Wagon SN1 #66 z Krakowa

 

Elementem bogatej krakowskiej kolekcji historycznych tramwajów jest przedstawiciel modelu SN1. Ten oznaczony numerem 37 wagon w Blogu Transportowym pojawiał się już kilka razy (np. tutaj). W tym wpisie nie zajmę się jednak nim, lecz innym pojazdem tego typu. Niestety już nieistniejącym, ale udokumentowanym.

Dzięki zbiorom Narodowego Archiwum Cyfrowego ogólnodostępne stało się zdjęcie prezentujące wagon o numerze 66. W opisie podano jedynie, że wykonano je w roku 1930. Lokalizacji brak.

Jej ustalenie nie było jednak większym problemem. Tramwaj został sfotografowany na ul. Starowiślnej, przy budynku nr 23. Obsługiwał on linię nr 3, która wówczas kursowała w relacji Rynek Podgórski – Dworzec Towarowy. Obecnie torowisko na tym odcinku jest odsunięte od zabudowy nieparzystej. Do SN1 dołączono doczepę PN1 o niezidentyfikowanym oznaczeniu.

SN1 #66 + PN1 na ul. Starowiślnej jako linia 3 w relacji Rynek Podgórski – Limanowskiego – Lwowska – Na Zjeździe – Starowiślna – Sienna – Mały Rynek – Mikołajska – Rynek Główny – Sławkowska – Długa – Kamienna – Dworzec Towarowy. Rok 1930. Źródło: NAC.

Zbliżenia na detale prezentowanego tramwaju. Źródło: NAC.

Jak podał Jacek Kołodziej w swojej książce „Krakowskie tramwaje”, wagon #66 powstał w roku 1929 w Krakowie. Dokładnie w warsztatach Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej (KMKE). Do jego budowy wykorzystano elementy likwidowanych wagonów doczepnych. Pojazdy produkowane w Krakowie nie miały wewnątrz charakterystycznej ściany dzielącej przedział pasażerski na klasę pierwszą i drugą. Wówczas tego podziału już nie stosowano.

Łącznie po krakowskich torowiskach kursowało 40 wagonów SN1. Produkowano je w miastach  Sanok i Graz, a finalnie w Krakowie. Najstarsze egzemplarze pochodziły z roku 1912, a ostatni (#70) z 1936. Eksploatacja liniowa zakończyła się w roku 1968. SN1 był pierwszym krakowskim tramwajem przeznaczonym na torowisko 1435 mm.

Wspomniana książka „Krakowskie tramwaje” została wydana w 2010 roku. Wydawnictwo Eurosprinter. Niestety nakład został wyczerpany.

Inne archiwalne zdjęcia udostępnione przez Narodowe Archiwum Cyfrowe i opisane w Blogu Transportowym do zobaczenia pod tagiem NAC.

Jelcz 317 z PZZ

 

Ciągnik siodłowy Jelcz 317 po raz ostatni (i jednocześnie po raz pierwszy) pojawił się w Blogu Transportowym dość dawno temu, bo w 2012 roku (tu link). Tamten pojazd niestety był fotografowany przez płot, więc nie mogłem pokazać go w całej okazałości. Bohater tego wpisu na szczęście jest doskonale widoczny. 

Został on sfotografowany w 1977 roku na terenie Młynu Białołęka w Warszawie. Nie jest to jednak dokumentacja fotograficzna mojego autorstwa. Korzystam z niesamowitych zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Pośród nich jest wiele materiałów dotyczących środków transportu.

Młyn Białołęka powstał w latach 70-tych ubiegłego wieku i niestety obecnie już nie funkcjonuje. Pozostała zabudowa wykorzystywana jest do innych celów. W roku 1977, w którym wykonano opisywane zdjęcie działał prężnie i wręcz wzorcowo, korzystając z transportu samochodowego, kolejowego i wodnego. Jego pracę udokumentowała Grażyna Rutowska (1946-2002) - fotoreporterka i dziennikarka.

Jelcz 317 należy do (zgodnie z napisem na drzwiach) Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego „PZZ” w Warszawie. Jego rejestracja to 9564-?X (przedostatnia litera niestety nie jest czytelna, dla Warszawy powinna być „W”). W roku 1976 obowiązywały już nowe wzory tablic rejestracyjnych, więc to rocznik z zakresu 1970 – 1976. Skąd ten wniosek? Ponieważ produkcja seryjna Jelcza 317 rozpoczęła się w roku 1971, a trochę wcześniej, w roku 1970 była seria próbna 10 egzemplarzy, jak podaje Wojciech Połomski, autor serii książek o historii Jelcza, które bardzo polecam.

Na temat Jelczy 317 w różnych źródłach dostępnych jest dość sporo informacji. Natomiast o dołączonej do omawianego ciągnika siodłowego naczepie MN 171 nie znalazłem niczego. Natrafiłem jedynie na ogłoszenie o sprzedaży takiego pojazdu zamieszczone w „Tygodniku Płockim”, nr 41 (851) z dnia 9 października 1988. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego „PZZ” w Płocku oferowało w nim pośród innych pojazdów naczepę „MN 171 M (zbiornikowa do ciągnika Jelcz) r. pr. 75 nr rej. PLS 409S zuż. 75% nr podw. 031 cena wyw. 1180.450 zł”. Użytkownikiem był Zespół Spichrzy i Młynów w Kutnie.

Stąd wniosek, że podstawowym (a może jedynym) użytkownikiem tych naczep były przedsiębiorstwa PZZ. Niestety nie ustaliłem producenta.

Jelcz 317 z naczepą zbiornikową do przewozu zboża MN 171 w trakcie załadunku na terenie Młynu Białołęka. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Zbliżenia na fragmenty tego niezwykłego zestawu. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Na terenie młyna w warszawskiej Białołęce pani Grażyna Rutowska sfotografowała także inne ciężarówki, np. Stara 200. Tę część zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego pokażę w terminie późniejszym.