Trolejbusy z Lublina w Tychach

 

Temat trolejbusów kursujących po mieście Tychy w Blogu Transportowym pojawiał się już kilka razy. Pisałem np. o nowych Solarisach (tu link). Ten materiał dotyczy „gości” z Lublina, czyli taboru pozyskanego przez Tyskie Linie Trolejbusowe od tamtejszego MPK.

Na początku 2021 roku TLT wypożyczyły dwa lubelskie trolejbusy. Było to związane ze zwiększonym zapotrzebowaniem taborowym. Do Tychów dotarły Solarisy Trollino 12M. 

Pierwszy z nich to pojazd o lubelskim oznaczeniu 3839. Rocznik 2007. Pierwotnie trolejbus testowy, a dopiero w 2009 roku kupiony przez MPK Lublin. Internetowe źródła podają, że przed wypożyczeniem do Tychów był on przez dłuższy czas wycofany z eksploatacji.

Dawny tester w Tychach otrzymał oznaczenie taborowe 97. Pozostał w obecnych barwach komunikacji miejskiej Lublina, a na boku umieszczono napis: „Trolejbus eksploatowany dzięki uprzejmości MPK Lublin”.

Drugi z wypożyczonych lubelskich trolejbusów to pojazd o oznaczeniu 3836. Solaris Trollino 12M, także z 2007 roku, ale w przeciwieństwie do opisanego powyżej testera, od razu był własnością MPK. W Tychach otrzymał on numer taborowy 96 i również zachował dotychczasowe malowanie. 

Mając na celu także udokumentowanie lubelskich trolejbusów, trafiłem do Tychów w poniedziałek, 27 grudnia 2021. To był zimowy, mroźny dzień. Temperatura wynosiła około -10 stopni Celsjusza. To nie sprzyja fotografowaniu, ale innej alternatywy nie miałem. W godzinach porannych byłem już pod zajezdnią TLT Tychy przy ul. Towarowej. Przez jej teren właśnie jechały, jeden za drugim, oba trolejbusy pozyskane z Lublina. Po chwili na ulicę powoli wytoczył się Solaris #97, czyli dawny tester. Obsługiwał on linię A w relacji Tychy Zajezdnia – Tychy Dworzec PKP. Długość 7,90 km, a rozkładowy czas jazdy to 23 minuty (dane ze strony internetowej Zarządu Transportu Metropolitalnego).

Pozyskany z Lublina, ex testowy Solaris Trollino 12M #97 wyjeżdża z zajezdni na ul. Towarową, aby rozpocząć kurs linii A do pętli Tychy Dworzec PKP. 27.12.2021.

Czując się „prawie jak w Lublinie” we wnętrzu #97 dotarłem do dworca kolejowego. Tam udało mi się jeszcze kilka razy udokumentować ten wyjątkowy pojazd. 

Trollino #97 stoi na przystanku dla wysiadających pętli Tychy Dworzec PKP. 27.12.2021.

Tak malowane są tyskie trolejbusy. Widoczne w tle barwy Lublina wyróżniają się pośród miejscowego taboru i zwracają uwagę. Na pierwszym planie Solaris Trollino 12MB #28 (linia B, kierunek Paprocany Pętla T-bus, rocznik 2013), a w tle fragment głównego bohatera tego wpisu, czyli Trollino #97.

Solaris Trollino 12M #97 podstawia się na stanowisko pierwsze, obsługując linię A do końcówki Tychy Zajezdnia. 

W oczekiwaniu na rozpoczęcie kolejnego kursu linii A. TLT na swojej stronie internetowej podaje, że pojazdy o oznaczeniach 96 i 97 to „trolejbusy asynchroniczne z napędem Medcom, wypożyczone z MPK Lublin.” 

Solaris rozpoczynając kurs linii A na chwilę zatrzymał się zaraz za stanowiskiem początkowym, co było okazją do dalszego dokumentowania tego ciekawego pojazdu. Warto jeszcze dodać, że oprócz jazd testowych po Lublinie, odbywały się one również w Gdyni. 

Poniżej film prezentujący tyskie trolejbusy i autobusy. W jego początkowej części zobaczycie Solarisa #97 na linii A. Nagrywałem przy tyskim dworcu kolejowym.

Niestety sprowadzonego z Lublina Solarisa #96 nie udało mi się udokumentować. Co ciekawe, obecnie w Tychach są już dwa kolejne Solarisy Trollino 12 z Lublina. Otrzymały one oznaczenia 20 (ex 3847, rocznik 2011) i 21 (ex 3848, także rocznik 2011). Dostarczono je już pod koniec grudnia 2021. Zatem w dniu 27.12.2021, kiedy zbierałem materiał do tego wpisu w Tychach były już cztery lubelskie Trollino, ale w ruchu liniowym można było zobaczyć tylko #96 i #97.

Jak podają różne źródła internetowe, trolejbusy nr 20 i 21 zastąpiły wycofane pod koniec grudnia 2021 Trollino o oznaczeniach 003 i 007 (oba z 2006 roku, pierwszemu nadano imię „Tyszek”, a drugiemu „Tysia”).

TOMA – turecka armatka wodna

 

W Blogu Transportowym stopniowo zamieszczam materiały dotyczące mojego pobytu w tureckiej miejscowości Kuşadası i jej okolicy (np. tutaj) w sierpniu 2021. Teraz zajmę się pojazdem, który udało mi się udokumentować już w trakcie powrotu do Polski. Z autobusu, w drodze na izmirskie lotnisko. To dość charakterystyczna ciężarówka.

Przy płocie portu lotniczego stała policyjna armatka wodna TOMA. Dokładnie egzemplarz o oznaczeniu T25. Obok tego specjalistycznego pojazdu ustawiono betonowe zapory. Najprawdopodobniej to stałe miejsce postoju takiego sprzętu – kiedy tydzień wcześniej przyjechaliśmy do Izmiru, TOMA też tam stała.

Nazwa TOMA jest skrótowcem od Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı, czyli tłumacząc pojazd do interwencji w przypadku incydentów społecznych. Nie jest to nazwa marki lub modelu pojazdu. TOMA znajduje się w ofercie różnych producentów.

Opisywana TOMA nr 25 to produkt firmy BMC. Jej główna oferta to autobusy i ciężarówki. Działa także w branży zabudów specjalnych (np. omawiane armatki wodne) i w przemyśle zbrojeniowym (np. czołgi i pojazdy opancerzone). 

BMC TOMA nr T25 odstawiona przy izmirskim lotnisku. 10.08.2021.

Policyjna TOMA została ustawiona za betonowymi zaporami. W ten sposób wyznaczono jej stałe miejsce postoju, pomiędzy ogrodzeniem lotniska, a prowadzącą na jego teren drogą. 10.08.2021.

 Bezpośrednio przed armatką wodną BMC TOMA zaparkował autobus Isuzu Novo Lux. Ciekawe, czy ma on jakiś związek z policją?

Armatki wodne TOMA mogą być różnie konfigurowane – wybór podwozi i wielkości nadwozi. Standardowo wyposażane są w oddzielne zbiorniki na wodę, gaz, barwnik i środek pianotwórczy. Są opancerzone, a działko sterowane jest komputerowo. 

Oprócz BMC, pojazdy TOMA znajdują się w aktualnej ofercie innych tureckich firm. Są to Katmerciler (specjalizuje się w wytwarzaniu pojazdów wojskowych i specjalnych oraz wykonuje różne zabudowy, np. strażackie), Nurol Makina (zajmująca się produkcją pojazdów wojskowych) i Moğol Makina (zabudowy specjalne, np. komunalne).

Armatki wodne to bez wątpienia pojazdy budzące kontrowersje. Ich podstawowe zadanie to wszakże tłumienie protestów. Niekiedy jednak znajdują inne zastosowanie. Ponieważ TOMA ma możliwość poboru wody z różnych źródeł, np. ze zbiorników wodnych, pojazdy te wzięły udział w akcji gaśniczej w trakcie pożarów lasów, z którymi Turcja zmagała się w sierpniu 2021. Wykorzystano je np. w rejonie Bodrum. Jeden z takich pojazdów wówczas spłonął (w trakcie obrony przed ogniem elektrowni w Kemerköy).

Katmerciler TOMA w nietypowym zadaniu dla armatki wodnej - gaszenie pożaru lasu. Rejon miejscowości Bodrum. Źródło: YouTube, kanał  Haberso Official. Tu link do filmu.

Tureckie pojazdy TOMA są sprzedawane także do innych krajów (np. Brazylia, Libia, Kuwejt, Gruzja).

Jak podaje producent, BMC TOMA może pracować w zakresie temperatur od -32 do +49 stopni Celsjusza. Ma zasięg do 750 km, a maksymalna prędkość to 90 km/h. Jest przystosowana do przewozu 3 osób obsługi (wraz z kierowcą).

Wagon SN1 #66 z Krakowa

 

Elementem bogatej krakowskiej kolekcji historycznych tramwajów jest przedstawiciel modelu SN1. Ten oznaczony numerem 37 wagon w Blogu Transportowym pojawiał się już kilka razy (np. tutaj). W tym wpisie nie zajmę się jednak nim, lecz innym pojazdem tego typu. Niestety już nieistniejącym, ale udokumentowanym.

Dzięki zbiorom Narodowego Archiwum Cyfrowego ogólnodostępne stało się zdjęcie prezentujące wagon o numerze 66. W opisie podano jedynie, że wykonano je w roku 1930. Lokalizacji brak.

Jej ustalenie nie było jednak większym problemem. Tramwaj został sfotografowany na ul. Starowiślnej, przy budynku nr 23. Obsługiwał on linię nr 3, która wówczas kursowała w relacji Rynek Podgórski – Dworzec Towarowy. Obecnie torowisko na tym odcinku jest odsunięte od zabudowy nieparzystej. Do SN1 dołączono doczepę PN1 o niezidentyfikowanym oznaczeniu.

SN1 #66 + PN1 na ul. Starowiślnej jako linia 3 w relacji Rynek Podgórski – Limanowskiego – Lwowska – Na Zjeździe – Starowiślna – Sienna – Mały Rynek – Mikołajska – Rynek Główny – Sławkowska – Długa – Kamienna – Dworzec Towarowy. Rok 1930. Źródło: NAC.

Zbliżenia na detale prezentowanego tramwaju. Źródło: NAC.

Jak podał Jacek Kołodziej w swojej książce „Krakowskie tramwaje”, wagon #66 powstał w roku 1929 w Krakowie. Dokładnie w warsztatach Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej (KMKE). Do jego budowy wykorzystano elementy likwidowanych wagonów doczepnych. Pojazdy produkowane w Krakowie nie miały wewnątrz charakterystycznej ściany dzielącej przedział pasażerski na klasę pierwszą i drugą. Wówczas tego podziału już nie stosowano.

Łącznie po krakowskich torowiskach kursowało 40 wagonów SN1. Produkowano je w miastach  Sanok i Graz, a finalnie w Krakowie. Najstarsze egzemplarze pochodziły z roku 1912, a ostatni (#70) z 1936. Eksploatacja liniowa zakończyła się w roku 1968. SN1 był pierwszym krakowskim tramwajem przeznaczonym na torowisko 1435 mm.

Wspomniana książka „Krakowskie tramwaje” została wydana w 2010 roku. Wydawnictwo Eurosprinter. Niestety nakład został wyczerpany.

Inne archiwalne zdjęcia udostępnione przez Narodowe Archiwum Cyfrowe i opisane w Blogu Transportowym do zobaczenia pod tagiem NAC.

Nowe filmy – grudzień 2021

 

Lukaszwo – Transport Movies, kanał Bloga Transportowego na YouTube w grudniu 2021 wzbogacił się o dwa nowe nagrania. Oba o tematyce kolejowej.

Pierwszy film powstał w Kędzierzynie-Koźlu, w różnych lokalizacjach. Prezentuje kilka pociągów obsługujących połączenia w ramach rozkładu jazdy 2020/2021. 

W pierwszej scenie zobaczycie SA137-003 jako pociąg regio nr 46625 relacji Kędzierzyn-Koźle – Nysa (na Kędzierzyn-Koźle Przystanek). Potem przejedzie lokomotywa SU4210-003 z pociągiem TLK "Kormoran" relacji Olsztyn Główny - Polanica-Zdrój i 36WEa-050 jako opóźniony pociąg regio nr 46212 relacji Racibórz - Wrocław Główny.

Dalsze fragmenty filmu prezentują następujące pojazdy: SA134-012, 754 026-3 i ED161-005. Szczegółowe informacje na kanale YouTube. Za jakiś czas poświęcę oddzielny wpis na dokładne opisanie tych pociągów.

Drugi film nagrałem 12 grudnia 2021 na stacji Kraków Batowice. To pierwszy dzień obowiązywania nowego rozkładu jazdy 2021/2022. Głównym powodem realizacji tego materiału były spalinowe zespoły trakcyjne serii SN84. Zobaczycie wjazd, postój i odjazd SN84-003 „Żuczek” jako pociąg TLK „Wetlina” w relacji Zagórz - Kłodzko Miasto oraz przejazd za peronami SN84-001 „Mucha” jako pociąg TLK „Bieszczady” w relacji Kraków Główny – Zagórz. 

Przez stację przejeżdżają także ED250-014, ED160-008 i ET22-1133.

Pociągi na stacji Kraków Batowice będą bohaterami oddzielnego materiału w Blogu Transportowym.

Przystanek Wronin

 

W tym wpisie zapraszam na Opolszczyznę. W rejon mało znany i niezbyt często odwiedzany przez turystów. Dokładnie do położonej w Gminie Polska Cerekiew miejscowości Wronin.

Jest to licząca prawie 300 mieszkańców wieś, o której pierwsze zapisy wspominały już w 1294 roku. Powstała jako folwark. Obecnie przebiega przez nią droga wojewódzka nr 421. W pobliżu Wronina znajduje się nieczynna linia kolejowa Baborów - Kędzierzyn-Koźle.

Powodem, dla którego piszę o Wroninie jest zlokalizowany w centrum miejscowości przystanek autobusowy. Stara konstrukcja sprzed lat, ale zadbana, odmalowana jakiś czas temu i z zachowanym logotypem PKS. Obowiązkowo musiałem tam zrobić kilka zdjęć. To było 16 października 2021. Sobota.

Wronin. Przystanek PKS. Na ścianach bocznych murowanej wiaty charakterystyczne logo, które spowodowało, że na chwilę zatrzymałem się i zrobiłem powyższe zdjęcia. 16.10.2021.

Wronin położony jest wśród pól. Przebiegająca przez miejscowość droga wojewódzka nr 421 łączy się w pobliżu z krajową trasą nr 45. Źródło: Google Maps. 

Mimo, że od końca roku 2002 PKS Kędzierzyn-Koźle nie istnieje (został wówczas przejęty przez francuski Connex), logo PKS widniejące na wiacie jest nadal aktualne, bo do Wronina dojeżdżają autobusy PKS Racibórz. Rozkład jazdy tego przewoźnika był zresztą jedynym aktualnym zestawieniem odjazdów, które znalazłem na przystanku. Kursy w relacji Racibórz – Grzędzin (miejscowość tuż za Wroninem), realizowane tylko w dni robocze, także z ograniczeniem do roku szkolnego.

Aktualny rozkład jazdy wiszący na przystanku w centrum Wronina zawierał jedynie odjazdy autobusów PKS Racibórz. 16.10.2021.

Wewnątrz wiaty znalazłem stary rozkład jazdy, niestety słabo czytelny. Dotyczy on okresu od lipca 2012 do czerwca 2013. Czyli czasu, gdy Connex był już Veolią, a ta z kolei nie przeobraziła się jeszcze w Arrivę (od roku 2013). Niestety niczego aktualnego obecnego przewoźnika kursującego do Kędzierzyna-Koźla (GTV Bus) nie było.

Rozkład jazdy kędzierzyńskiego oddziału Veolii na okres 2012/2013 naklejony wewnątrz wiaty przystanku Wronin. 16.10.2021.

Fizycznie rozkładu nie było, ale połączenie Wronina z Kędzierzynem-Koźlem jest zachowane. Nawet funkcjonuje wydłużony poranny kurs do dzielnicy Sławięcice (jest tam szkoła średnia). Niestety większość autobusów kursuje tylko w dni nauki szkolnej, a pozostałe wyłącznie w dni robocze.

Rozkład jazdy autobusów GTV Bus z Wronina. Na przystanku go nie było - to wersja z Internetu. Źródło: GTV Bus.

Aktualny (ważny od 1.11.2021) rozkład jazdy autobusów z Kędzierzyna-Koźla do Wronina. Tabliczka dla dworca w Koźlu. Po lewej stronie przyjazdy z Wronina, a po prawej odjazdy. Źródło: GTV Bus.

Dla porównania fragment rozkładu jazdy PKS Connex Kędzierzyn-Koźle ważnego od 25.06.2006, zamieszczonego w tygodniku Echo Gmin. Źródło: Śląska Biblioteka Cyfrowa.

Przeglądając swoje archiwa fotograficzne, znalazłem jedno zdjęcie prezentujące autobus jadący do Wronina. Pamiętam, że zarówno za czasów PKS-u, Connexu, jak i Veolii, stale połączenia te wykonywał jeden kierowca.

Kędzierzyn-Koźle, ul. 24 Kwietnia. Autosan H10-11.21 o rejestracji OK 13076 z miejscowej Veolii właśnie rozpoczął kurs do Wronina (najprawdopodobniej przez Ostrożnicę i Polską Cerekiew).  Rocznik 2000, pierwotnie użytkowany przez Rapid-Bus z Warszawy, a następnie tamtejszy Connex, a w roku 2002 przeniesiony do PKS Connex Kędzierzyn-Koźle. 30.12.2010.

Jeszcze raz powyższy Autosan H10-11.21 o rejestracji OK 13076. Być może kończy kurs z Wronina wjeżdżając na przystanek przy pl. Raciborskim. 18.04.2011.

Swój udział w dokumentowaniu połączenia Kędzierzyn-Koźle – Wronin ma także firma Google. W sierpniu 2012 w ramach usługi Street View sfotografowano zmodernizowanego Autosana H9-21 z Veolii. Niestety rejestracja nieczytelna. Wygląda na to, że to właśnie tam zawracają autobusy kończące trasę we Wroninie.

Autosan H9-21 z Veolii odpoczywa po kursie Kędzierzyn-Koźle - Wronin. Skrzyżowanie za Wroninem (na drodze 421), w stronę pobliskiej miejscowości Szczyty. Sierpień 2012. Źródło: Google Street View.

Wracając jeszcze do roku 2002, kiedy to PKS Kędzierzyn-Koźle został przejęty przez firmę Connex, wówczas (jak podała Nowa Trybuna Opolska) na stanie przewoźnika było 57 autobusów. 

Inne wpisy dotyczące GTV Bus pod tym linkiem.

Prezentowany powyżej Autosan o rejestracji OK 13076 do PKS Connex Kędzierzyn-Koźle trafił wraz z bliźniaczym autobusem o numerach OK 13075 (tu jego zdjęcie).

Ostatni Airbus A380 przekazany

 

Historia największego pasażerskiego samolotu świata rozpoczęła kolejny etap. Mowa o Airbusie A380, którego produkcja w tym roku zakończyła się, a ostatni egzemplarz w dniu 16 grudniu 2021 został przekazany nowemu właścicielowi.

Maszyna ta to Airbus A380-800 o rejestracji A6-EVS, który trafił do największego na świecie użytkownika tych samolotów, czyli do linii Emirates. To już 123 egzemplarz A380 u tego przewoźnika, a jednocześnie 251 łącznie wyprodukowany.

Ostatni wyprodukowany Airbus A380. Jednocześnie 123 taki samolot w barwach linii Emirates. Maszyna o rejestracji A6-EVS. Hamburg, 16.12.2021. Źródło: Airbus.

Ostatni wyprodukowany A380, czyli A6-EVS kołuje w Hamburgu. 16.12.2021. Źródło: Airbus.

Historyczne zdjęcie. Po lewej stronie ostatni A380 (jeszcze w fazie produkcji), a po prawej pierwszy. Rocznik 2005 o rejestracji F-WWOW. Źródło: Airbus.

Kolejne pamiątkowe zdjęcia z Hamburga. MSN001 i MSN272. 14.12.2021.  Źródło: Airbus.

Pod koniec grudnia 2021 ostatni wyprodukowany A380 obsługiwał jedną relację: Zjednoczone Emiraty Arabskie – Niemcy – Zjednoczone Emiraty Arabskie. Dokładnie łączył miasta Dubaj i Frankfurt.     

Zakończenie produkcji tego lotniczego giganta nie oznacza, że producent przestał być zaangażowany w program A380. Jego kolejną fazą jest modernizacja wyprodukowanych wcześniej maszyn, a dokładnie pokładów pasażerskich, celem podniesienia komfortu podróżowania. Na ten krok zdecydowało się trzech przewoźników: Singapore Airlines, Qantas i Emirates.

Fragment wnętrza A380 linii Emirates. Źródło: Airbus.

Warto jeszcze przypomnieć kilka faktów z historii tego niesamowitego samolotu, który może na swój pokład zabrać ponad 500 pasażerów. Pierwszy Airbus A380 rozpoczął komercyjne loty w 2007 roku, trafiając do linii Singapore Airlines. 

Ilość przewoźników użytkujących tego pasażerskiego giganta rozrosła się do kilkunastu. Jak podał Airbus, są to: Asiana, British Airways, China Southern, Emirates, Etihad, Korean Air, Lufthansa, Malaysia Airlines, Qantas, Qatar Airways, Singapore Airlines, Thai Airways i ANA.

Do Polski maszyny te niestety nie przylatują regularnie. Na warszawskim Okęciu lądowały jedynie kilka razy.

Inne wpisy poświęcone temu największemu pasażerskiemu samolotowi świata pod Tagiem A380.