Wracam zatem do tematu imprezy zorganizowanej we wrześniu 2023 przez Biuro Turystyki Kolejowej TurKol.pl. Ostatnio pisałem o przejeździe z Krakowa (tu link). Teraz zapraszam na stację Katowice.
Dworcowe tablice informacyjne początkowo nie podawały żadnych informacji dotyczących pociągu specjalnego „Ślązak” do Świdnicy Miasta. Nie był on również wcześniej podstawiony. Przybyli dość licznie miłośnicy kolei kręcili się więc po całej stacji, dokumentując pojawiający się na niej tabor. Ja również.
Spore zainteresowanie budził spalinowy zespół trakcyjny obsługujący pociąg TLK „Sudety”, którym przyjechałem z Krakowa. Dokładnie to SN84-002. Materiały go przedstawiające oraz kilka innych pojazdów prezentuję poniżej. Zarówno zdjęcia, jak i filmy typu „shorts”.
SN84-002 „Strapa” z SKPL jako pociąg TLK „Sudety” z Krakowa Głównego do Jeleniej Góry w trakcie wymiany pasażerów na stacji Katowice. 1.09.2023.
Link do filmu shorts - SN84-002 odjeżdża ze stacji Katowice jako pociąg TLK „Sudety” z Krakowa Głównego do Jeleniej Góry.
Stadler FLIRT EN75-004 jako pociąg nr 94809 Kolei Śląskich z Katowic do Żywca przez Tychy, Pszczynę, Czechowice-Dziedzice, Bielsko-Białą. To 2008 rocznik.
Link do filmu shorts - EN57KM-3001 Kolei Śląskich po obsłużeniu nieokreślonej relacji odjeżdża bez pasażerów ze stacji Katowice. Jednostka ta ma bardzo ciekawą historię. Powstała w 1966 roku i wraz z innymi ezt została wyeksportowana do Jugosławii, dla tamtejszych kolei JŽ (oprócz odpowiedników EN57 trafiły tam również czteroczłonowe EN71, eksport w latach 60-tych i 70-tych). Źródła internetowe podają, że po rozpadzie Jugosławii przekazano ją do Słowenii (koleje SŽ), a po zakończeniu eksploatacji sprzedano do Włoch, gdzie odstawiona przebywała w latach 2003 - 2006. Potem trafiła do Polski, do ZNTK Mińsk Mazowiecki. Tam podano ją modernizacji i pod oznaczeniem EN57-3001 od roku 2008 zaczęła obsługiwać połączenia Szybkiej Kolei Miejskiej w Warszawie. Od roku 2011 kursuje na liniach Kolei Śląskich. W roku 2018 zmieniono oznaczenia pojazdu na obecne EN57KM-3001. Dostępne w Internecie informacje o wyeksportowanych do byłej Jugosławii ezt dość mocno różnią się od siebie (ilość i rodzaje pojazdów, późniejsze przydziały), więc być może powyższe dane EN57KM-3001 na jakimś zagranicznym etapie mijają się z prawdą. Pewna natomiast jest polska historia pojazdu.
Pendolino o oznaczeniu ED250-009 oczekuje na odjazd jako pociąg EIP 4506. Jego pełna relacja to: Bielsko-Biała Główna (7:55) - Czechowice-Dziedzice (8:06) - Pszczyna (8:16) - Tychy (8:28/29) - Katowice (8:43/47) - Sosnowiec Główny (8:56/58) - Włoszczowa Północ (9:49/50) - Warszawa Zachodnia (11:07/12) - Warszawa Centralna (11:19/34) - Warszawa Wschodnia (11:40/42) - Ciechanów (12:27/28) - Iława Główna (13:19) - Malbork (13:51/52) - Tczew (14:02) - Gdańsk Główny (14:16/17) - Gdańsk Wrzeszcz (14:21/22) - Gdańsk Oliwa (14:26) - Sopot (14:30/31) - Gdynia Główna (14:39). Rocznik 2014.
Lokomotywa EP09-010 z pociągiem IC „Grottger” w relacji (podaję tylko wybrane stacje) Przemyśl Główny (4:25) - Łańcut (5:18/19) - Rzeszów Główny (5:31/34) - Tarnów (6:20/22) - Bochnia (6:43/44) - Kraków Płaszów (7:05/06) - Kraków Główny (7:13/23) - Trzebinia (7:49/50) - Katowice (8:25/34) - Gliwice (8:55/57) - Strzelce Opolskie (9:26/27) - Opole Główne (9:50/52) - Brzeg (10:15/16) - Wrocław Główny (10:42). Rocznik 1991.
Tabliczka znamionowa umieszczona na boku lokomotywy EP09-010. Informacja, że w 2014 roku przeprowadzono modernizację w firmie NEWAG oddział Gliwice.
Link do filmu shorts - odjazd EP09-010 z pociągiem IC „Grottger”.
Przez pewien czas za peronami stacji Katowice na możliwość rozpoczęcia manewrów oczekiwała lokomotywa SM42-3004 z PKP Intercity. Przypomniała mi ona o zlikwidowanym w grudniu 2022 pociągu TLK „Kormoran” do Polanicy-Zdroju (tu link do wpisu na jego temat). To właśnie z tego miejsca wyjeżdżały spalinówki mające zabrać wagony w dalszą podróż po Magistrali Podsudeckiej. Dodatkowe informacje o SM42-3004 pod tym linkiem.
Na około 10 minut przed zaplanowanym odjazdem „Ślązaka” na stacji rozległy się krzyki. „Suka jedzie!!!”. Zaczęło się wtedy dość spore zamieszanie. Więcej na ten temat napiszę w kolejnej części reportażu.
Po prezentacji autobusu ARTHUR H2 (tu link) przedstawiam ekspozycję tureckiego producenta o nazwie Otokar. Łącznie wystawił on cztery autobusy. Jeden na terenie zewnętrznym oraz trzy w hali E.
Zwiedzających udających się na targi od strony ul. Wystawowej witał jedyny ustawiony tam autobus. To klasyfikowany jako miejski Otokar Navigo C. Pojazd o długości 7,72 m, szerokości 2,26 m i wysokości 3,27 m. Wysokość wnętrza 2,02 m. Poszerzone tylne wejście prowadzi do małej części niskopodłogowej dedykowanej dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej.
Możliwe są różne konfiguracje wnętrza. Maksymalna ilość pasażerów to 46.
Autobusy Otokar Navigo C są eksploatowane w Polsce – w województwie warmińsko-mazurskim, na terenie gminy Stawiguda.
Przed wejściem do hali E pozował Otokar Navigo C. 12.10.2022.
Jeszcze kilka ujęć Otokara Navigo C. Niestety jego wnętrze nie było dostępne dla zwiedzających. Uwagę zwracają mocno niesymetryczne tylne drzwi. 12.10.2022.
Pośród trzech Otokarów zgromadzonych w hali E moim zdaniem najbardziej wyróżniał się najmniejszy z nich. Mający długość 6,60 m, idealny do roli dolmusza w Turcji, a w Europie do obsługi linii o małym natężeniu ruchu lub przebiegających przez wąskie uliczki. Model Centro.
Umieszczone na prezentowanym pojeździe napisy informowały, że jest on przeznaczony do przewozu 11 siedzących pasażerów (+ dodatkowo sześć rozkładanych miejsc) i 14 stojących.
Wyłącznym dystrybutorem autobusów Otokar w Polsce jest firma Bus Trans Technik z Warszawy. Na jej stronie internetowej niestety brak informacji o modelu Centro. Co ciekawe, nie znalazłem ich też na stronie Otokara dedykowanej dla Europy. Tu warto podkreślić, że Centro to nie jest nowość w ofercie tego producenta. Powstaje on już od wielu lat.
W Europie Otokary Centro kursują np. po Neapolu.
W Turcji eksploatowany głównie jako dolmusz. Najmniejszy z pokazanych w Kielcach Otokarów. Model Centro. 12.10.2022.
Otokar Centro. Stanowisko pracy kierowcy.
Otokar Centro. Widok na wnętrze.
Tabliczki umieszczone wewnątrz Otokara Centro.
Trzeci z miejskich autobusów pokazanych przez Otokara to pojazd elektryczny. Otokar E-Kent C. Jego długość wynosi 12 metrów. Szerokość 2,54 m, a wysokość 3,45 m. Maksymalna ilość pasażerów to 108. Bateria trakcyjna o pojemności do 350 kWh (w zależności od potrzeb klientów). Silnik elektryczny Voith. Zasięg ponad 300 kilometrów.
Nie mam informacji, gdzie na świecie jest już eksploatowany (zakupiony) ten model. W Internecie są różne artykuły, ale tylko dotyczące jego testów, np. we Włoszech.
Jeden z wielu autobusów elektrycznych zaprezentowanych w trakcie TransExpo 2022. Otokar E-Kent C.
Otokar E-Kent C - wnętrze. W ścianach dość sporo ładowarek USB. Okazuje się, że to rozwiązanie nie jest jeszcze powszechne - były wystawione autobusy, które nie dawały pasażerom możliwości doładowania urządzeń przenośnych w trakcie podróży.
Na stoisku Otokara zaprezentowano także autobus turystyczny. To model Ulyso T.
Jego długość wynosi 10,1 m, szerokość 2,41 m, a wysokość 3,25 m. Wnętrze przystosowane jest do przewozu 43 pasażerów. Producent na ocynkowane nadwozie daje aż 10 lat gwarancji.
W Polsce kilku przewoźników eksploatuje Otokary Ulyso T, np. Małopolska Prywatna Komunikacja Samochodowa.
Otokar Ulyso T pokazany w Kielcach.
Otokar Ulyso T. Wnętrze. Dla każdego z pasażerów przewidziano po dwa gniazda USB.
W piątej części relacji z TransExpo 2022 zaprezentuję autobusy marki Pilea. Na tym stoisku dość sporo się działo – wyjątkowa premiera. Tu link do tego materiału.
Wracam do tematu kolei w Albanii. Ostatnio prezentowałem jeden z dwóch pociągów pasażerskich kursujących po tym kraju (w sumie jedna para) – z Elbasan do Durrës. Tu link do tego materiału. Teraz zapraszam na spotkanie ze składem powrotnym.
Dokumentowaliśmy go na stacji początkowej Durrës. To była niedziela, 11 września 2022. Co ciekawe, nastąpiła zmiana lokomotywy. Dotychczasową maszynę o oznaczeniu T669 1041 (rocznik 1983) zastąpiła T669 1053 (rocznik 1988). Pojazdy te zamieniły się miejscami w kolumnie spalinówek stojących przy peronie w Durrës. Szczegółowe zdjęcia ustawionych w niej lokomotyw do zobaczenia w tym wpisie.
Rozkład jazdy pociągu nr 07 w harmonogramie obowiązującym od 11 czerwca 2022 do 18 września 2022 zakładał jego odjazd z Durrës o godzinie 15:00 i przyjazd do Elbasan na 17:53, z ośmioma postojami na trasie: Shkozet, Golem, Kavaje, Lekaj, Rrogozhinë, Peqin, Bishqem i Paper. Szczegóły czasowe na poniższym zdjęciu rozkładu.
Wprowadzony następnie zimowy rozkład jazdy (od 19.09.2022 do 10.06.2023) również zakładał tylko jedną parę pociągów pasażerskich kursujących po albańskiej sieci kolejowej. Także pociągi nr 06 i 07 jadące wyłącznie w soboty i niedziele. Zmieniono jednak ich rozkład. Pociąg nr 06 z Elbasan odjeżdżał 30 minut później (o 6:30, a w Durrës na 9:23). Pociąg nr 07 z Durrës odjeżdżał o godzinę wcześniej (o 14:00, w Elbasan na 16:53). W obu relacjach zrezygnowano z postoju w Shkozet – stacja w rejonie lokomotywowni w Durrës.
Co ciekawe, w okresie 14.03.2023 – 13.06.2023 koleje HSH uruchomiły drugą parę pociągów. Wprowadzono ją na innej trasie. To pociąg nr 02 w relacji Shkodër (po polsku Szkodra, przy granicy z Czarnogórą, odjazd 6:00) – Mjedë (6:18/19) – Hajmel (6:33/34) – Baqel (6:46/47) – Lezhë (7:11/12) – Milot (7:52/53) – Laç (8:03/05) – Gjormë (8:13). Stacja końcowa jest na terenie lub w bezpośrednim rejonie miasta Laç – koleje HSH piszą o tym połączeniu jako Szkodra – Laç. Dalej nieczynna linia kolejowa dochodzi do miejscowości Vora, gdzie przebiega przebudowywana linia z Durrës do Tirany wraz z budowanym odgałęzieniem do portu lotniczego.
Pociąg powrotny nr 03 kursuje w relacji Gjormë (12:30) – Laç (12:38/13:00) – Milot (13:10/11) – Lezhë (13:51/52) – Baqel (14:16/17) – Hajmel (14:29/30) – Mjedë (14:44/55) – Szkodra (15:13).
Pociągi nr 02 i 03 kursują tylko we wtorki, a obsługujący je tabor to pojazdy inne niż te zgromadzone w Durrës i prezentowane we wcześniejszych materiałach, ponieważ obecnie nie ma możliwości przejazdu z Durrës do miasta Laç. Na podstawie dostępnych, aktualnych materiałów z Internetu ustaliłem, że na pewno jest tam czynna lokomotywa T669 1061 (rocznik 1990). To obecnie najwyższy numer taborowy serii T669 w Albanii. Była jeszcze lokomotywa nr 1062 ale uległa wypadkowi w latach 90-tych i została skasowana. W Szkodrze stacjonuje także T669 1048 (rocznik 1983) oraz T669 1060 (rocznik 1990). Zdewastowane wagony pasażerskie to ex niemieckie Halberstadty i być może wciąż czynne przedziałowe ex koleje włoskie.
Tyle o aktualnej sytuacji kolejowej w Albanii. Wracam do głównego tematu tego wpisu, czyli do pociągu nr 07 dokumentowanego przez nas 11 września 2022. Przyznam, że było bardzo duże prawdopodobieństwo, iż na stację w Durrës nie dotrzemy. Na szczęście nasz autobus przyjechał we właściwym czasie.
Przed odjazdem pociągu była czynna kasa biletowa. Nadarzyła się zatem okazja kupna dość ciekawej pamiątki z Albanii, czyli biletu HSH. Kasjerka nie mówiła po angielsku, ale jakoś się dogadaliśmy. Na stole miała rozłożonych kilka rodzajów biletów. Wszystkie z wizerunkiem lokomotywy T669. Różne ceny i kolory. Losowo wybrałem niebieski bilet. Wzbudziło to wielkie zdziwienie kasjerki, bo chciałem tylko jeden bilet, a przecież przyszliśmy w dwie osoby (żona). W dodatku był to bilet ze zniżką 50%, która na pewno mi nie przysługiwała. Po chwili sprzedająca chyba uświadomiła sobie, że to pamiątka i rozpoczął się proces sprzedaży. Najpierw znalezienie odpowiedniej rubryki w ręcznie wyrysowanej tabeli w dużym zeszycie w kratkę, a następnie ręczna korekta nabitej na bilecie daty z roku 2020. Bilet był do stacji Golem – pierwsza miejscowość za Durrës (także popularna wśród turystów). Kosztował 35 leków. W przeliczeniu to około 1,42 zł. Dodatkowym pożeraczem czasu było jeszcze wydawanie reszty, której nie chciałem, ale sumienna kasjerka nie dopuściła opcji zapłacenia więcej. W końcu stałem się posiadaczem biletu HSH i wyruszyliśmy na peron.
Za rządkiem lokomotyw stał pociąg nr 07 do Elbasan. Tworzyła go maszyna o oznaczeniu T669 1053 i wagon Halberstadt. W pojeździe było kilku pasażerów, a przy wygaszonej lokomotywie kręciło się czterech pracowników HSH, w tym maszynista i konduktorka. Pozwoliłem sobie przejść przez wagon, którego wnętrze w sumie jest podzielone na trzy części pasażerskie. Ta od strony lokomotywy została potraktowana jako przedział służbowy – na siedzeniach rozłożono jakieś nakrycia, koce, a drzwi zasunięto. Wnętrza niestety zbyt dokładnie nie dokumentowałem, bo zajmowali je pasażerowie (tylko pojedyncze osoby).
Pociąg nr 07 z Durrës do Elbasan w całej okazałości. Lokomotywa T669 1053 i wagon Halberstadt. 11.09.2022.
Za pociągiem nr 07 stała kolumna czterech „čmeláków”. Jako pierwsza w niej maszyna nr 1041, która rano przyprowadziła pociąg nr 06 z Elbasan, a dalej T669 nr 1054 (jedyna w nowym malowaniu HSH), 1047 i 1059. 11.09.2022.
Tabliczka znamionowa lokomotywy T669 1053.
Rozkład jazdy wówczas jedynych pociągów kolei albańskich, czyli jedna para z Elbasan. Kartka zawieszona w oknie dworca w Durrës. 8.09.2022.
Hekurudha Shqiptare - bilet będący pamiątką. To chyba najtańsza opcja. Taka szata graficzna dostępna jest na wszystkich biletach HSH. Różnią się one tylko ceną i kolorami.
Do pociągu nr 07 zbliża się dwóch pracowników HSH. Jak widać po niesionym „lizaku”, jeden z nich to zawiadowca stacji. 11.09.2022.
Przy drugiej krawędzi peronu stała lokomotywa T669 1051 z wagonami. Ona jednak nigdzie się nie wybierała. Przed laty odjazd dwóch pociągów w krótkim odstępie czasu był tu powszedni. Np. jeden skład ruszał do Elbasan, a kilka minut po nim podróż rozpoczynał pociąg do Tirany. Ten jedyny peron był dość intensywnie wykorzystywany.
Jeszcze kilka ujęć lokomotywy T669 1053 przed odjazdem z wagonem typu Halberstadt jako pociąg nr 07 do Elbasan. 11.09.2022.
Fragmenty wnętrza jedynego wagonu pociągu do Elbasan. Drugie zdjęcie to „przedział służbowy”. 11.09.2022.
Zbliżał się czas odjazdu, więc zajęliśmy odpowiednie miejsca do dokumentowania tego wydarzenia, którego powtórka miała nastąpić dopiero w następny weekend. Odpalenie silnika i po chwili „čmelák” z jednym wagonem ruszył.
Lokomotywa T669 1053 z pomazanym i zdewastowanym wagonem jako pociąg nr 07 odjeżdża do Elbasan ze stacji Durrës. Następny pociąg odjedzie stąd dopiero za sześć dni. 11.09.2022.
Odjazd pociągu nr 07 do Elbasan udokumentowaliśmy filmowo. W sumie powstały dwa nagrania. Pierwsze poniżej. Jego początek to statyczna prezentacja taboru zgromadzonego na stacji Durrës. Potem pojawia się rozkład jazdy pociągów nr 06 i 07, a następnie odpalenie silnika i powolny odjazd.
W następnej części przedstawię drugie nagranie odjazdu pociągu do Elbasan. Inna perspektywa oraz widok na wnętrze jedynego wagonu.
Ponieważ zmienia się rozkład jazdy, także napiszę coś na jego temat.