Muzeum Tatry (1) - Slovenská strela

Tym wpisem rozpoczynam serię materiałów prezentujących ekspozycję Muzeum Tatry (Technické muzeum Tatra), które jest zlokalizowane w czeskiej miejscowości Kopřivnice. To właśnie tam znajduje się fabryka produkująca słynne ciężarówki. 

Do Kopřivnicy od polskiej granicy nie jest zbyt daleko, a biorąc pod uwagę ilość i jakość eksponatów, naprawdę warto odwiedzić to miejsce.

Nie każdy wie, że Tatra to nie tylko ciężarówki, ale także samochody osobowe i tabor kolejowy. Od tego ostatniego rozpocznę prezentację zbiorów muzeum. 

Przed wejściem do budynku ustawiono wagon motorowy serii M 290.0. To słynna Slovenská strela („słowacka strzała”), która w latach 30-tych ubiegłego wieku zapewniała szybkie (ponad 4 godziny) połączenie pomiędzy Pragą i Bratysławą (odległość 397 km). Dokładnie to pojazd o oznaczeniu M 290.001. 

W roku 1936 Tatra dostarczyła kolejom czechosłowackim dwa takie wagony motorowe. Ich przeznaczone do przewozu 72 pasażerów wnętrza podzielono na klasę pierwszą i drugą, wyodrębniono także część bufetową. Pomalowane w charakterystyczny wiśniowy kolor z dachem w barwie starego złota (zgodnie ze specyfikacją Ministerstwa Kolei), ozdobione godłami państwa na ścianach czołowych, były chlubą czechosłowackiej kolei. Niestety ich eksploatacja nie trwała zbyt długo. Zakończył ją wybuch drugiej wojny światowej. 

Po wojnie Tatry M 290.0 tylko na krótko powróciły do obsługi wcześniejszej trasy. Miały na niej konkurencję w postaci pozyskanych z Kolei Rzeszy (jako tzw. łupy wojenne) wagonów motorowych, które ze względu na większą pojemność okazały się bardziej przydatne. Potem trafiły do obsługi linii lokalnych, ale był to epizod. Finalnie przeznaczono je do transportu czechosłowackich dygnitarzy. Przykładowo pojazdy te często jeździły do Norymbergii, w związku z toczącymi się tam procesami zbrodniarzy wojennych.

W roku 1953 Slovenská strela nr M 290.001 została zezłomowana. Drugi z wagonów był jeszcze użytkowany do roku 1960. Wówczas został przekazany do muzeum zakładowego Tatry. Tam zmieniono jego oznaczenie z M 290.002 na M 290.001. Od roku 1997 do 2018 był ustawiony pod specjalnym zadaszeniem przy wejściu do muzeum.

To właśnie przed budynkiem oglądałem i fotografowałem w dniu 2 września 2017 ten piękny, ale niestety wówczas mocno zaniedbany pojazd. Co ciekawe, od roku 2010 zachowany wagon motorowy stał się Narodowym zabytkiem kultury, czyli najważniejszą częścią bogactwa kulturowego narodu czeskiego. 

Slovenská strela nr M 290.002 przez lata witała odwiedzających Muzeum Tatry (Technické muzeum Tatra). Eksponat ustawiono pod zadaszeniem przy wejściu do budynku. 2.09.2017.

Wszystkie wyprodukowane wagony motorowe M 290 pozują do zdjęcia na stacji Přerov. 30.06.1936. Był to specjalny pokaz dla dziennikarzy, którzy przyjechali na Wystawę Środkowomorawską. Źródło: Wikipedia. Autor nieznany.

Tatra 68 (taka była nazwa producenta) uznana za część bogactwa kulturowego narodu czeskiego nie mogła niszczeć przy wejściu do muzeum. W roku 2018 rozpoczęła się jej renowacja. Wagon M 290.001 (czyli w rzeczywistości M 290.002) został załadowany na naczepę i wywieziony do miejsca przeprowadzenia bardzo skomplikowanych prac renowacyjnych. Pojazd dosłownie został rozebrany na części.

Slovenská strela w trakcie załadunku na naczepę i odjazdu spod siedziby Muzeum Tatry. Narodowy zabytek kultury odzyska dawny blask. Sierpień 2018. Źródło: YouTube.

Tak wyglądał załadunek bohatera tego wpisu na naczepę:

W roku 2019 prace nad rekonstrukcją były bardzo zaawansowane. O ich postępie regularnie informowały czeskie i słowackie media. Motyw ten pojawił się również na targach Czech Raildays 2019 w Ostrawie. Firma Českomoravská železniční opravna z miejscowości Přerov, która odrestaurowuje Tatrę 68 na swoim stoisku pokazała jej silnik oraz elementy wyposażenia i zdjęcia dokumentujące przywracanie kultowego pojazdu do świetności.

Slovenská strela, czyli M 290.002 na zdjęciach ozdabiających stoisko firmy Českomoravská železniční opravna w trakcie targów Czech Raildays 2019 w Ostrawie. Fotografie archiwalne i dokumentujące trwające prace remontowe. 11.06.2019.

Elementy Tatry 68 pokazane na stoisku firmy Českomoravská železniční opravna (np. silnik, kanapy).

W lipcu 2020 Slovenská strela była już częściowo złożona i polakierowana. Pokazano ją oficjalnie na stacji Přerov. Następnie została przetransportowana do stacji Hranice na Moravě, gdzie realizowane są dalsze prace.

Slovenská strela już w nowym lakierze. Można było ją podziwiać na stacji Přerov, gdzie przywiozła ją lokomotywa 704 706-1 z ČMŽO Přerov. Ostatnie zdjęcie przedstawia opisywany wagon odstawiony do hali, oczekujący na dalsze prace. Źródło: YouTube.

Slovenská strela odzyska pełną sprawność. Mimo tego planowany jest jej powrót do Muzeum Tatry, gdzie ma czekać na nią nowy pawilon wystawienniczy. Mam jednak nadzieję, że nim to się stanie, odbędą się przejazdy specjalne prezentujące ten niezwykły i tak ważny dla historii Czechosłowacji pojazd. Oczywiście przy założeniu, że koronawirus SARS-CoV-2 odpuści i granice będą otwarte.

W dalszej części prezentacji muzeum z czeskiej miejscowości Kopřivnice pozostanę przy temacie kolejowym.

Nowe filmy – sierpień 2020, witaj 4K (2)

Wracam do tematu sierpniowych nowości na kanale YouTube Lukaszwo – Transport Movies. Było ich na tyle dużo, że materiał ten rozbiłem na dwie części. Tu link do pierwszej. 

Drugi film autobusowy, a jednocześnie czwarty opublikowany w sierpniu 2020 prezentuje autobusy kursujące po włoskim mieście Rimini. Zobaczycie na nim tabor Grupy Start Romagna (np. BredaMenarinibus, Irisbus, Autodromo) i innych przewoźników (np. Setra).

Materiał ten powstał w sierpniu 2015. To pierwsza część nagrania. Autobusom z Rimini będzie poświęcony osobny artykuł.

Pod względem ilości opublikowanych filmów sierpień 2020 okazał się naprawdę wyjątkowy. Nie przypominam sobie, abym kiedyś zamieścił w ciągu miesiąca aż pięć filmów. 

Tym piątym jest kolejny materiał tramwajowy z Krakowa. Jego temat przewodni to historyczny tabor kursujący na linii 0 w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej. Na nagraniu pojawiają się także nowsze pojazdy.

Z tych historycznych na początku zobaczycie wyjeżdżający z ul. św. Wawrzyńca skład Konstal N+4ND nr 26+573. 

Następnie z ul. Starowiślnej w ul. Dajwór wjedzie skład Gottfried Lindner Tw (SN4)+PN3 nr 151+555. Za nimi podąża wagon LH #1076 jako pojazd dodatkowy na wypadek dużej frekwencji. Tramwaje te nagrałem również w trakcie wyjazdu z ul. św. Wawrzyńca w ul. Starowiślną.

Powyższe wagony będą także bohaterami oddzielnego wpisu.

Nagranie tramwajowe powstało w sierpniu 2020. To pierwsza część materiału. W drugiej pokażę zabytki koloru czerwonego.

Nowe filmy – sierpień 2020, witaj 4K (1)

Lipiec 2020 na kanale YouTube Lukaszwo – Transport Movies pod względem nowości był bardzo skromny. Pojawił się wówczas na nim tylko jeden film.

Natomiast sierpień 2020 to całkowite przeciwieństwo wcześniejszego miesiąca. Sporo nowych materiałów, a także inne zmiany.

Filmy publikowane od sierpnia mają nową czołówkę. W zasadzie jest to minimalnie zmieniona wersja wcześniejsza – inny układ promujących kanał nagrań.

Pierwszym filmem z nową czołówką jest autobusowy materiał z Kędzierzyna-Koźla. Prezentuje on kilka autobusów miejscowego oddziału firmy Veolia i tamtejszego MZK. Nagrałem go 30 grudnia 2011 w rejonie dworca autobusowego w Koźlu.

Na nagraniu zobaczycie np. Autosana H9-21 o rejestracji OK 01019. To rocznik 2000 kupiony jeszcze przez PKS Kędzierzyn-Koźle, który w 2002 roku został przejęty przez francuską firmę Connex.

Na linii nr 1 w kierunku Azot jedzie MAN NL223 #107. Był to jedyny taki autobus w taborze MZK, który w związku z unifikacją parku autobusowego w roku 2014 został sprzedany do MPK Nowy Sącz.

Udokumentowane wówczas autobusy będą także bohaterami oddzielnego wpisu.

Drugi z sierpniowych filmów to tematyka kolejowa. Zanim jednak napiszę, czego dotyczy, muszę podkreślić, że to nagranie wyjątkowe w trwającej od 2007 roku historii kanału Lukszwo – Transport Movies. Pierwszy film, który można obejrzeć w jakości 4K. Wszystkie kolejne materiały mają być już wyłącznie 4K. Oczywiście za wyjątkiem tych, których jakość na to nie pozwoli.

Pierwsze nagranie 4K powstało na Ukrainie. Na stacji Lwów w dniu 3 maja 2013. Zobaczycie na nim lokomotywę ЧМЭ3-4856 (ChME3-4856) kolei UZ, która wprowadza wagony pasażerskie rosyjskich kolei RŻD (РЖД). Co ciekawe, przy sąsiednim peronie stoi inny skład wagonów z Rosji. Ten jednak najprawdopodobniej już skończył bieg.

Na główny dworzec kolejowy we Lwowie zaproszę ponownie w jednym z oddzielnych wpisów.

Trzeci z opublikowanych w sierpniu 2020 filmów przedstawia krakowskie tramwaje. Udokumentowałem je na nieczynnej w ruchu liniowym pętli Rondo Hipokratesa. Ze względu na prace torowe przez kilka tygodni kończyły tam trasy wszystkie tramwaje jeżdżące planowo do końcówek Osiedle Piastów i Mistrzejowice.

Nagranie powstało w dniu 21 kwietnia 2020. Ze względu na trwającą walkę z koronawirusem SARS-CoV-2 na tramwajach widnieją informacje o limicie przewożonych pasażerów.

Cały film trwa ponad 7 minut. Zobaczycie na nim przegląd taboru eksploatowanego przez MPK Kraków, w tym solowe wagony E1 na linii 21 do pętli Pleszów oraz składy Konstal 2x105Na na linii 9 do końcówki Nowy Bieżanów P+R.

To pierwsza część dość sporego materiału. Tramwajom, które wówczas udokumentowałem będzie także poświęcony osobny wpis.

Do zaprezentowania zostały mi jeszcze dwa filmy. Pojawią się one w drugiej części tego materiału. Przedstawiają włoskie autobusy i historyczne tramwaje. Tu link.

Nova Makhala (2) – ciężarówki GAZ i ZiŁ

W maju 2020 zaprosiłem Was na wirtualny spacer po małej bułgarskiej miejscowości Nova Makhala (tu link). Jej atrakcją są ustawione w dość małych odległościach ciężarówki. Już dość wiekowe pojazdy, które w Polsce były charakterystyczne dla okresu PRL-u. Pora zatem na dalszą część materiału.

Na prywatnej posesji, pośród traw odpoczywa GAZ 53. Za nim ustawiono przyczepę. Być może pojazdy te tworzą zestaw.

GAZ 53. Czerwiec 2012.  Źródło: Google Street View.

Innego GAZ-a 53 Google sfotografowało na ulicy. Ten egzemplarz jest dość zadbany (chyba nawet niedawno odmalowany). Ma też metalową skrzynię ładunkową, czym wyróżnia się pośród innych tamtejszych ciężarówek, które przeważnie mają zabudowę drewnianą.

Stojące obok kultowej ciężarówki miejscowe panie wyraźnie zainteresowały się samochodem Google.

Kolejny GAZ 53. Tym razem na pewno czynny. Czerwiec 2012.  Źródło: Google Street View.

Tu już miejscowa klasyka, czyli zabudowa drewniana. Kolejny GAZ 53 do kolekcji.

Trzeci w tym wpisie GAZ 53 z miejscowości Nova Makhala. Czerwiec 2012. Źródło: Google Street View.

W tej bułgarskiej miejscowości było jeszcze kilka innych GAZ-ów 53. Pokażę je później, a teraz aby nie przynudzać tym samym, pora na pojazd, który w Blogu Transportowym ma swoją premierę. 

To kolejna radziecka ciężarówka. ZiŁ 157. Skonstruowana jako wielozadaniowy wojskowy samochód ciężarowy, który był produkowany w latach 1958 – 1987 (niektóre źródła podają, że produkcja zakończyła się w roku 1992, a inne, że dopiero w 1994 – tu jako montaż z dostępnych elementów po przerwaniu produkcji seryjnej). 

Pojazdy te wytwarzano również w Chinach, pod nazwą Jiefang CA-30 (w latach 1958 – 1986). Od radzieckiego pierwowzoru można je odróżnić porównując nadkola – w wersji z ZSRR są okrągłe, a z Chin kanciaste.

Dość zużyty ZiŁ 157 stał przysłonięty przez betonowy słup, w towarzystwie dostawczego Mercedesa-Benza i terenowej osobówki. Niestety nie widać go zbyt dobrze.

ZiŁ 157 ukryty za słupem. Z tych trzech pojazdów w najlepszym stanie chyba jest Mercedes-Benz. Czerwiec 2012. Źródło: Google Street View.

Inny ZiŁ 157 został bardzo dobrze udokumentowany przez Google. Przy okazji to egzemplarz dość zadbany. 

Czynny ZiŁ 157 pozował do zdjęć przy głównej drodze. Udokumentowany został także przejeżdżający obok inny kultowy pojazd, czyli UAZ 469 (lub 31512 bo z zewnątrz brak różnic). Czerwiec 2012. Źródło: Google Street View.

W następnej części materiału Street View z Bułgarii ponownie pojawi się marka GAZ. Tu link.

Powrót składów 3x105Na w Krakowie

Potrójne składy Konstal 105Na w Krakowie odeszły do historii. Jedynie w okresie Wszystkich Świętych kilka takich tramwajów pojawiało się w stolicy Małopolski. Ostatni raz w 2019 roku, o czym pisałem tutaj. To miał być już oficjalny koniec „potrójniaków”.

Koronawirus SARS-CoV-2 – stan zagrożenia nim oraz sytuacja ekonomiczna miasta wynikająca z pandemii – sprawił, że wystąpiło zwiększone zapotrzebowanie na najbardziej pojemne pociągi tramwajowe. Ponieważ wagony 105Na są idealne na spadki i wzrosty ilości przewożonych pasażerów (można je złączać i rozłączać), a w Krakowie wciąż jest ich sporo, zapadła decyzja o przywróceniu składów trójwagonowych.

Wielki powrót „ufoków” (tak potocznie określa się potrójne 105Na) nastąpił w poniedziałek, 31 sierpnia 2020. Trafiły one na linię 52, która z częstotliwością co 10 minut (w dni robocze) łączy pętle Osiedle Piastów i Czerwone Maki P+R. Zastąpiły ex wiedeńskie składy E1+C3.

Powrót ten nie oznaczał jednak jakiejś dużej liczby składów. Na linię wyjechały dwa takie tramwaje. Oba z zajezdni Podgórze. Były to wagony RZ234+RZ233+RZ206 i RZ226+RZ228+RZ229. Ich lokalizację można było śledzić dzięki stronie pokazującej krakowskie tramwaje online. Tu link.

Potrójny Konstal 105Na o numerach RZ226+RZ228+RZ229 na linii 52 zbliża się do przystanku „Poczta Główna” przy ul. Starowiślnej. To drugi dzień powrotu „ufoków” na krakowskie torowiska, czyli 1.09.2020. Niestety tego dnia był to jedyny potrójniak. Za drugiego kursował skład E1+C3.

„Ufok” zatrzymał się na przystanku „Poczta Główna” przy ul. Starowiślnej. Pierwszy wagon jest z roku 1985, a dwa pozostałe to rocznik 1988.

Skład #RZ226+RZ228+RZ229 rusza, skręcając z ul. Starowiślnej w ul. Westerplatte. W budynku z napisem ABB znajduje się siedziba Zarządu Transportu Publicznego, czyli jednostki miejskiej, w której zapadła decyzja o powrocie potrójnych Konstali.

Ten sam skład już na ul. Westerplatte. To zdjęcie powstało dzień później, 2.09.2020.

Ponieważ do Krakowa docierają kolejne nowe wagony Stadler Tango Lajkonik, starszy tabor jest sukcesywnie wycofywany. Na razie wagony 105Na mają się jeszcze całkiem dobrze. Dobrym miejscem do ich oglądania i fotografowania jest rejon przystanku „Poczta Główna”. Tam oprócz wspomnianych trójwagonowych tramwajów linii 52 przejeżdżają również łączone w dwa wagony składy linii 1 (Wzgórza Krzesławickie – Salwator) i 24 (Kurdwanów P+R - Bronowice Małe).