Samoloty na lotnisku Sztokholm-Arlanda

 

W Blogu Transportowym co jakiś czas pojawiają się różne wpisy dotyczące Szwecji. Ostatnio pisałem np. o kultowym nocnym pociągu z Göteborga (tu link). Od niedawna mam także materiały dotyczące stolicy tego kraju. Do Sztokholmu dotarliśmy samolotem i na tamtejszym lotnisku udokumentowałem kilka ciekawych maszyn.

Port lotniczy Sztokholm-Arlanda (Stockholm Arlanda Airport, IATA: ARN) to największe lotnisko Szwecji. Znajduje się w gminie Sigtuna w hrabstwie Sztokholm, około 40 kilometrów od centrum stolicy. Posiada dogodny dojazd autobusowy i kolejowy. 

Wysiadanie z samolotu tuż przy budynku terminala ma wielki plus, którym jest pominięcie czasochłonnego oczekiwania na autobus. Dodatkowo w trakcie krótkiego spaceru często udaje się udokumentować różne pojazdy. 

Mi w trakcie takiej „wędrówki” w kadr trafiła maszyna linii Norwegian, a dokładnie z jej szwedzkiego oddziału Norwegian Air Sweden. Był to blisko dwuletni (z września 2023) Boeing 737 MAX 8 o rejestracji SE-RTF. Samoloty Norwegiana wyróżniają się wizerunkami swoich patronów namalowanymi na ogonie. Ta maszyna jeszcze nie otrzymała dodatkowego imienia.

Samolot stał przy terminalu nr 5, podpięty do rękawa. Na pokład wsiadali pasażerowie udający się w około dwugodzinny lot do portu Londyn-Gatwick. Nie było to jego pierwsze zadanie tego dnia. Wcześniej obsłużył skandynawską relację Sztokholm – Kopenhaga – Sztokholm (przelot w każdą stronę około 50 minut). Po powrocie z Londynu również wykonał lot do Kopenhagi i powrotny. 

W kolejnych dniach sztokholmska maszyna SE-RTF latała także do Hiszpanii (Malaga – lot około 4 godzin, Gran Canaria – lot około 5,5 godziny) i Norwegii (Oslo – lot około 40 minut) oraz obsłużyła relację wewnątrz Szwecji, do miasta Skellefteå (lot około 50 minut). 

Boeing 737 MAX 8 o rejestracji SE-RTF linii Norwegian Air Sweden na terenie Stockholm Arlanda Airport. 13.03.2025.

W budynku terminala nr 5 znaleźliśmy się na wprost samolotu tajskich linii Thai Airways. To wyróżniający się wielkością pośród innych stojących na lotnisku maszyn Airbus A350-900. Rocznik 2017. Rejestracja HS-THF. Przewoźnik nadał mu imię Yan Nawa (ยานนาวา), które oznacza jedną z 50 dzielnic Bangkoku.  

Maszyna ta wykonała blisko 12 godzinny lot z Bangkoku. Teraz oczekiwała na mający się rozpocząć o godzinie 13:00 rejs powrotny. W kolejnych dniach latała z Bangkoku do Indonezji (Dżakarta, lot około 3 godzin), Indii (Delhi, lot około 4 godzin), Chin (Kunming, lot około 2 godzin), Pakistanu (Lahaur, lot około 4 godzin) i Norwegii (Oslo, lot około 12 godzin). 

Thai Airways posiadają aż 23 Airbusy A350. Według portalu Planespotters.net, przewoźnik ten łącznie eksploatuje 78 samolotów. Został on założony w 1960 roku, jego główna siedziba to Bangkok, a średni wiek samolotów to 10 lat.

Airbus A350-900 z Thai Airways przy terminalu nr 5 oczekuje na lot powrotny do Bangkoku. 13.03.2025. 

Na jednym z pobliskich stanowisk stał inny, lecz już znacznie mniejszy Airbus. W dodatku miejscowy, linii SAS (Scandinavian Airlines). To Airbus A320neo o rejestracji EI-SCE. Rocznik 2023. Nadano mu imię Unn Viking.

Kiedy go fotografowałem, był przygotowywany do mającego nastąpić o godzinie 11:10 około dwugodzinnego lotu do Londynu (lotnisko Heathrow). Jest to ostatnio jego dość częsta relacja. W kolejnych dniach EI-SCE ze Sztokholmu latał do Danii (Kopenhaga), Holandii (Amsterdam, lot około 1,5 godziny), Norwegii (Oslo) oraz obsługiwał połączenia wewnątrz Szwecji, do miast Göteborg (lot około 45 minut), Umeå (lot około 50 minut), Luleå (lot około godziny i 10 minut) i Malmö (lot około 50 minut).

Rejestracja EI-SCE nie jest skandynawska. To „blachy” z Irlandii, gdzie samolot został zarejestrowany. To maszyna oddziału o nazwie Scandinavian Airlines Ireland Limited. Nie zmienia to faktu, że obecnie jej macierzystym lotniskiem jest Sztokholm-Arlanda.

Przed lotem do Heathrow. Airbus A320neo o oznaczeniu EI-SCE. SAS (Scandinavian Airlines). 13.03.2025.

W pewnym oddaleniu od terminala nr 5 stała „wakacyjna maszyna” w barwach biura podróży TUI. To Boeing 737 MAX 8 o rejestracji SE-RNF. Rocznik 2022. Przewoźnik TUIfly Nordic. Szwedzki oddział TUI Group, który obecnie użytkuje tylko cztery maszyny. Trzy Boeing 737 MAX 8 i jednego Dreamlinera.

Samolot ten miał wówczas jednodniową przerwę w lotach, po której latał do Brazylii (Boa Vista, czas przelotu około 7,5 godziny), Egiptu (Hurghada, około 5 godzin) i Hiszpanii (Teneryfa – około 6 godzin; Lanzarote – około 5 godzin). Nim wrócił z Hurghady do Sztokholmu, latał stamtąd do Kopenhagi i Helsinek.

Boeing 737 MAX 8 o oznaczeniu SE-RNF przewoźnika TUIfly Nordic w trakcie jednodniowej przerwy w lotach. 13.03.2025.

Ostatnia z maszyn, którą utrwaliłem na lotnisku Sztokholm-Arlanda to kolejny SAS. Airbus A320neo o rejestracji LN-RGM. Rocznik 2016. Nadano mu imię Silje Viking. 

Samolot miał dwudniową przerwę w lotach, po której latał do Norwegii (Oslo, Tromsø – lot około 2 godzin), Estonii (Tallinn, lot około 50 minut) i Finlandii (Helsinki, lot około 40 minut). Obsługiwał także krajowe loty do do miast Umeå, Luleå i Malmö.

Airbus A320neo o rejestracji LN-RGM linii SAS (Scandinavian Airlines) w trakcie dwudniowej przerwy w lotach. 13.03.2025.

Tuż przy lotnisku znajduje się dość nietypowy hotel. Jumbo Stay. Nazwa nie jest przypadkowa. Pochodzi od Jumbo Jeta, czyli Boeinga 747, bo to właśnie w takiej maszynie przygotowano miejsca noclegowe. 

Oto informacja podawana na stronie hotelu (tłumaczenie Google): „Witamy w jednym z najfajniejszych miejsc na świecie! Tutaj możesz spędzić noc na pokładzie prawdziwego Jumbo Jeta – na ziemi! Nasze różne kategorie pokojów mogą pomieścić od jednej do trzech osób dorosłych w komforcie, a także opcję łóżka w pokoju wieloosobowym dla czterech osób. Kilka pokojów ma prywatną toaletę i prysznic, w przeciwnym razie dostęp do oddzielnych, wspólnych pryszniców i toalet. Oferujemy również luksusowy apartament w przebudowanej kabinie pilota z panoramicznym widokiem na lotnisko. W Jumbo Stay masz gwarancję wyjątkowych wrażeń za rozsądną cenę”. Tu link do strony hotelu.

Niestety nie udało mi się go sfotografować, ale na szczęście zrobiła to firma Google.

Hotel Jumbo Stay we wnętrzu Boeinga 747, tuż przy Stockholm Arlanda Airport. Zdjęcia z maja 2023, listopada 2020 i grudnia 2021. Źródło: Google Street View. 

Hotel Jumbo Stay. Fragment pokoju urządzonego w kabinie pilotów. Żródło: www.jumbostay.com.

Samolot, w którym znajduje się hotel Jumbo Stay to Boeing 747-200 z 1976 roku. Pierwotnie pod rejestracją 9V-SQE w Singapore Airlines. Potem u różnych przewoźników, w tym w latach 1984 – 1992 u nieistniejącego już amerykańskiego przewoźnika Pan Am (zawieszenie operacji lotniczych pod koniec 1991 roku), gdzie otrzymał nazwę Clipper Belle of the Sky. W Arlandzie ustawiony od 2008 roku. 

Więcej samolotowych wpisów znajdziecie w dziale Lotnictwo. 

Nowe filmy – styczeń 2025

 

W styczniu 2025 kanał filmowy YouTube Bloga Transportowego (Lukaszwo – Transport Movies) wzbogacił się o sześć nowych nagrań. Jeden duży film 4K i pięć krótkich shortsów. Tematyka autobusowa i ciężarówkowa.

Tradycyjnie zaczynam od dużego filmu. Jego bohaterami są pojazdy krakowskiego oddziału firmy Mobilis, które obsługiwały czasową linię 702 uruchomioną w związku z przebudową ul. Królowej Jadwigi. 

Nagrywałem na skrzyżowaniu ulic Zarzecze i Na Błonie, gdzie znajduje się małe rondo. 

Fragment filmu. MAN TGE (zabudowa Mercus) nr MB101 na linii czasowej 702.

Fragment filmu. MAN TGE (zabudowa Mercus) nr MB103 na linii czasowej 702.

Prezentowane pojazdy to mikrobusy MAN TGE (zabudowa Mercus) o następujących oznaczeniach: niebieski to nr MB101, czerwony to nr MB103, a biały to nr MB105. Nagranie powstało 19 października 2022.

Pierwszy styczniowy short powstał w Żorach. Na placu przy tamtejszym Muzeum Ognia (bardzo ciekawy budynek) ustawiono „emerytowany” wóz strażacki. To Jelcz 004M (na bazie Jelcza 325), ex OSP Sławniów. Nagrywałem 15 grudnia 2024. Prezentacja statyczna.

Pozostajemy w Żorach. Po drugiej stronie placu przy Muzeum Ognia ustawiono innego strażackiego weterana. Rodem z NRD. To drabina powstała na bazie ciężarówki IFA W50L. Pojazd kiedyś służył w Państwowej Straży Pożarnej z Cieszyna. Nagranie również powstało 15 grudnia 2024. Prezentacji statycznej towarzyszy Johnny Cash z piosenką „Ring of Fire”.

Teraz coś autobusowego. Zapraszam do Rygi. W rejonie głównego dworca kolejowego, przez Marijas iela przejeżdża jeden z najnowszych ryskich autobusów. Wyróżniający się zielonym malowaniem elektryk. Dokładniej Solaris Urbino 12 electric nr 71160. Rocznik 2023. 

Autobus obsługuje linię 47 do pętli Abrenes iela. Obecnie trasa ta już tędy nie przebiega – od 20 stycznia 2025 zwiększono częstotliwość kursów, jednocześnie wycofując linię ze ścisłego centrum. To odpowiedź na tworzące się tam zatory drogowe.

Kierowca pozdrawiał migając światłami. Miły gest. Nagrywałem 2 października 2024.

W styczniu 2025 na kanale Lukaszwo – Transport Movies po raz pierwszy od dawna pojawiło się trochę materiałów ciężarówkowych. Po pojazdach strażackich z Żor zaprezentowałem fragment ekspozycji z World of Volvo w Göteborgu. To nowa wersja dawnego Muzeum Volvo.

Szwedzka marka, zatem w tle szwedzka piosenka. „Fernando” grupy ABBA.

Co widać na tym krótkim nagraniu? Przewożący drewno ciągnik siodłowy L248 z 1950 roku. Żółta ładowarka BM H10. Zielone, trójosiowe Volvo Titan L395 i szare LV93 na gaz drzewny. Na końcu biała wywrotka L43012 Trygge. 3 maja 2024.

Ostatnie z opublikowanych w styczniu 2025 nagrań również powstało w Szwecji. Dokładniej w Malmö. Przedstawia autobus Volvo 7900 Electric nr 3759 na linii 7. Citadellsvägen. 4 września 2024.

Powyższe filmy są zwiastunami oddzielnych artykułów, które ukażą się w Blogu Transportowym. Zdecydowanie najdłuższym, wieloczęściowym będzie materiał poświęcony ekspozycji pojazdów na terenie World of Volvo w Göteborgu.

Göteborg – pociągi (1) – nocny do stacji Duved i Umeå

 

W Blogu Transportowym co jakiś czas prezentuję relacje z różnych stacji kolejowych. Najczęściej z Oświęcimia (tu przykładowy link). Pisałem też np. o Kędzierzynie-Koźlu (tu link) i o głównym wiedeńskim dworcu (tu link).

Teraz zapraszam do Szwecji, do Göteborga. Na tamtejszy dworzec centralny - Göteborgs centralstation lub jak kto woli w wersji skróconej Göteborg C. 

To największa stacja w Göteborgu i jednocześnie najstarsza wciąż czynna w Szwecji. Uwzględniając ilość obsługiwanych pasażerów, jest to druga najpopularniejsza stacja w tym kraju. Na miejscu pierwszym znajduje się Sztokholm Centralny. 

Dworzec Göteborgs centralstation oficjalnie otwarto 4 października 1858 roku. Przez kolejne lata wielokrotnie go przebudowano. Jest to stacja czołowa, ale już niedługo przestanie nią być (podobne rozwiązanie wprowadzono już w Malmo). Przynajmniej po części, bo trwa budowa nowego, podziemnego dworca w ramach Västlänken (tak zwane Łącze Zachodnie). Otwarcie pierwszej części inwestycji planowane jest na 2026 rok. Do dworca kolejowego przylega terminal autobusowy - Nils Ericson Terminalen, z którego można dojechać np. do portu lotniczego (brak transportu kolejowego).

Z dworca centralnego przede wszystkim korzystają różne zespoły trakcyjne. W ilości śladowej pojawia się także „prawdziwa kolej”, czyli pociągi zestawione z lokomotywy i wagonów. Jeden z nich to właśnie bohater tego wpisu. Jedyny nocny pociąg w Goteborgu. 

Mowa o łączonym nocnym nr D74 w relacji Göteborg C (19:29) – Umeå (8:04) / Duved (9:17). Udało mi się go udokumentować 2 maja 2024. Uruchamiany przez państwowego przewoźnika kolejowego SJ (Statens Järnvägar) skład ośmiu wagonów prowadzony przez elektrowóz klasy Rc. To produkt słynnej szwedzkiej firmy ASEA (nazwa to skrótowiec z Allmänna Svenska Elektriska Aktiebolaget, co mniej więcej znaczy Generalna Szwedzka Elektryczna Spółka Akcyjna). Dokładnie była to lokomotywa typu Rc6 o oznaczeniu 1399. Rocznik 1986. Malowanie dość nietypowe, choć standardowe dla elektrowozów kolei SJ. Maszyna była czarna. Tak malowane są również wagony pasażerskie. Całość składu wygląda dość niesamowicie. Przez te barwy i kształt wagonów, które dość mocno odbiegają wizualnie od tradycyjnych europejskich pojazdów.

Pierwszy postój pociąg D74 ma na stacji Herrljunga (20:15), potem zatrzymuje się na Skövde centralstation (20:47), Hallsberg (21:39), Örebro centralstation (21:58) i Västeraas centralstation (22:52). Dalsza trasa to około 350 kilometrów bez postojów, głównie wzdłuż Zatoki Botnickiej, do Sundsvall centralstation – rozkładowo przyjazd na godzinę 3:34. 

W Sundsvall pociąg D74 dzieli się na dwie części. Pierwsza o 3:56, pod oznaczeniem R70 rusza do górskiej miejscowości Duved. Postoje wyznaczono na stacjach: Aange (5:14), Bräcke (5:38), Östersund centralstation (tu dłuższy postój, 6:45/7:33), Krokom (7:51), Järpen (8:31), Undersåker (8:46) i Åre (8:59/9:04). Finalnie, na 9:17 dociera do Duved. 

Druga część pociągu pozostaje pod oznaczeniem D74 i dopiero o 4:15 rusza do miejscowości Umeå. Postoje wyznaczono na stacjach: Härnösand (5:20), Kramfors (5:55), Örnsköldsvik centralstation (6:45), Nordmaling (7:21) i Umeå Östra (7:57). Finalnie, na 8:04 dociera do Umeå centralstation.

W składzie opisywanego pociągu znalazły się jedne z najstarszych wagonów pasażerskich eksploatowanych obecnie przez szwedzkie koleje SJ. To sypialne (sovvagn) typu WL1, które w ilości 25 egzemplarzy w latach 1964 – 1965 zbudowała firma Kalmar Verkstads. Co ciekawe, do ich produkcji użyto także azbestu, który został usunięty w trakcie modernizacji z początku lat 90-tych. Z informacji dostępnych w Internecie wynika, że nadal czynna jest większość tych pojazdów. 

Były także kuszetki (liggvagn) typu BC4. W latach 1985 – 1986 firma Kalmar Verkstads wyprodukowała 31 takich pojazdów. Górne łóżka są składane, więc w ciągu dnia mogą one funkcjonować jako zwykłe wagony przedziałowe na sześć miejsc siedzących.

W składzie znalazł się także wagon pasażersko-bagażowy typu BF7. Producent Kalmar Verkstads. Ten model powstał w latach 2010 – 2011 jako przebudowa wagonu BF4. Łącznie w latach 1985 – 1986 wyprodukowano 35 wagonów BF4 (pasażerski z przedziałem bagażowym), a modernizacji na BF7 poddano 28 z nich. W obu przypadkach litera „F” oznaczała przedział bagażowy. Co ciekawe, pierwotnie w wagonach BF7 znajdowała się budka telefoniczna, którą finalnie przerobiono na półki bagażowe.

Inny pojedynczy wagon to przedstawiciel typu B7. Najliczniejszy wagon klasy drugiej kolei SJ. Bezprzedziałowy. Łącznie w latach 1979 – 1990 Kalmar Verkstads wyprodukował 171 takich wagonów.

W składzie znalazł się także wagon restauracyjny R4 (bistrovagn). Również produkt firmy Kalmar Verkstads, która w latach 1987 – 1988 wyprodukowała 15 takich pojazdów. Zastąpiły one restauracyjne typu R3 z lat 1953 – 1954. W związku z dostawami ezt typu X2 (bardziej znane jako X2000) część wagonów R4 przebudowano. Sześć z nich w latach 90-tych stało się typem S12 (wagon bistro z kinem). Były to pojazdy o numerach 5441-5445 i 5448. Część kinowa była wyodrębniona (wzdłuż niej korytarz), dlatego taki wagon można było wpinać w dowolną część składu. Rozwój techniki (smartfony, laptopy) sprawił, że wagony kinowe przestały być potrzebne, dlatego w 2011 roku zamknięto część filmową, a wagony eksploatowano wyłącznie jako restauracyjne. Pojazdy typu S12 nadal są włączane do pociągów przewoźnika SJ. W roku 2011 firma TGOJ Malmö przebudowała pięć wagonów R4 na typ RB11 (pojazdy o numerach 5446, 5447, 5449-5451). Powstał wagon restauracyjny z częścią pasażerską klasy drugiej (łącznie 16 miejsc siedzących w klasie drugiej – brak przedziałów). Przebudowa ta była związana z koniecznością zapewnienia pociągów rezerwowych dla składów X2000. Pozostały zatem tylko cztery oryginalne wagony R4, a jeden z nich znalazł się w składzie opisywanego pociągu D74. Trzy z istniejących R4 są czarno-czerwone, a jeden (nr 5453) jest cały czerwony.

Tak w dniu 2 maja 2024 zestawiono pociąg D74 w Goteborgu:

1. lokomotywa ASEA Rc6 nr 1399.

2. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Duved (typu WL1 nr 507470-73015-5, oznaczenie SJ 5015).

3. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Duved (typu WL1 nr 507470-73036-1, oznaczenie SJ 5036).

4. czarna kuszetka (liggvagn) do Duved (typu BC4 nr 507459-73472-3, oznaczenie SJ 5472).

5. czarny wagon pasażersko-bagażowy do Duved (typu BF7 nr 507482-73423-7, oznaczenie SJ 5423).

6. czarno-czerwony wagon restauracyjny (bistrovagn) do Umeå centralstation (typu R4 nr 507488-73454-6, oznaczenie SJ 5454).

7. czarny wagon klasy 2 do Umeå centralstation (typu B7 nr 507422-73373-7, oznaczenie SJ 5373).

8. czarna kuszetka (liggvagn) do Umeå centralstation (typu BC4 nr 507459-73479-8, oznaczenie SJ 5479).

9. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Umeå centralstation (typu WL1 nr 507470-73035-3, oznaczenie SJ 5035).

Nocny pociąg D74 kolei SJ oczekuje na godzinę odjazdu ze stacji początkowej Göteborg C. Poprowadzi go czarny elektrowóz ASEA Rc6 nr 1399. Na sąsiednich torach widoczny różny tabor, np. po prawej stronie zielony Stadler FLIRT norweskich kolei Vy do Oslo. Obok niego szary skład X2000. 2.05.2024.

Göteborg C to stacja czołowa. Bezpośrednio przy koźle oporowym widoczny ostatni wagon nocnego pociągu D74. To sypialny (sovvagn) do Umeå centralstation (typu WL1 nr 507470-73035-3, oznaczenie SJ: 5035). Po prawej stronie czerwony Stadler FLIRT z logo MTRX jako konkurencja dla kolei SJ na trasie ze Sztokholmu. Natomiast po lewej stronie widoczny Bombardier Regina X52 nr 9079 kolei SJ. Warto zwrócić uwagę na wyświetlacz peronowy, który oprócz godziny odjazdu i relacji podaje także informację o wagonie bistro w składzie oraz numery (w kolejności ustawienia od lokomotywy) poszczególnych pojazdów. Wagony nr 7 - 10 jadą do Duved, a 30 - 33 do Umeå C. 2.05.2024.

Ostatni wagon pociągu D74, czyli mający już 60 lat sypialny typu WL1. Do odjazdu pozostało jeszcze kilkanaście minut. Przy składzie kręci się sporo osób - frekwencja zdaje się być wysoka. Dla maksymalnej wygody pasażerów (ograniczenie dojścia pieszego) wagon dosłownie dociśnięty do kozła oporowego (bufor w bufor). 2.05.2024.

Charakterystyczne czarne malowanie pociągów wagonowych kolei SJ. To kuszetka (liggvagn) do Umeå centralstation (typu BC4 nr 507459-73479-8, oznaczenie SJ: 5479). Przedostatni wagon w składzie. 2.05.2024. 

Wagon typu R4, czyli bistrovagn do Umeå centralstation (nr 507488-73454-6, oznaczenie SJ: 5454).

Inny wagon typu BC4. Kuszetka do Duved (nr 507459-73472-3, oznaczenie SJ: 5472). 

 

Detale oznaczenia wagonu sypialnego WL1 nr 507470-73036-1 (na SJ jako 5036). To drugi wagon w składzie.

Jako pierwszy w składzie wagon sypialny WL1 nr 507470-73015-5, na SJ pod oznaczeniem 5015. 

Jeszcze kilka ujęć pięknego elektrowozu ASEA Rc6 nr 1399. Na maszynie widoczne charakterystyczne białe logo kolei SJ. 

Nocny D74 widoczny mocno pod słońce. Na kilka minut przed odjazdem. Po prawej fragment jednostki X2000. Jest 2 maja i słońce za jakiś czas zajdzie. Ponad miesiąc później również dotarliśmy do Göteborga i nawet po godzinie 23 było jasno, a potem nie zapanowała typowa ciemna noc, wciąż było o wiele jaśniej niż np. w Polsce. Taka lokalna ciekawostka.

 

W Goteborgu elektrowozy można zobaczyć także z pociągami do miasta Kalmar. Kiedy nocny D74 oczekiwał na odjazd, w dali, za peronami stał czarny skład wagonów pasażerskich z lokomotywą  ASEA Rc6 nr 1410. Rocznik 1987, w czarnym malowaniu od 2007 roku. Skład najprawdopodobniej obsłuży następnego dnia pociąg R319 w relacji Göteborg C (6:04) - Kalmar C (10:05). 

Odjazd pociągu nocnego D74 mam także udokumentowany w wersji filmowej. Skład długi, ale zmieścił się w jednej minucie nagrania.

Niestety nocny pociąg D74 z Goteborga to już historia. Mimo protestów pasażerów, koleje SJ zlikwidowały go z nowym rozkładem jazdy 2024/2025. Podawany oficjalnie powód to nierentowność. Inną przyczynę podaje portal Rynek Kolejowy – przejęcie przez SJ obsługi trasy ze Sztokholmu do norweskiego Narwiku (pociąg D93). W związku z tym „nocny” tabor musiał zmienić lokalizację.

Warto jeszcze wrócić do tematu szwedzkiego producenta taboru kolejowego: Kalmar Verkstads. Historia tej firmy sięga roku 1902, gdy powstały warsztaty kolejowe w miejscowości Kalmar. Bardzo szybko zakład zaczął otrzymywać zlecenia dotyczące wagonów. Firma rozwijała się i zwiększała swój asortyment, np. w latach 60-tych oferując również samochody. Wówczas Kalmar Verkstads był przedstawicielem marki DAF. Firma podejmowała się różnych zadań, nie zawsze rentownych i często balansowała na granicy bankructwa. Spektakularną formą ratunku dla upadającej firmy była produkcja kultowych składów X2000 (wraz z ASEA). W roku 1990 przedsiębiorstwo Kalmar Verkstads zostało kupione przez ABB. Następnie, w roku 1996 roku w wyniku fuzji ABB Traction AB i Daimler-Benz powstała firma ADtranz. Zakład w Kalmarze pracował wtedy pełną parą, produkując np. tabor kolejowy dla Norwegii (Flytoget), dwusystemowe pociągi dla Øresundståg czy wagony metra dla Sztokholmu. Kolejna zmiana właściciela nastąpiła w roku 2001, wówczas ADtranz został kupiony przez Bombardiera. To niestety był już początek końca zakładu w Kalmarze. Produkcja spadała i finalnie Bombardier przeniósł działalność do Niemiec, a 31 grudnia 2005 fabrykę zamknięto. W tym roku będzie zatem 20 rocznica likwidacji tej można już śmiało stwierdzić kultowej szwedzkiej firmy. To kolejny czynnik powodujący, że nocny D74 ze stacji Göteborg C był wyjątkowym pociągiem.

Na tamtejszej stacji udokumentowałem także inne ciekawe i charakterystyczne dla Szwecji pojazdy szynowe. Pojawią się one w kolejnych częściach relacji z Göteborgs centralstation. Mam także jeszcze jedno nagranie odjazdu nocnego pociągu D74.

Nowe filmy – czerwiec 2024

 

W czerwcu 2024 na kanale Lukaszwo – Transport Movies pojawiły się cztery nowe materiały filmowe. Jeden większy jakości 4K oraz trzy małe typu „shorts”. Tematyka kolejowa, autobusowa i tramwajowa.

Film jakości 4K jest już znany czytelnikom Bloga Transportowego. Prezentowałem go we wpisie dotyczącym Industriady 2024. Tu link do tego materiału. 

Fragment filmu. Pociągi specjalne na stacji Bytom Karb Wąskotorowy. W drogę do Tarnowskich Gór szykuje się Lxd2-374, a parowóz TKb27-2002 niedawno wrócił z Bytomia Wąskotorowego.

Fragment filmu. Lxd2-374 ze składem pociągu do Tarnowskich Gór zmierza w stronę peronu.

Film prezentuje dwie lokomotywy ze składami pasażerskimi oraz ich przejazdy solo w trakcie manewrów. Zobaczycie parowóz „Ryś”, czyli TKb27-2002, a także spalinowego „Rumuna” o oznaczeniu Lxd2-374. Nagrywałem 1 czerwca 2024.

Pozostając w temacie kolejowym, zapraszam do Szwecji. Dokładniej do Göteborga, na tamtejszy dworzec centralny. Krótki film typu „shorts” przedstawia odjazd wyjątkowego pociągu. Jeden z nielicznych złożonych z lokomotywy i wagonów (na stacji przewaga zespołów trakcyjnych) oraz jedyny nocny wyruszający z tego miasta.

To pociąg nr D74 w relacji Göteborg Central (19:29) – Umeå (8:04) / Duved (9:17). Prowadzi go elektrowóz serii Rc6 nr 1399. Rocznik 1986, producent ASEA (Allmänna Svenska Elektriska Aktiebolaget). Nagranie powstało 2 maja 2024.

Ten wyjątkowy pociąg będzie bohaterem oddzielnego wpisu w Blogu Transportowym.

Zdjęcie to link do filmu Shorts - ASEA z nocnym pociągiem.

Dwa ostatnie czerwcowe filmy przedstawiają historyczne tramwaje kursujące po stolicy Małopolski w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej 2024. Miejsce nagrania: pl. Wszystkich Świętych. 23 czerwca 2024.

Na pierwszym z nich zobaczycie wypożyczony z Warszawy wagon Konstal 13N nr 503, który obsługuje linię 0 do pętli Cichy Kącik. W przeciwną stronę zmierza krakowski Konstal 102Na nr 210 na linii 7 do pętli Dąbie.

Zdjęcie to link do filmu Shorts - Konstale 13N i 102Na na krakowskim pl. Wszystkich Świętych.

Drugi z tramwajowych „shortsów” to wypożyczony z Poznania Konstal 102Na nr 71 na linii specjalnej 7 w stronę pętli Krowodrza Górka.

Zdjęcie to link do filmu Shorts - poznański Konstal 102Na obsługujący linię nr 7.

Konstale z Warszawy i Poznania już niedługo będą bohaterami oddzielnego wpisu w Blogu Transportowym.

Trzy powyższe filmy typu „shorts” są autorstwa mojej żony.  

Göteborg – atrakcje, promem po Archipelagu Południowym (2)

 

Ponownie zapraszam do Szwecji, a dokładniej do Göteborga. Pierwszy materiał dotyczący rejsów po tamtejszym Archipelagu Południowym dostępny jest pod tym linkiem. 

Na początek kolejne zdjęcia tamtejszych promów i innych statków.

Prezentowany już we wcześniejszym wpisie prom Fröja na terenie przystani Saltholmen. Za ponad godzinę obsłuży on kurs linii 283 do Brännö Rödsten. 3.05.2024.

Przystań Saltholmen. Promy Vesta i Skarven mają przerwę w obsłudze pasażerów. Przed nimi widoczne słupki z podanymi numerami stanowisk (np. C5). Oznaczenia te są wyświetlane na elektronicznej tablicy bieżących odjazdów oraz w aplikacji ToGo. 3.05.2024. Vesta to rocznik 1998. Ma ona mocny kadłub ze stali odpornej na lód, dzięki czemu może być eksploatowana nawet podczas surowych, mroźnych zim. Powstała w Norwegii (Båtservice Holding w Mandal). To już druga obsada nazwy Vesta w Styrsöbolaget. Pierwszy taki prom był eksploatowany w latach 1937 - 1995, obecnie pod imieniem Rex można zobaczyć go w Sztokholmie. Prom Skarven to 1981 rocznik. Konstrukcja aluminiowa, dlatego na Archipelagu Południowym jest wykorzystywany głównie w trakcie letniego rozkładu jazdy. Pierwotnie na górnym pokładzie miał kawiarnię, która została zlikwidowana po rozpoczęciu eksploatacji nowej Ylwy w 1989 roku. 

Zbliżenie na prom Skarven. 3.05.24.

Zbliżenia na prom Vesta. 3.05.24.

Przystań Saltholmen. Przerwę w obsłudze pasażerów ma także szybki katamaran Rivö. Rocznik 2010. Jego prędkość przy pełnym obciążeniu wynosi 28,5 węzła. Dla porównania, maksymalna prędkość Skarvena to 13,5 węzła. Bliźniacza jednostka to prom Valö, który we wcześniejszym wpisie został zaprezentowany w formie dynamicznej.  

Obok promu Rivö cumował statek turystyczny Lyrön z firmy Börjessons. Nie jest on dostępny w ofercie transportu publicznego Västtrafik. To statek czarterowy, wynajmowany np. do rejsów po Archipelagu Południowym. Rocznik 1973, modernizacja 2006 - 2013. Prędkość maksymalna 19 węzłów, pojemność max. 148 pasażerów. 3.05.2024.

Szybki katamaran Valö jako linia 281 do Vrångö pokonuje odcinek pomiędzy Saltholmen i Köpstadsö. 3.05.2024.

Widok z promów obsługujących Archipelag Południowy to oprócz piękna przyrody i charakterystycznej skandynawskiej architektury także różnego rodzaju duże statki, które przepływają rzeką Göta lub cumują w tamtym rejonie. Tu wycieczkowiec AIDAluna (rocznik 2009), a obok statek towarowy Freesia Seaways armatora DFDS (rocznik 2005). Ten drugi stale obsługuje trasę do Immingham w Anglii, przewożąc np. ciężarówki i kontenery ISO. 3.05.2024.

Z cieśniny Kattegat do rzeki Göta właśnie wpłynął kontenerowiec Beate. Rocznik 2005. Pływa on pod niemiecką banderą dla duńskiej firmy Unifeeder. 

Charakterystyczne dźwigi z portu w Göteborgu. Ze względu na swój kształt nazywane żyrafami. 

Charakterystyczne dla archipelagu skałki, a w tle kontenerowiec Penang Bridge. Rocznik 2009 pływający pod banderą Panamy.

Archipelag Południowy regularnie mijają także wielkie promy. Tu Stena Danica rozpoczynająca właśnie rejs do duńskiego Frederikshavn. 

Silvertärnan, czyli tłumacząc Srebrna Gwiazda, jako linia 282 w skróconej wersji z Styrsö Tången (pełna trasa z Brännö Husvik) do Saltholmen zbliża się do przystani Asperö Östra. 3.05.2024. Prom ten powstał w 1986 roku. Ma wzmocniony aluminiowy kadłub, który pozwala również na rejsy po oblodzonym szlaku wodnym.

Tuż obok przystani promowej Saltholmen cumują liczne małe łodzie, żaglówki. Teren ten jest ogólnodostępny. Można także spacerować po tamtejszych skałkach. Miejscowi przyjeżdżają tam na kąpiele słoneczne. Wodne oczywiście także. 3.05.2024.

Widok z promu Ylva na tor wodny pomiędzy wyspami Asperö i Rivö. 3.05.2024.

Prom Fröja jako linia 283 do Brännö Rödsten kilka minut wcześniej wypłynął ze Saltholmen i zbliża się do pierwszego przystanku - Asperö Östra. 3.05.2024.

Archipelag Południowy znajduje się w tej samej strefie biletowej Västtrafik, co całe miasto Göteborg i kilka okolicznych miejscowości. To strefa A. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zakup biletu 24 godzinnego za 115 koron (około 42 zł). Pozwala on na nieograniczoną ilość przejazdów w strefie A autobusami, tramwajami i promami. Jeżeli planujemy dłuższy pobyt, to warto kupić bilet 3-dniowy za 230 koron (około 84 zł). Nie ma biletu na 48 godzin.

Ewentualnie można zdecydować się na bilety jednorazowe za 36 koron (około 13 zł). Taki bilet jest ważny przez 90 minut. 

Bilety można kupować w stacjonarnych punktach sprzedaży, w pojazdach (bilet zostaje zapisany na karcie płatniczej – jedna karta, jeden bilet) oraz korzystając z bezpłatnej aplikacji ToGo. Osobiście polecam to ostatnie rozwiązanie. Bilety przez aplikację kupujemy szybko (ważne, aby jeszcze przed wyjazdem do aplikacji podpiąć kartę płatniczą/kredytową) i cały czas mamy podgląd na informację, jaki czas pozostał do końca ważności biletu. Aplikacja ma też wiele przydatnych funkcji, np. podaje bieżące odjazdy z najbliższego przystanku. Po wybraniu danego kursu, wyświetla się cała jego trasa z podanymi godzinami. To rozwiązanie jest szczególnie przydatne, np. w trakcie podróży po archipelagu. 

Przykładowe screeny aplikacji ToGo dla połączeń w sieci Västtrafik. Po lewej bieżący rozkład wybranego rejsu linii 283 do Brännö Rödsten. Po prawej ekran kupowania biletów - wybrana opcja dobowego na strefę A za 115 koron.

Bezpośredni dojazd z centrum miasta do przystani promowej Saltholmens Brygga zapewnia kończąca trasę w jej pobliżu linia tramwajowa nr 11 (w okresie letnim jest tam także wydłużana linia nr 9). Można także dojechać autobusem linii 114 z pętli Brunnsparken.

Miasto Göteborg pojawi się w Blogu Transportowym jeszcze wiele razy. Na pewno powrócę do tematu promów pływających w ramach komunikacji miejskiej. Będą to np. jednostki obsługujące centrum miasta.