Nowe filmy – wrzesień 2025

 

We wrześniu 2025 na kanale YouTube Bloga Transportowego (Lukaszwo – Transport Movies) zamieściłem sześć nowych nagrań. Jeden duży film 4K i pięć krótkich typu „shorts”. Tematyka kolejowa, autobusowa i tramwajowa.

Zaczynam od większego filmu. Nagrałem go na słowackiej stacji Bańska Bystrzyca (Banská Bystrica). Jego głównym bohaterem jest „brejlovec”, po polsku określany jako „nurek”. Dokładnie to lokomotywa 754 032-1, która prowadzi pociąg R 942 „Fatran” w relacji Zvolen - Vrútky. 

Fragment filmu. Lokomotywa 754 032-1 przewoźnika ZSSK (Železničná spoločnosť Slovensko) wjeżdża na stację Bańska Bystrzyca (Banská Bystrica).

 

Film prezentuje wjazd i odjazd tego pociągu. Nagrałem także spalinowy zespół trakcyjny 861 035-8, który odjeżdża jako pociąg Os 7325 do stacji Zvolen. 3.05.2025.

Teraz zapraszam do Krakowa. Pętla autobusowa Aleja Przyjaźni, z której w kolejny kurs do końcówki Cracovia Stadion (linia 502) wyrusza Volvo 7900A Hybrid nr BH431. Pojazd należy do MPK Kraków.

Na końcu nagrania widać także niebieski autobus Castrosua New City CNG nr MS611 z firmy Mobilis. Obsługuje on linię 110. 31 maja 2025.

Zabytkowy skład Konstal N + Lora (nr 26 + 1017) reklamuje paradę tramwajów, która przejedzie ulicami Krakowa w dniu 21 września 2025. 

Oldtimery jadą z ul. św. Gertrudy w Westerplatte. 10 września 2025.

Ponownie Słowacja. Stacja Stary Smokowiec (Starý Smokovec). Odjazd dwóch wąskotorowych przegubowych wagonów silnikowych Stadler GTW kolei TEŽ (Tatranské elektrické železnice) jako pociąg Os 8224 relacji Starý Smokovec (16:06) - Tatranská Lomnica (16:20). 

Pociąg tworzą wagony o oznaczeniu 425 951-1 + 425 958-6. 1 sierpnia 2025.

Wracamy do Krakowa, do tamtejszych oldtimerów. Przez przystanek „Rondo Czyżyńskie” na al. Jana Pawła II jedzie wypożyczony z Wrocławia Konstal 4N1 nr 1444 z krakowską doczepą ND nr 512. To zjazd do zajezdni Nowa Huta po zakończonej obsłudze specjalnej linii nr 7 w relacji Górka Narodowa P+R - Dąbie. 22 czerwca 2025.

Kraków. Uruchomiona w ramach obchodów 150-lecia komunikacji miejskiej specjalna linia oznaczona jako „PR”. Do jej obsługi wyznaczono wyłącznie autobusy Jelcz PR-110. Wszystkie przyjechały z innych miast. Po jednym egzemplarzu z Wrocławia, Poznania i Rzeszowa oraz dwa z Warszawy. 

Linia „PR” kursowała pomiędzy pętlami autobusowymi Aleja Przyjaźni i Nowy Kleparz. Na nagraniu warszawski Jelcz PR-110M nr 4617 z 1991 roku, który właśnie rozpoczął kurs z Alei Przyjaźni. 31.05.2025.

Słowacka stacja Stary Smokowiec pojawi się w Blogu Transportowym jeszcze kilka razy. Będą kolejne filmy oraz większy materiał. Ponownie zaproszę Was także do Bańskiej Bystrzycy.

Kilka autobusów z Londynu (1) – Routemaster

 

Tym wpisem rozpoczynam serię materiałów dotyczących autobusów kursujących po Londynie. Bez wątpienia są to pojazdy wyjątkowe i mocno egzotyczne dla osób z innych rejonów świata. Jednocześnie najbardziej rozpoznawalne, bo chyba każdy kojarzy czerwone, piętrowe autobusy ze stolicą Wielkiej Brytanii. Pojawiają się one w filmach, reklamach, a nawet na puszkach z herbatą, czy ciastkami. 

Najbardziej rozpoznawalnym i kultowym z londyńskich autobusów jest Routemaster. Wprawdzie już wycofany z obsługi tamtejszej komunikacji miejskiej, lecz nadal regularnie pojawiający się na ulicach miasta. To właśnie Routemaster jest bohaterem tej części.

Piętrowe autobusy AEC Routemaster powstawały w latach 1954–1968 w londyńskim Southall. Nazwa AEC to skrótowiec od Associated Equipment Company. Brytyjski producent autobusów i ciężarówek, działający w latach 1912 – 1979.   

Autobusy AEC Routemaster powstały na bazie projektu opracowanego przez zarządcę londyńskiego transportu publicznego – London Transport (pełna nazwa: The London Transport Executive). Były następcami wcześniejszego wspólnego projektu AEC i London Transport, czyli piętrowego autobusu Regent III RT, który wówczas był symbolem londyńskiej komunikacji miejskiej.

Jednym z zadań przewidzianych dla nowych Routemasterów było zastępowanie stopniowo likwidowanych trolejbusów oraz oczywiście starszych autobusów. 

Pojazdy te wytwarzano w różnych wersjach. Najwięcej powstało egzemplarzy modelu RM. Ponad 2100 sztuk o długości 8,38 m. Na drugim miejscu znalazł się model wydłużony (do 9,12 m) RML. Powstały 524 egzemplarze. Inne wersje (różniące się długością, lokalizacją schodów, ilością reflektorów przednich i innymi elementami) to RMC (69 egzemplarzy), RCL (43 sztuki), RMF (51), RMA (65) i wyjątkowa, bo mająca tylko jednego przedstawiciela FRM – zupełnie inny wygląd, bo silnik umieszczono z tyłu. Dla komunikacji miejskiej Londynu przeznaczone były modele RM i RML. Łącznie wszystkich autobusów AEC Routemaster powstało 2876 egzemplarzy. 

Co ciekawe, po latach zdarzało się, że wersje nieprzeznaczone dla londyńskiej komunikacji miejskiej finalnie trafiały do obsługi tras w ramach sieci London Transport. Tak było np. z dedykowaną dla linii lotniczych British European Airways wersją RMA. Powstałe w latach 1966 – 1967 pojazdy obsługujące linię specjalną do lotniska Heathrow, w drugiej połowie lat 70-tych zmieniły właściciela i realizowane zadania (wszystkie 65 egzemplarzy).

Routemastery szybko przypadły do gustu Londyńczykom. Technicznie również okazały się bardzo dobrymi pojazdami – decyzje kasacyjne zapadały tylko w przypadku znacznych uszkodzeń związanych np. z wypadkiem. Były wygodne, a dzięki obniżonej masie (aluminiowe nadwozie) również ekonomiczne. Dopiero w latach 80-tych zaczęły się „zwykłe” likwidacje. Nie zamierzano jednak tak szybko rezygnować z całej floty Routemasterów. Przechodziły one naprawy i modernizacje (np. wymiana silnika na nowy). Być może nadal kursowałyby po Londynie, lecz na przeszkodzie stanęło kilka czynników. Główny to bezpieczeństwo. Z tyłu nie było drzwi, więc co jakiś czas dochodziło do wypadków, także śmiertelnych. Inny istotny element to brak niskiej podłogi. Ekonomicznie stare AEC Routemastery również nie wychodziły najlepiej. Finalnie zapadła decyzja o zakończeniu eksploatacji tych kultowych pojazdów. Ostatni z nich z regularnej linii miejskiej zjechał w 2005 roku.

Nie oznaczało to na szczęście całkowitego zniknięcia tych pojazdów z ulic Londynu. Przez lata eksploatacji stały się ikoną tego miasta i wciąż po nim kursują. Niektóre zachowane w stanie oryginalnym, inne przebudowane na kabriolety lub po mocnej modernizacji wnętrza. Obsługują linie turystyczne, w tym specjalną T15.

Czy obecnie łatwo jest zobaczyć czynnego Routemastera na ulicach Londynu? Tak, ale zdecydowanie w centrum, przy największych atrakcjach miasta (np. Big Ben, Parliament St). W trakcie około 2 – 3 godzinnego sobotniego spaceru, który nie był ukierunkowany na „autobusowe polowanie” natrafiliśmy na pięć takich pojazdów, w tym dwa kabriolety.

AEC Routemaster RML o dawnym numerze taborowym RML2402 i z wciąż obowiązującą rejestracją JJD 402D pozował mi do zdjęć na New Oxford Street, skrzyżowanie z Shaftesbury Avenue. To rocznik 1966. Obecna własność firmy London Routemaster Bus Hire, która oferuje wycieczki po stolicy oraz wynajem historycznych autobusów na różne okazje - w tym przypadku ślub. Być może przewóz gości weselnych, a może jako limuzyna dla nowożeńców. Przy pozbawionym drzwi tylnym wejściu charakterystyczny kosz na zużyte bilety. Pod nim wypisano, że autobus może przewozić 72 pasażerów, w tym na dolnym poziomie 40, a na górnym 32. 8.02.2025.

Kultowe autobusy AEC Routemaster kursują na specjalnej turystycznej linii T15, którą codziennie uruchamia firma Londoner Buses. Co 30 minut ikona Londynu wyrusza w trasę łączącą Trafalgar Square z Tower of London. Powyżej screen weekendowego rozkładu jazdy oraz plan przejazdu linii T15. Jeden bilet kosztuje 7,5 funta. Tu link do podającej szczegóły strony Londoner Buses.

Trafalgar Square i zagęszczenie piętrowych autobusów. Kolejny kurs na turystycznej linii T15 do Tower of London właśnie rozpoczyna AEC Routemaster RM nr RM1941 (rejestracja ALD 941B) z firmy Londoner Buses. To rocznik 1964. Po lewej stronie fragment nieokreślonego New Routemastera, a po prawej na linii 139 do Golders Green jedzie Alexander Dennis Enviro 400 MMC Hybrid nr TEH2072 z Metroline London, rocznik 2015. 8.02.2025.

Trafalgar Square. Porównanie londyńskiej ikony transportu i autobusu będącego jej następcą. Na pierwszym planie Wright New Routemaster nr LT750 z firmy Metroline London na linii 9. To 2016 rocznik. W dali prezentowany na powyższych zdjęciach AEC Routemaster nr RM1941 z Londoner Buses na turystycznej trasie T15. 8.02.2025.

Bridge Street. Obok słynnego Big Bena (tu niewidocznego) przejeżdża AEC Routemaster RM o dawnym numerze RM191 (dawna i obecna rejestracja: VLT 191). Rocznik 1960. To przejazd turystyczny organizowany przez Brigit's Bakery. Wnętrze pojazdu jest zmodernizowane - zamontowano stoliki, aby móc pić herbatę i spożywać słodkości. Całość w ramach wycieczki o nazwie Classic Afternoon Tea London Sightseeing Bus Tour. Cena 45 funtów dla osoby dorosłej i 40 funtów dla dziecka. Tu szczegóły. Poniżej pojazd w ruchu. 8.02.2025. 

Powyższy AEC Routemaster RM z Brigit's Bakery o dawnym numerze RM191 w wersji dynamicznej na Bridge Street. Przed nim i za nim Wright New Routemaster. 8.02.2025.

Wycofywane z Londynu Routemastery trafiały do różnych miast Wielkiej Brytanii oraz do innych krajów. W Polsce także znalazło się kilka przedstawicieli tej serii, np. w Muzeum Motoryzacji i Techniki z Otrębus w województwie mazowieckim.

Autobusy tworzone specjalnie dla Londynu to już tradycja tego miasta. Kiedy zatem zabrakło Routemasterów, władze postanowiły wprowadzić kolejny wyjątkowy pojazd. Tak powstał New Routemaster, który będzie bohaterem następnego wpisu dotyczącego londyńskich autobusów.

Solaris zdobywa USA

 

Jednym z tematów poruszonych w trakcie kieleckiej (XVII Międzynarodowe Targi Transportu Zbiorowego Transexpo) konferencji prasowej Solarisa było planowane wkroczenie producenta na rynek USA. Wydarzenie to miało miejsce 16 października 2024, a już 23 grudnia firma opublikowała informację prasową o podpisaniu pierwszego kontraktu. Dotyczy on dostawy autobusów zeroemisyjnych dla firmy King County Metro. Świadczy ona usługi transportu publicznego dla miasta Seattle w stanie Waszyngton oraz 34 innych miast.

Poniżej cytaty z tego materiału prasowego.

Pierwszy kontrakt Solarisa na rynku USA obejmuje dostawę dwóch 12-metrowych autobusów elektrycznych (40 stóp) oraz dwóch 18-metrowych (60 stóp), przegubowych pojazdów elektrycznych. Umowa przewiduje również opcję dostarczenia do 12 dodatkowych pojazdów. Dostawy autobusów zaplanowane są na drugą połowę 2026 roku.

Zamówione autobusy zostaną zbudowane w oparciu o platformę elektryczną zaprojektowaną specjalnie na rynek północnoamerykański, spełniającą wszystkie wymogi regulacyjne USA, w tym normy FMVSS i ADA. Platforma ta będzie wyposażona w najbardziej zaawansowane technologie stosowane w autobusach bateryjnych, wypracowane przez Solarisa na bazie 15-letniego doświadczenia w tej dziedzinie w produkcji pojazdów elektrycznych. Rozwiązania będą obejmować nowoczesne systemy napędów elektrycznych, autorską technologię integracji baterii oraz innowacyjne funkcje łączności, które zostały przetestowane na rynku europejskim.

„Ta umowa to niezwykle ważne osiągnięcie i kamień milowy w historii Solarisa. To kolejny krok w realizacji naszych celów strategicznych i wizji, aby Solaris stał się najchętniej wybieranym dostawcą autobusów zeroemisyjnych w Ameryce Północnej. Chcemy podziękować King County Metro za wybór Solarisa i naszych produktów. To dla mnie zaszczyt być tutaj. Jestem pewien, że to początek owocnej współpracy z King County Metro i że nasze pojazdy spełnią, a nawet przewyższą oczekiwania przewoźnika”, powiedział na podpisaniu umowy Javier Iriarte, Prezes Zarządu Solaris Bus & Coach.

„King County Metro jest krajowym liderem w przechodzeniu na flotę zeroemisyjną, redukcję emisji gazów cieplarnianych, obniżanie kosztów utrzymania i poprawę jakości powietrza” – powiedział Dow Constantine, szef King County. „Nasze autobusy elektryczne są częścią infrastruktury wykorzystującej czystą energię, którą budujemy, aby zapewnić sieć transportową przyszłości. Rozszerzenie liczby producentów, którzy mogą wytwarzać pojazdy elektryczne dla rynku północnoamerykańskiego, przynosi korzyści nie tylko naszemu regionowi, ale także agencjom transportowym w całym kraju. Umowa między King County Metro a Solarisem to kolejny ważny krok na tej drodze.”

„Metro bardzo mocno angażuje się w budowanie zrównoważonej przyszłości poprzez innowacje i współpracę” – powiedziała Michelle Allison, Dyrektor Generalna King County Metro. „Naszym celem jest stworzenie floty zeroemisyjnej, która nie tylko poprawi jakość życia w naszych społecznościach, ale także sprawi, że będziemy liderem w zakresie odpowiedzialności za środowisko. Współpraca Metro z producentem autobusów elektrycznych i wodorowych Solaris pomoże przezwyciężyć niedobór w produkcji autobusów i potencjalnie zapewni więcej opcji dla innych firm transportowych w Ameryce Północnej.”

Do tej pory Solaris dostarczył ponad 5000 pojazdów zeroemisyjnych – autobusów bateryjnych, wodorowych i trolejbusów – które są eksploatowane w blisko 30 krajach. Solaris posiada najszerszą ofertę produktową na rynku, obejmującą wszystkie długości i technologie napędowe, z naciskiem na rozwiązania nisko- i zeroemisyjne. W 2017 roku Solaris Urbino 12 electric (12-metrowy autobus bateryjny) otrzymał tytuł „Bus of the Year”, a w tym roku Solaris Urbino 18 hydrogen (18-metrowy pojazd z wodorowym ogniwem paliwowym) został zdobywcą tytułu „Bus of the Year 2025” w Europie.

„Na rynku europejskim marka Solaris cieszy się powszechnym uznaniem ze względu na jakość i doskonałe osiągi swoich pojazdów zeroemisyjnych. Teraz dążymy do przeniesienia tej sprawdzonej technologii na rynek amerykański. Zobowiązujemy się wspierać transformację transportu na bezemisyjny w miastach w Europie i Ameryce Północnej poprzez opracowywanie i dostarczanie najbardziej niezawodnych i innowacyjnych produktów. Ten kontrakt to znaczący postęp dla branży autobusowej w USA i ma potencjał, aby stać się przełomem dla regionu w nadchodzącej dekadzie” – podsumował Iriarte.

Wizualizacja Solarisów na rynek USA. Źródło: Solaris, materiały prasowe.

Brzmi pięknie i oby wszystko się udało. Od momentu opublikowania tej informacji prasowej w USA nastąpiła dość poważna zmiana. W dniu 20 stycznia 2025 na prezydenta został zaprzysiężony Donald Trump, który już pierwszego dnia zapowiedział odejście kraju od ekologii oraz nałożenie ceł na zagranicznych producentów. Czas pokaże, jak to wszystko będzie wyglądało.  

Teraz jeszcze kilka zdjęć przedstawiających tabor King County Metro kursujący po Seattle. Pojazdy te udokumentowała firma Google w ramach usługi Street View.

Seattle. Na 4th Ave S pozuje hybrydowy New Flyer XDE60 nr 8179 z 2016 roku, eksploatacja od 2017. Luty 2023. Źródło: Google Street View.

Hybrydowy New Flyer XDE60 nr 8071 z 2016 roku na 5th Ave. Wrzesień 2017. Źródło: Google Street View.

Ta sama lokalizacja na 5th Ave, ale znacznie wcześniej i pojazd, którego w ruchu już nie zobaczymy. To New Flyer DE60 nr 2444 z 1998 roku. Wersja o dodatkowo powiększonej komorze silnika, aby móc pomieścić mocniejszą jednostkę Cummins M11. Te wersje autobusów New Flyer zostały już wycofane z ulic Seattle. Czerwiec 2011. Źródło: Google Street View.

Inny przykład wycofanego z ulic Seattle taboru. 5th Ave i New Flyer DE60 nr 2494 z 1999 roku. Czerwiec 2011. Źródło: Google Street View.

Granatowo-żółty New Flyer DE60LFR (odświeżona wersja modelu DE60LF) nr 6936 z 2012 roku. Pojazd nadal w eksploatacji. 5th Ave. Widoczny także fragment zielono-żółtej hybrydy New Flyer XDE60 nr 8224 z 2017 roku. Maj 2019. Źródło: Google Street View.

Kolejny autobus, którego King County Metro już nie eksploatuje w Seattle. To New Flyer DE60LF nr 2642 z 2004 roku. Google udokumentowało go na South Main St, gdzie wyznaczono pętlę uliczną. Lipiec 2021. Źródło: Google Street View. 

Na pętli przy South Main St odpoczywa Gillig Phantom 40' nr 3327. Rocznik 1996. Gillig jest marką amerykańską (New Flyer kanadyjską). Model Phantom 40' był produkowany w latach 1980 – 2008, ciesząc się szczególną popularnością w mniejszych miejscowościach. Obecnie King County Metro nie eksploatuje już tych pojazdów. Czerwiec 2011. Źródło: Google Street View.

Oprócz wspomnianych, zamówionych czterech Solarisach, firma King County Metro oczekuje na aż 89 elektrycznych autobusów Gillig Low Floor Plus EV. 

Gillig Low Floor Plus EV - fragment oferty producenta. Źródło: Gillig. Warto zwrócić uwagę na charakterystyczne nadkola, które od lat wyróżniają produkty tej marki.

Więcej materiałów dotyczących autobusów marki New Flyer pod tym linkiem.