Czteroczęściowy cykl wpisów poświęconych wiedeńskim tramwajom zakończyłem we wrześniu 2014 (tu link do pierwszej części tej serii). Potem jeszcze pisałem o ciekawej zajezdni przy Gudrunstraße (tu link). Ponieważ co jakiś czas odwiedzam stolicę Austrii i trochę pod względem taborowym się w niej pozmieniało – wracam do tematu.
Zaczynam od taboru, który liniowo już nie kursuje po Wiedniu. 1 lipca 2022 zakończono eksploatację wagonów typu E1. Po raz pierwszy pojawiły się one w 1966 roku i łącznie kupiono ich aż 338 egzemplarzy. Dostawy zakończono w 1976 roku. Ostatnią linią na której kursowały E1 (w tym przypadku z doczepami) była trasa nr 30, łącząca pętle Stammersdorf i Floridsdorf. Czas przejazdu około 20 minut.
Warto jeszcze dodać, że solowe wagony E1 nr 4866 i 4867 z 1977 roku w charakterystycznych żółtych barwach przez kilka lat obsługiwały specjalną trasę turystyczną po obwodnicy starego miasta (Ring). Usługę tę nazwano Vienna Ring Tram. Została ona zawieszona w związku z pandemią COVID-19 i nie przywrócono jej. Wagony 4866 i 4867 odstawiono. W dniu 19 stycznia 2023 oficjalnie wykreślono je ze stanu Wiener Linien. Były to dwa ostatnie wagony typu E1 będące własnością miejskiego przewoźnika. Pozostałe, te eksploatowane w zwykłym ruchu liniowym skreślono już 13 lipca 2022.
Miłośnicy wiedeńskich wagonów E1 mogą nadal oglądać je w ruchu przyjeżdżając do Krakowa. Wprawdzie w stolicy Małopolski są one już reprezentowane przez coraz mniejszą ilość pojazdów, ale nadal natrafienie na nie jest dość łatwe. Osobiście podróżowałem kilka miesięcy temu z grupą Austriaków, którzy z głośnym zachwytem reagowali na każdy mijany wagon E1. To było na pokładzie jednego z nich, więc najprawdopodobniej jechali na pętlę, aby go udokumentować. Swoim nietypowym zachowaniem bardzo zwracali na siebie uwagę innych pasażerów.
Oprócz Krakowa, wycofane w Wiedniu wagony typu E1 trafiły do Katowic, Rotterdamu, Miszkolca, Braiły oraz w pojedynczych egzemplarzach do innych europejskich miast (np. do tamtejszych muzeów).
Takiego widoku już nie zobaczymy na wiedeńskich ulicach. Skład SGP E1 + Rotax C4 nr 4747 + 1373 jako linia 49 na Bellariastrasse, kierunek Dr.-Karl-Renner Ring. Ponieważ następny przystanek to już pętla, na tablicy kierunkowej jest ustawiona nazwa relacji powrotnej: Hütteldorf. Zdjęcie wykonałem 30.04.2012. Wagon silnikowy to rocznik 1971, wycofany z eksploatacji w 2015 roku. Natomiast doczepa powstała w roku 1977 i była wykorzystywana do roku 2018. Producent firma Rotax, która w latach 1974 - 1977 dostarczyła 73 takie wagony. Prezentowany nr 1373 to ostatni pojazd z tej serii. Wagony Rotax C4 były eksploatowane liniowo w latach 1974 - 2022, czyli do wycofania z ruchu E1.
Schwedenplatz - przystanek początkowy i końcowy Vienna Ring Tram. Odpoczywa na nim jeden z dwóch wyznaczonych do obsługi tej trasy wagonów SGP E1, nr 4866 lub 4867 - niestety nie ustaliłem tego. 27.05.2016.
Ponownie Schwedenplatz - przystanek początkowy i końcowy Vienna Ring Tram. Stoi na nim wagon SGP E1 nr 4867 z 1977 roku. Na peronie przystankowym widać ustawione dodatkowe wygrodzenie. Obok turystycznego wagonu zatrzymał się SGP E2 nr 4082 z doczepką na linii 1. To rocznik 1988, nadal w eksploatacji. 28.05.2016.
Dawne wiedeńskie wagony E1 wciąż kursują po Krakowie, choć ich ilość systematycznie maleje. Można je zobaczyć np. na linii 44, w tym przypadku w relacji Dworzec Towarowy - Kopiec Wandy. Przystanek „Stella-Sawickiego”. Wagon silnikowy to SGP E1 nr HW122, ex wiedeński 4636 z 1966 roku. Wycofany w roku 2023. Jego doczepa to Lohner C3 nr HB522, ex 1279 z 1961 roku. Również wycofana w 2023 roku. Doczepy C3 były w Wiedniu eksploatowane w latach 1959 - 2017. Zdjęcie wykonałem w dniu 16.01.2023.
Z przystanku „Rondo Czyżyńskie” jako linia 44 w stronę pętli Kopiec Wandy odjeżdża skład nr HW136 + HB536. Wagon silnikowy to SGP E1, dawny wiedeński 4686 z roku 1968. Doczepa to Lohner C3 z 1961 roku, ex 1277. Skład ten został wycofany w 2023 roku. 8.02.2023.
Po Wiedniu wagony E1 kursowały także solo. Tak samo jeszcze jest w Krakowie, choć to widok zarezerwowany tylko dla trzech dzielnic: Bieńczyce, Nowa Huta i Mistrzejowice. Można je zobaczyć na liniach 16 (Mistrzejowice - Bardosa) i 21 (Os. Piastów - Pleszów). Na zdjęciu wagon SGP E1 nr HW151 z roku 1969, ex wiedeń 4725. Pojazd nadal jest czynny. Tu na przystanku „DH Wanda” jako poranny wyjazd z zajezdni Nowa Huta do pętli Mistrzejowice, gdzie rozpocznie obsługę linii 16. Wagon wiezie pasażerów, ale nie ma podanego numeru linii - wyświetla się tylko kierunek. 19.05.2023.
Pierwszy krakowski „wiedeńczyk” nadal jest eksploatowany liniowo. Od samego początku w biało-czerwonych barwach stolicy Austrii, wciąż z drewnianymi siedzeniami. To Lohner E1 nr HW101, ex 4488 z 1968 roku. Ze stanu Wiener Linien zdjęty w listopadzie 2002. Na zdjęciu w trakcie obsługi linii 16 w kierunku Bardosa. Przystanek „DH Wanda”, 28.04.2023.
Po wycofaniu wagonów E1, przedstawicielami najstarszego taboru Wiener Linien zostały tramwaje typu E2. Dostarczano je do przewoźnika w latach 1978 – 1990. Łącznie 122 egzemplarze. Kursują one solo oraz w większości z doczepami C5 (z lat 1978 – 1995, łącznie dostarczono 117 egzemplarzy). Cechą charakterystyczną wagonów E2 są wysuwane na przystankach stopnie (dotyczy to także doczep C5).
W dni robocze w centrum Wiednia praktycznie co chwilę można zobaczyć składy E2 + C5.
Wagony E2 były produkowane przez dwie firmy. SGP (pojazdy o numeracji 4001 – 4098) i Bombardier, który przejął firmę Rotax (pojazdy o numeracji 4301 – 4324). Wagony doczepne C5 wytwarzał tylko Bombardier.
Tabliczki znamionowe umieszczone w wagonach produkcji Bombardiera miały również naniesioną nazwę Rotax, co widać na zdjęciach prezentowanych w dalszej części tego materiału. Przejęcie firmy Rotax przez Bombardiera nastąpiło już w roku 1970, choć w pierwszych latach nie eksponowano nowej nazwy producenta, pozostawiając Rotax, co było widoczne np. na przykładzie wagonów C4 produkowanych w latach 70-tych.
Tu warto jeszcze podkreślić, że wcześniej (w roku 1959) nastąpiło połączenie firm Lohner i Rotax. Lohner przejął większość udziałów Rotaxa.
Wagony E2 kursują po Wiedniu także solo. Tu Bombardier-Rotax nr 4308 z 1978 roku. To przejazd techniczny. Manewry na Gudrunstraße - cofanie do zajezdni (Betriebsbahnhof Favoriten), aby wjechać do jednej z tamtejszych hal. 20.06.2023, około godziny 19:00.
Przystanek „Westbahnhof” przy Dworcu Zachodnim. Skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4098 + 1498 jako linia nr 6 w relacji Burggasse, Stadthalle - Geiereckstraße. Wagon silnikowy to rocznik 1990. Ostatni egzemplarz (najwyższy numer) dostarczony przez SGP. Ze stanu Wiener Linien skreślony 8.11.2023. Wagon doczepny to rocznik 1988. Zdjęcie wykonałem 20.06.2023.
Powyższy skład E2 + C5 nr 4098 + 1498 odjeżdża z przystanku „Westbahnhof”. Według rozkładu jazdy do pętli Geiereckstraße dojedzie za 26 minut. Częstotliwość kursów linii 6 w dni nauki szkolnej wynosi 4 - 5 minut. 20.06.2023.
Przystanek „Schottentor”, a w zasadzie spory węzeł przesiadkowy w rejonie wiedeńskiego uniwersytetu i ratusza. Pod ziemią metro (linia U2), po lewej stronie dwie pętle tramwajowe (jedna na tym poziomie, druga pod nią), a po prawej stronie ulicy, na Schottengasse pętla autobusowa (linia 1A na oblegany przez turystów Stephansplatz). Centrum Wiednia, a najstarszego taboru nie brakuje. Na pierwszym planie skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 (nr 4095 + 1495). Wagon silnikowy to rocznik 1990, a doczepny 1988. Tramwaj obsługuje linię nr 71 z pobliskiej pętli Schottenring do końcówki Kaiserebersdorf, Zinnerg, do której według rozkładu jazdy powinien dotrzeć po 43 minutach jazdy. W porannym szczycie dni nauki szkolnej częstotliwość kursów linii 71 wynosi nawet 4 - 6 minut (przez większą część dnia interwał to 7 - 8 minut). Za opisywanym składem stoi kolejny przedstawiciel najstarszego wiedeńskiego taboru, czyli E2 (nr 4032 z roku 1979) + C5 (najprawdopodobniej nr 1432 z 1979 roku) na linii D (Nußdorf, Beethovengang - Absberggasse). Na drugim zdjęciu widoczny pasażer korzystający z wysuwanego dolnego stopnia. Takie dodatkowe schodki wysuwają się na przystankach w wagonach E2 i C5. Na pierwszym planie obu zdjęć widoczny tor w lewą stronę. Nie jest on wykorzystywany liniowo, ale daje możliwość przejazdu na sąsiednie torowisko. Takich łączeń jest w Wiedniu całkiem sporo. Przydają się one np. w trakcie różnych remontów, gdy organizowane są tramwaje zastępujące metro. 20.06.2023.
Na wiedeńskim Ringu (obwodnica starego miasta) co chwilę można zobaczyć najstarszy tabor. Tu w trakcie postoju na przystanku „Rathausplatz, Burgtheater” przy ratuszu i teatrze. To skład SGP E2 + Bombardier-Rotax C5 nr 4022 + 1422. Wagon silnikowy to rocznik 1979, a doczepny 1978 (końcówka roku - grudzień). Tramwaj obsługuje linię nr 1 w relacji Prater, Hauptallee - Stefan-Fadinger-Platz. Zgodnie z rozkładem jazdy do końca trasy dotrze za 24 minuty (całość kursu to 45 minut). Najwyższa częstotliwość kursów linii 1 przypada na dni nauki szkolnej i wynosi wówczas 5 - 7 minut. Na górnym zdjęciu charakterystyczne, kolorowe oznakowanie poziome przejścia dla pieszych. Takie pasy znajdują się w różnych częściach Wiednia. 20.06.2023. Ponad dwa tygodnie po wykonaniu tych zdjęć, 6.07.2023 wagon nr 4022 został wycofany z eksploatacji.
Link do filmu shorts - przez Universitätsring jedzie skład Bombardier-Rotax E2 + C5 nr 4323 + 1494 na linii 1 w relacji Prater, Hauptallee - Stefan-Fadinger-Platz. Wagon silnikowy to 1990 rocznik, a doczepny 1988. Nagrywałem 20.06.2023.
W dalszej części tramwajowej relacji z Wiednia pokażę kolejne wagony E2.
