Zobaczycie także krótki film typu shorts.
Wiedeński Ring. Przystanek „Parlament” na Universitätsring. Skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4089 + 1489. Wagon silnikowy to rocznik 1989, a doczepny 1988. Oba pojazdy nadal są czynne. Tramwaj obsługuje linię nr 1 w stronę pętli Stefan-Fadinger-Platz. Na dolnym zdjęciu dla porównania wagon ULF na linii D. 26.09.2022.
Burgring, obok Muzeum Historii Naturalnej. Linię D w kierunku pętli Absberggasse obsługuje skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4008 + 1408. To jedne z najstarszych tramwajów jeżdżących wówczas po Wiedniu. Oba wagony z 1978 roku. Ich eksploatacja zakończyła się w połowie października 2023. Zdjęcia powstały 19.07.2022.
Tunel tramwajowy. Podziemny przystanek „Matzleinsdorfer Platz”. Stoi na nim skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4041 + 1441. Wagon silnikowy to rocznik 1980, a doczepny 1979. Linia 18 w kierunku pętli Schlachthausgasse. Skład nadal jest czynny. 19.07.2022.
Pętla tramwajowa Schlachthausgasse, z której korzysta tylko linia 18. Tu podstawiony skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5. Wagon silnikowy to pojazd nr 4038 z 1980 roku, nadal w eksploatacji. Oznaczenia doczepy niestety nie ustaliłem. W pobliżu pętli znajduje się miejsce, które warto odwiedzić - zabytkowa zajezdnia tramwajowa z bogatą ekspozycją taboru (Remise – Verkehrsmuseum der Wiener Linien). Tamtejsze pojazdy już pojawiały się w Blogu Transportowym, w krótkich filmach shorts (przykładowy link). Poświęcę im także oddzielną serię wpisów. 28.05.2016.
Powyższy wagon SGP E2 nr 4038 i zamontowana w nim jakże już historyczna tabliczka z nazwą producenta: SGP. 28.05.2016.
Teren wyjątkowej zajezdni tramwajowej - Remise Gudrunstraße (Betriebsbahnhof Favoriten), o której pisałem tutaj. Bombardier-Rotax E2 nr 4307 z 1978 roku. Nadal czynny. Obok niego wagon techniczny LH nr 6459 z zamontowanym pługiem. Pojazd ten powstał w roku 1987 z tramwaju typu L nr 540. Pozostałe widoczne częściowo tramwaje to żółte LH i czerwone ULF-y. 20.06.2023.
Remise Gudrunstraße. Odstawiona przy koźle oporowym doczepa Bombardier-Rotax C5 nr 1508 z 1989 roku. Nadal czynna. Przed nią Siemens ULF B nr 637. 20.06.2023.
Do przystanku „Schwedenplatz” obok Kanału Dunajskiego (Donaukanal) dojeżdża skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4011 + 1411. Oba wagony z 1978 roku. Doczepę wycofano z ruchu w roku 2023, a wagon silnikowy w 2024. Tramwaj w trakcie obsługi linii nr 1 do pętli Prater Hauptallee. 27.05.2016.
Bombardier-Rotax C5 nr 1492 z 1988 roku. Tabliczka znamionowa, która odwołuje się do historii zakładu - pod logotypem zapis, że dawniej był to Lohner, czyli firma, która nabyła większościowy pakiet udziałów Rotaxa w 1959 roku. Bombardier przejął firmę Lohner-Rotax w 1970 roku.
Wnętrze wagonu doczepnego Bombardier-Rotax C5 nr 1492 z 1988 roku. Skład E2 + C5 obsługuje linię 18. Postój na pętli Schlachthausgasse. 28.05.2016.
Przystanek „Oper, Karlsplatz U” przy wiedeńskiej operze. Linię nr 1 do pętli Stefan-Fadinger-Platz obsługuje skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4028 + 1428. Wagon silnikowy jest z roku 1979, a doczepny z 1978, ale do przewoźnika dostarczony w 1979 roku. Oba pojazdy nie są już eksploatowane - doczepę wycofano kilka dni po wykonaniu tych zdjęć, a silnikowy dotrwał do początku 2024 roku. Na dolnym zdjęciu dla porównania Siemens ULF o nieustalonym oznaczeniu. 20.06.2023.
Na zakończenie tej części wiedeńskiej relacji, obiecany krótki film. Ponownie zapraszam w rejon wyjątkowej zajezdni Remise Gudrunstraße (Betriebsbahnhof Favoriten).
Z Gudrunstraße na teren bazy cofa Bombardier-Rotax nr 4308. Rocznik 1978, nadal czynny. Tramwajowe manewry to stała atrakcja tej miejscówki. Nagrywałem 20 czerwca 2023.
Nie kończę jeszcze prezentacji wiedeńskich wagonów E2 i C5. W następnej części tramwajowej relacji ze stolicy Austrii pokażę ich kolejne zdjęcia oraz dłuższy film.