TransExpo 2022 (3) – ARTHUR H2

 

Wracam do relacji z kieleckich targów TransExpo 2022. Ostatnio pisałem o tureckim Karsanie (tu link). Teraz, zgodnie z zapowiedzią pora na nową i niezbyt znaną markę ARTHUR. 

ARTHUR BUS GmbH to firma niemiecka z siedzibą w miejscowości Planegg. Jej prezesem zarządu i współzałożycielem jest Philipp Glonner. Drugi współzałożyciel to Gerhard Mey (jest on także współwłaścicielem znanej i dużej firmy Webasto działającej między innymi w branży klimatyzacji i systemów grzewczych).

Jak podano na stronie internetowej, „ARTHUR BUS oferuje najnowocześniejsze, zeroemisyjne autobusy dla zielonych rozwiązań zrównoważonego transportu przyszłości.”

Mowa o taborze elektrycznym i wodorowym, którego różne wersje w postaci grafik są prezentowane na wspomnianej stronie producenta. Brak tam jednak zdjęć i szczegółów technicznych – to dopiero plany na przyszłość. Teraźniejszość to pokazany w Kielcach autobus.

Wodorowy ARTHUR H2 w wersji 12 metrowej. To jego specyfikacja techniczna – wybrane elementy (za stroną internetową producenta):

Długość: 12015 mm.

Szerokość: 2527 mm.

Wysokość: 3300 mm.

Rozstaw osi: 5951 mm.

Zasięg: powyżej 500 km.

Ogniwo paliwowe: 60 – 125 kW.

Silnik elektryczny: 2x 125 kW.

Zbiorniki wodorowe: 350 bar / 37,5 kg.

Akumulatory trakcyjne: 15 – 45 kWh LTO.

Nazwa autobusu jest przedstawiana w różnych wersjach. Na stronie internetowej producenta pojazd ten funkcjonuje jako ARTHUR H2 BUS, ale linia produktowa to ARTHUR ZERO. Bazujący na danych rejestracyjnych portal Bezpieczny Autobus określa go jako ARTHUR 12 H2 ZERO. Największa polska fotogaleria transportowa (Phototrans.pl) pisze, że to Arthur H2 Zero 12. Na wystawionym w Kielcach pojeździe niestety nazwy modelu nie podano. Rozwiązanie tej zagadki na pewno znajdowało się na tabliczce znamionowej, ale do niej niestety nie dotarłem.

Polska siedziba firmy to Wrocław. Natomiast w Lublinie mieści się zakład produkcyjny ARTHUR-a. Co ciekawe, to dawna siedziba Ursusa, który przed laty przejął produkcję autobusów AMZ Kutno – rodzina City Smile. Przyglądając się stylistyce ARTHUR-a H2 rzeczywiście można dostrzec pewne podobieństwo do AMZ – w przedniej części pojazdu. W Internecie znalazłem teksty, które wymieniają znacznie więcej elementów wspólnych/podobnych. Warto jeszcze dodać, że w firmie ARTHUR funkcję CTO (Chief Technology Officer, czyli po polsku dyrektor ds. technologii) pełni Rafał Słomka. Pracował on wcześniej właśnie w Ursus Busie. Firma ta już jakiś czas temu ogłosiła upadłość.

Przyznam, że wizualnie ARTHUR H2 zrobił na mnie bardzo pozytywne wrażenie.

ARTHUR H2 prezentowany w trakcie kieleckich targów TransExpo 2022. 12.10.2022.

 

ARTHUR H2 - wnętrze wodorowego autobusu. 12.10.2022.

Pierwszego dnia targów TransExpo 2022, o godzinie 14:00 rozpoczęła się premiera autobusu ARTHUR H2. Pojazd wcześniej nie był niczym zasłonięty, a premiera była w rzeczywistości konferencją prasową, którą prowadził widoczny w środkowej części zdjęcia Philipp Glonner (w białych butach). Na prawo od niego stoi Rafał Słomka. Niestety nie pomyślano o nagłośnieniu, więc odbiór przekazywanych informacji był mocno ograniczony. 12.10.2022.

ARTHUR H2 po targach TransExpo 2022 rozpoczął pokazy promocyjne i jazdy testowe po Polsce. Był np. w Wiśle i Żywcu. Obecnie na dłuższy czas korzysta z niego MPK Kraków, testując wodorowca na linii 128. Do jej obsługi wykorzystywany jest także inny autobus napędzany wodorem - Solaris Urbino 12 hydrogen. Do tego tematu powrócę już niedługo.

Natomiast w czwartej części tej targowej relacji zajmę się autobusami marki Otokar.

Relacja z TransExpo 2018.

Relacja z TransExpo 2016.

Relacja z TransExpo 2010.

Początek relacji z TransExpo 2022.

Wodorowe Solarisy dla Szwecji i Holandii

 

W materiale dotyczącym konferencji prasowej Solarisa (tu link) zapowiedziałem oddzielny wpis na temat autobusów wodorowych oferowanych przez tego producenta. Jest to połączenie dwóch informacji prasowych.

Zaczynam od materiału z listopada 2020. Dotyczy on zamówienia ze Szwecji. Oto, co napisał producent:

Solaris Urbino 12 hydrogen znalazł kolejnych nabywców. Firma Transdev podpisała umowę z Solaris Bus & Coach na zakup dwóch autobusów wodorowych. Pojazdy pojawią się na drogach szwedzkiego miasta Sandviken jesienią 2021 roku.

Podpisanie przez przewoźnika Transdev umowy z Solarisem na dwa autobusy Solaris Urbino 12 hydrogen jest wynikiem długofalowej strategii transportowej regionu. Sandviken to blisko dwudziestopięciotysięczne miasto położone w szwedzkim regionie Gävleborg, który w ostatnim czasie stawia na ekologiczne rozwiązania.

 – Gävleborg przejmuje inicjatywę w kierunku zielonej transformacji. Zarówno na szczeblu krajowym, jak i europejskim podkreśla się, że wodór jest ważny w przejściu na transport zelektryfikowany, a w Gävleborg mamy, wraz z firmami lokalnymi i regionalnymi, szczególnie dobre warunki. Zielona transformacja musi przebiegać znacznie szybciej niż obecnie, więc jest jasne, że będziemy napędzać rozwój i testować tę technologię – mówi przewodnicząca rady regionalnej regionu Gävleborg, Eva Lindberg.

– Wspaniale jest móc wprowadzić tę nową technologię w Sandviken. Autobusy zapewnią pasażerom większy komfort podróży, a także przyczynią się do czystszego powietrza i obniżenia poziomu hałasu w całym mieście. To również krok w przyszłość dla całego regionu Gävleborg – mówi Johnny Struwe, Manager Floty w Transdev Sverige.

Urbino 12 hydrogen, które wkrótce trafią na szwedzkie ulice, to ciche i bezemisyjne pojazdy zasilane energią z ogniwa paliwowego o mocy 70 kW.  Jednostkę napędową w wodorowych Solarisach stanowi oś z elektrycznymi silnikami.  Oprócz tego zamówione pojazdy wyposażone będą w baterię Solaris High Power, która stanowi dodatkowy magazyn energii elektrycznej. W autobusach wodorowych energia elektryczna powstaje w procesie odwróconej elektrolizy wody i przekazywana jest bezpośrednio do układu napędowego. Jedynymi produktami ubocznymi reakcji chemicznej zachodzącej w ogniwie są ciepło oraz para wodna. Pojazdy są więc przyjazne dla środowiska, nie generując żadnych szkodliwych substancji do otoczenia.

W zakresie sposobu magazynowania wodoru w pojeździe Urbino 12 hydrogen uwzględniono najnowocześniejsze rozwiązania. Wodór gromadzony jest na dachu autobusu w postaci gazowej w pięciu zbiornikach o łącznej pojemności 1560 litrów.

Zamówione pojazdy pomieszczą 85 osób. Pasażerowie będą mogli wejść na pokład za pośrednictwem drzwi w układzie 2-2-0. Komfort i bezpieczeństwo podróżującym zapewni klimatyzacja, monitoring i nowoczesny system informacji pasażerskiej. W autobusach będzie można podładować urządzenia mobilne za pomocą punktów ładowania USB lub skorzystać z dostępnego na pokładzie bezprzewodowego Internetu. Dla pasażerów z ograniczoną mobilnością przewidziano również przestrzeń na wózek inwalidzki. Ponadto autobusy zostaną zaopatrzone w tzw. pakiet skandynawski, czyli dodatkowe elementy wyposażenia i izolacji termicznej, specjalnie zaprojektowane, aby autobus stawił czoła niskim temperaturom i umożliwił komfortową podróż pasażerom oraz kierowcy nawet w największe zimy.

– Solaris od wielu lat stawia na zeroemisyjne rozwiązania, mając na uwadze przyszłość transportu publicznego. Już w 2014 roku dostarczyliśmy do Szwecji pierwszy autobus elektryczny. Teraz dostarczamy pierwszy autobus wodorowy. Jesteśmy zaszczyceni, że region Gävleborg oraz przewoźnik Transdev, zaufali naszemu doświadczeniu, wybierając rozwiązania Solarisa. To zamówienie jest ważnym i strategicznym przełomem dla wprowadzenia najnowszej generacji elektrycznych autobusów przyszłości – mówi Klaus Hansen, Dyrektor Zarządzający Solaris Szwecja.

Zamówione Solarisy Urbino 12 hydrogen będą pierwszymi autobusami wodorowymi, które dołączą do szwedzkiego transportu publicznego. 

Wprawdzie nie jest to Solaris Urbino 12 hydrogen, ale jak podaje producent, autobusy wodorowe w Sandviken będą miały podobny wygląd. Na zdjęciu Solaris Urbino 12 CNG o numerze taborowym 71501 z firmy Vy Buss. Rocznik 2020. Fot. Solaris, mat. prasowe.

Druga wiadomość została opublikowana przez producenta pod koniec stycznia 2021. Dotyczy wodorowych autobusów dla Holandii. Oto jej treść:

Przedstawiciele Solaris Bus & Coach i holenderskiego przewoźnika Arriva Netherlands, podpisali umowę na dostawę dziesięciu Solarisów Urbino 12 hydrogen. Zgodnie z treścią kontraktu, dostawy dwunastometrowych autobusów wodorowych do prowincji Geldria zostaną zakończone w ciągu tego roku. Arriva zacznie jeździć nimi w grudniu 2021 r. w regionie Achterhoek oraz w miastach Zutphen i Apeldoorn.

Geldria to największa prowincja Niderlandów, położona w środkowowschodniej części kraju. Wkrótce mieszkańcy tego 2-milionowego regionu będą mogli podróżować jednymi z najbardziej innowacyjnych i przyjaznych środowisku autobusów dostępnych na rynku. Pod koniec ubiegłego roku Zarząd Prowincji Geldrii ogłosił, że uczestniczy w europejskim programie JIVE2 (ang. Joint Initiative for Hydrogen Vehicles Across Europe), który skupia się na promocji bezemisyjnego transportu publicznego. Celem jest zwiększenie liczby autobusów wodorowych w transporcie publicznym, między innymi poprzez dotacje w wysokości 148 000 euro na każdy autobus. W całej Europie obejmuje to dotacje na 152 autobusy w 14 europejskich regionach. Dziesięć 12-metrowych Solarisów napędzanych wodorem zastąpi obecne autobusy z silnikiem Diesla i łącznie pokona ponad 1 milion kilometrów rocznie. Pojazdy zostaną dostarczone do Geldrii do końca 2021 roku.

Ciche i całkowicie bezemisyjne wodorowe autobusy firmy Solaris to niezwykle zaawansowane technologicznie pojazdy. Zasilane są energią z ogniwa paliwowego, a jedynymi produktami ubocznymi zachodzącej tam reakcji chemicznej są ciepło oraz para wodna. Energia elektryczna powstająca w procesie odwróconej elektrolizy wody jest następnie przekazywana bezpośrednio do układu napędowego, którym jest oś z elektrycznymi silnikami. Oprócz tego każdy z zamówionych autobusów zostanie wyposażony w dodatkowy magazyn energii elektrycznej – baterię Solaris High Power. Niezbędny do zasilania autobusu wodór magazynowany jest w pojeździe Urbino 12 hydrogen w postaci gazowej, w umieszczonych na dachu zbiornikach o łącznej pojemności 1560 litrów.

Każdy z zamówionych autobusów pomieści na swoim pokładzie 85 osób, w tym 37 na miejscach siedzących. Dostęp do pojazdów został zaplanowany w układzie drzwi 1-2-0. Pasażerowie będą mogli cieszyć się komfortową i bezpieczną podróżą dzięki klimatyzacji całopojazdowej, monitoringowi oraz nowoczesnemu systemowi informacji pasażerskiej. Podróżni podładują swoje urządzenia mobilne poprzez punkty ładowania USB, znajdujące się w przestrzeni pasażerskiej. Dla osób z ograniczoną mobilnością przewidziano również przestrzeń na wózek inwalidzki oraz rampę, znajdującą się przy II drzwiach autobusu.

Komfortowe miejsce pracy kierowcy zapewni między innymi elektrycznie podgrzewana przednia szyba autobusu. Ponadto do dyspozycji prowadzących pojazdy oddany zostanie szereg rozwiązań z zakresu automatycznych systemów wsparcia kierowców, wspomagających ich pracę i poprawiających bezpieczeństwo na drodze. Zaliczyć można tu m.in. system MirrorEye, który zastąpi kamerami tradycyjne lusterka boczne oraz system inteligentnych kamer Mobileye Shield+, monitorujących najbliższe otoczenie autobusu, minimalizując tym samym ryzyko kolizji z pieszymi i rowerzystami. Kierowcy o potencjalnych zagrożeniach będą informowani za pomocą wizualnych oraz akustycznych powiadomień.

Do Holandii pierwsze Solarisy zawitały w 2017 roku. Od tego czasu coraz więcej operatorów i decydentów miast zgłasza się do siedziby Solaris Netherlands B.V. w celu nabycia nowoczesnych i przyjaznych dla środowiska rozwiązań transportowych dla swoich regionów. Dyrektor Zarządzający Solaris Netherlands, Wil Willems ma bogate doświadczenie w branży. Przeszło 8 lat temu, po 25-letniej, udanej karierze w świecie transportu publicznego, postanowił rozpocząć własną działalność w obszarze modułowych systemów przenośników. Jednak nigdy nie stracił sympatii do świata motoryzacji, uważnie śledząc i podążając za rynkowymi innowacjami. W tym roku objął stanowisko Dyrektora Zarządzającego Solaris Netherlands i jak sam zauważa, w ostatnim czasie holenderscy przewoźnicy coraz częściej decydują się na zakup bezemisyjnych pojazdów, bo zdają sobie sprawę, że wprowadzenie do ruchu autobusów, które zapewniają czystsze powietrze, stanowi duży krok naprzód.

Wykorzystanie wodoru w transporcie publicznym jest nowością dla Arriva Netherlands. Dzięki zaangażowaniu w regularny transport regionalny, Arriva planuje pokonać, nowo zakupionymi autobusami, rekordową liczbę kilometrów. Warunkiem realizacji projektu JIVE2 jest to, że w okresie od grudnia 2021 do grudnia 2024 każdy autobus wodorowy przejedzie co najmniej 50 000 kilometrów rocznie. Arriva i prowincja Geldria stawiają sobie za cel pokonanie 100 000 kilometrów w ciągu roku. Przewoźnik, przy wsparciu prowincji, zobowiązuje się również do postawienia stacji tankowania wodoru do grudnia 2021 roku.

Autobusy wodorowe firmy Solaris zyskują kolejnych nabywców, nie tylko w Niderlandach. Od czasu premiery autobusu Urbino 12 hydrogen w czerwcu 2019 roku, firma otrzymała zamówienia na łącznie 69 pojazdów z Holandii, Niemiec, Włoch oraz Szwecji. Dzięki szerokiej gamie pojazdów bezemisyjnych, począwszy od autobusów elektrycznych o długości 8,9 m, poprzez niedawno wprowadzone na rynek Urbino 15 LE electric, po trolejbusy o długości 24 m, Solaris stał się europejskim liderem e-mobilności.

Przykładowy Solaris Urbino 12 hydrogen. 

Solaris Urbino 12 hydrogen był już prezentowany polskim przewoźnikom, np. MPK Kraków. Tematem tym zajmę się niedługo.

Solaris – jeszcze o Urbino 15 LE electric i Urbino 12 hydrogen

Na początku lutego 2020 pisałem o planowanej nowości w ofercie Solarisa, o modelu Urbino 15 LE electric (tu link). Producent niedawno udostępnił kolejne informacje na ten temat. Oto one:

W tym roku powstanie zupełnie nowa generacja modelu Solaris Urbino 15 LE, stworzona wyłącznie  z myślą o napędach  bezemisyjnych. Autobus będzie certyfikowany i oferowany w specyfikacji charakterystycznej zarówno dla pojazdów klasy I – jako autobus miejski, ale także w klasie II – jako autobus do przewozów międzymiastowych.

Sama konstrukcja trójosiowego autobusu o długości 15 metrów nie jest dla firmy Solaris niczym nowym. Pierwsze pojazdy trójosiowe były produkowane już w roku 1999 roku i do tej pory dostarczono ich do klientów blisko 1300 sztuk. Były to jednak modele bazujące na konwencjonalnych silnikach spalinowych i CNG.

„Jestem przekonany, że nasza najnowsza konstrukcja będzie odpowiedzią na zapotrzebowanie europejskich przewoźników w tym segmencie. Premierę autobusu planujemy jeszcze w tym roku” – zapowiada Petros Spinaris, Wiceprezes firmy Solaris.

Na decyzję o budowie nowego autobusu, oprócz zainteresowania rynku, miał także wpływ niebywały postęp techniczny elektrobusów, w szczególności w obszarze magazynów energii. W przypadku Urbino 15 LE electric Solaris zdecydował się na nowe rozwiązanie bateryjne, zaprezentowane w ubiegłym roku. Magazyny energii Solaris High Energy+ zapewnią zasięgi, które w każdych warunkach spełnią oczekiwania przewoźników miejskich oraz międzymiastowych. W pierwszych dwóch przedseryjnych pojazdach zamontowanych zostanie 6 packów bateryjnych o łącznej pojemności ponad 470 kWh – dwa na dachu pojazdu, cztery zaś w tylnej części autobusu. Energia w bateriach będzie mogła być uzupełnia poprzez złącze plug-in, a na życzenie klientów również przez pantograf. W opcji  będą zarówno pantografy montowane na dachu pojazdu, jak i tzw. odwrócone. Wszystkie możliwe rozwiązania będą przygotowane zgodnie z preferencjami klientów i kompatybilne z istniejącą lub planowaną infrastrukturą ładowania.

Jednostką napędową trójosiowej wersji Urbino będzie centralny silnik elektryczny CeTrax o mocy 300 kW, chłodzony cieczą. Napęd przenoszony będzie na drugą (środkową) oś pojazdu. Aby zminimalizować zużycie energii w obszarze napędu autobusu zastosowana zostanie technologia SiC.

Pierwsze dwa egzemplarze Solarisów Urbino 15 LE electric powstają głównie z myślą o przewoźnikach skandynawskich. Stąd też w autobusach zastosowane zostaną rozwiązania zgodne z normami „Busnordic” oraz tzw. pakietem skandynawskim. Obejmuje on między innymi specjalne rozwiązania zapewniające komfort termiczny w pojeździe, oświetlenie czy typ foteli pasażerskich dedykowanych do przewozów międzymiastowych. Co ciekawe, autobus zostanie także wyposażony w piasecznicę, czyli rozwiązanie znane głównie z rynku tramwajowego. Urządzenie to pozwala ruszać nawet na najbardziej oblodzonych lub zaśnieżonych drogach. Urbino 15 LE electric dla optymalizacji zużycia energii zostanie wyposażony w ogrzewanie hybrydowe bazujące m.in. na pompie ciepła. Ponadto pojazd będzie posiadać rozwiązania z zakresu ADAS (Advanced Drivers Assistance Systems) czyli automatycznych systemów wsparcia kierowcy, takich jak MirrorEye czy MobilEye Shield plus.

„Pomimo tego, że budujemy nowy model niskowejściowego autobusu elektrycznego głównie z myślą o rynkach skandynawskich, to oczywiście nie ograniczamy się do oferowania tego pojazdu tylko w tych krajach. Będzie on dostępny dla wszystkich operatorów, którzy szukają trójosiowych autobusów LE do przewozów miejskich i międzymiastowych. To także całkowicie bezemisyjna alternatywa w tej klasie dla autobusów CNG” – mówi o nowym produkcie Petros Spinaris, Wiceprezes Solarisa.

Niskowejściowe elektrobusy będą oferowane w układzie z dwoma (2-2-0) lub trzema (2-2-1) parami drzwi. Pojemność pasażerska autobusu wynosić będzie aż 55 miejsc siedzących w klasie II.

Solaris Urbino 15 LE electric - wizualizacja.

Wizualizacja wnętrza Solarisa Urbino 15 LE electric.

Natomiast o modelu Urbino 12 hydrogen pisałem znacznie wcześniej, w czerwcu 2018 (tu link). Na jego temat producent nowe materiały opublikował w połowie kwietnia 2020. Oto one:


Holandia Południowa (niderl. Zuid-Holland) to najludniejsza prowincja Niderlandów, położona na zachodzie kraju, wzdłuż wybrzeża Morza Północnego. Dwadzieścia wodorowych Solarisów zostanie tam dostarczonych do końca 2021 roku. Wraz ze sprzedażą autobusów została podpisana umowa serwisowa na 12 lat.

– Nasze drogi stają się coraz bardziej ruchliwe. Zdrowie naszych pasażerów i mieszkańców jest dla nas niezwykle istotne, dlatego wprowadzenie do ruchu autobusów, które zapewniają czystsze powietrze, stanowi duży krok naprzód – mówi Floor Vermeulen, Minister Regionalny ds. Ruchu i Transportu w regionie Zuid-Holland.

– Coraz więcej operatorów i decydentów miast wybiera nowoczesne i bezemisyjne rozwiązania transportowe dla swoich regionów. Zalety wodoru jako nośnika energii są niezaprzeczalne. Jesteśmy zaszczyceni, że wraz z firmą Connexxion możemy uczestniczyć w tych przyszłościowych decyzjach – powiedział Petros Spinaris, Wiceprezes Zarządu Solaris Bus & Coach SA.

Operatorem pojazdów będzie firma Connexxion będąca częścią grupy Transdev Netherlands, jednego z największych przewoźników oraz lidera w dziedzinie bezemisyjnego transportu publicznego w Holandii. Od końca przyszłego roku operator Connexxion będzie korzystał z autobusów wodorowych w rejonach Hoekse Waard i Goeree-Overflakkee.

Zaawansowane technologicznie pojazdy Solaris Urbino 12 hydrogen wykorzystują zestaw ogniw paliwowych o mocy 70 kW. W zakresie sposobu magazynowania wodoru w pojeździe Urbino 12 hydrogen uwzględniono najnowocześniejsze rozwiązania. Wodór gromadzony jest w postaci gazowej w pięciu zbiornikach nowej generacji na dachu autobusu. Zestaw kompozytowych butli typu 4 umieszczonych wzdłużnie nad pierwszą osią pojazdu ma łączną pojemność 1560 litrów.

Energia potrzebna do napędzania autobusu powstaje w ogniwie paliwowym, do którego dostarczany jest wodór zgromadzony w butlach na dachu pojazdu. Wodór jest przetwarzany w energię elektryczną, ta z kolei zasila bezpośrednio jednostkę napędową autobusu, którą stanowi oś z elektrycznymi silnikami. Oprócz tego autobus wyposażony jest w baterię typu Solaris High Power, która stanowi dodatkowy magazyn energii elektrycznej. Jedynymi produktami ubocznymi eksploatacji Solarisa Urbino 12 hydrogen są ciepło i para wodna. Pojazdy nie generują do środowiska absolutnie żadnych szkodliwych substancji.

Zgodnie z zapisami w specyfikacji, w autobusach napędzanych wodorem przewidziano 37 miejsc siedzących. Wymiana pasażerów będzie się odbywać za pośrednictwem drzwi w układzie 1-2-0. Nowe autobusy zaoferują podróżującym dodatkowy komfort dzięki niskiemu wejściu, punktom ładowania USB, klimatyzacji, czytelnym wyświetlaczom informacyjnym i przewidzianej przestrzeni na wózek inwalidzki. Lepszą widoczność dla kierowcy zapewnią specjalne kamery zamiast lusterek bocznych, przekazujące obraz na ekrany wewnątrz pojazdu.

Tankowanie autobusów wodorowych będzie możliwe w Heinenoord, niedaleko zajezdni autobusowej. Ponieważ wodór staje się coraz bardziej popularnym nośnikiem energii, z tej stacji tankowania będą mogły korzystać również prywatne samochody osobowe. Taka inicjatywa ma na celu promowanie wykorzystania w pełni ekologicznego wodoru. Samo tankowanie wodorem jest procesem krótkim i wygodnym, nie różniącym się praktycznie od uzupełniania pojazdu tradycyjnymi paliwami.

Przykładowy Solaris Urbino 12 hydrogen.

Wnętrze przykładowego Solarisa Urbino 12 hydrogen.

Pierwsze Solarisy zawitały do Holandii w 2017 roku kiedy to przewoźnik Connexxion zakupił i odebrał 40 przegubowych Solarisów Urbino 18. Rok później, w 2018, firma złożyła dwa kolejne zamówienia, na 4 Solarisy Urbino 18 oraz 2 autobusy przegubowe napędzane sprężonym gazem ziemnym CNG.

Autobusy wodorowe firmy Solaris zyskują kolejnych nabywców. Włoski przewoźnik SASA Bolzano złożył w firmie Solaris w zeszłym roku zamówienie na 12 pojazdów tego typu, natomiast zaledwie kilka tygodni temu spółka WSW Mobil GmbH z Wuppertal oraz przewoźnik RVK Köln złożyli zamówienia na łącznie 25 wodorowych Solarisów.

Projekty JIVE i JIVE2 otrzymały dofinansowanie z funduszu "Fuel Cells and Hydrogen 2 Joint Undertaking" (Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Ogniw Paliwowych i Hydrogen 2) w ramach umowy o dotację nr 735582 i 779563. Przedsięwzięcie otrzymało wsparcie z programu badań i innowacji Unii Europejskiej „Horyzont 2020”, Hydrogen Europe i Hydrogen Europe Research.

Hyundai – wodorowa ciężarówka

W połowie listopada 2019 Hyundai w materiałach prasowych poinformował o prezentacji  napędzanej wodorem ciężarówki. Miała ona miejsce w trakcie Północnoamerykańskiego Pokazu Pojazdów Użytkowych (North American Commercial Vehicle Show) w Atlancie (USA), który odbył się w dniach 28 – 31 października 2019.

Jak podano w informacji prasowej, wówczas pokazano dwa wyjątkowe pojazdy marki Hyundai. Napędzany wodorem ciągnik siodłowy o nazwie HDC-6 Neptune i naczepę chłodniczą HT Nitro ThermoTech® produkcji Hyundai Translead - producent naczep z siedzibą w San Diego w Kalifornii.

Producent napisał o nich: „Oba produkty są wyrazem wizji firmy Hyundai w obszarze zastosowania technologii ogniw paliwowych w pojazdach ciężarowych. Są także kolejnym krokiem na drodze szerokiego zastosowania tej technologii w pojazdach poruszających się na terenie Stanów Zjednoczonych i na całym świecie.”

Podał także, że: „Hyundai jest światowym liderem w dziedzinie technologii ogniw paliwowych. W 2013 roku firma wprowadziła na rynek pierwszy produkowany masowo pojazd elektryczny z ogniwami paliwowymi. W 2018 roku Hyundai wprowadził na rynek pojazd elektryczny z ogniwami paliwowymi drugiej generacji – model NEXO. W grudniu 2018 r. Hyundai zainwestował 6,4 mld USD, by przyspieszyć rozwój społeczeństwa opartego o wodór także poza samochody osobowe.”

Futurystyczny ciągnik siodłowy Hyundai HDC-6 Neptune. 

„Przedstawiając HDC-6 Neptune, pierwszy napędzany wyłącznie wodorem pojazd ciężarowy Hyundai, zaczynamy jednocześnie badać możliwości zastosowania technologii ogniw paliwowych na rynku samochodów użytkowych w Stanach Zjednoczonych. Jesteśmy także gotowi na współpracę z innymi partnerami, by zbudować ekosystem dla wodorowych pojazdów ciężarowych” – powiedział Edward Lee, Szef Działu Pojazdów Użytkowych Hyundai.

Oto, co jeszcze producent podał na temat tej wyjątkowej ciężarówki: „Ogniwa paliwowe doskonale nadają się do zastosowania w samochodach ciężarowych o wysokiej ładowności, dzięki możliwości uzyskania dużego zasięgu i krótkiemu czasowi tankowania. Hyundai dysponuje niezbędnym doświadczeniem, by opracować wysokiej jakości pojazdy z zastosowaniem tej technologii. W HDC-6 Neptune zastosowano unikalną konstrukcję, układ napędowy oraz zaawansowane technologie w kabinie. Projekt jest wyrazem zaangażowania firmy Hyundai w budowę bezemisyjnego społeczeństwa i bezemisyjnych pojazdów. Wyrazem wizji zrównoważonej mobilności firmy Hyundai jest także opracowana przez Hyundai Translead, we współpracy z Air Liquide, naczepa chłodnicza HT Nitro ThermoTech. W naczepie wykorzystano technologię kriogenicznego chłodzenia azotem, dzięki czemu jej ślad węglowy jest nawet do 90% niższy niż w przypadku naczep tradycyjnych”.

Naczepa chłodnicza HT Nitro ThermoTech.

Wizualizacja ciągnika siodłowego Hyundai HDC-6 Neptune z naczepą HT Nitro ThermoTech.

„Nowoczesny, a przy tym funkcjonalny design pojazdu w stylu art deco, jest inspirowany opływowymi kształtami lokomotyw z lat 30. XX wieku i projektami przemysłowymi Henry’ego Deryfussa m. in. dla New York Central Railroad, uważanymi za technologiczny cud epoki, a zarazem odważnymi i kultowymi. Zespół projektowy HDC-6 Neptune stworzył całkowicie nowe, wyjątkowe dla branży pojazdów użytkowych rozwiązanie”.

„Zastosowanie układu napędowego ogniw paliwowych stworzyło nam możliwość zdefiniowania na nowo designu samochodu ciężarowego. Zespół projektowy pojazdów użytkowych Hyundai rozpoczął projekt od zera, skupiając się na opracowaniu nowych funkcjonalności i odrzucając dotychczasowe standardy, aby zaprojektować pojazdy użytkowe przyszłości” – powiedział Luc Donckerwolke, Szef Zespołu Projektowego Hyundai Motor Group.

Od lokomotywy do ciężarówki, czyli Hyundai HDC-6 Neptune.

Wizualizacja wnętrza kabiny Hyundai HDC-6 Neptune.

Zestaw przyszłości w całej okazałości.

Producent pisał także: „Projektując HDC-6 Neptune zespół zastosował nowe sposoby łączenia formy i funkcjonalności. Ze względu na zwiększone wymagania dotyczące chłodzenia, motyw grilla zastosowano na całej dolnej części ciężarówki. Poprawia to przepływ powietrza i jednocześnie nadaje wyjątkowy wygląd. Dzięki umiejscowieniu kabiny samochód zyskał także lepszą ergonomię i wydajność parkowania.”

„Hyundai ugruntowuje pozycję lidera w dziedzinie technologii ogniw paliwowych. Dzięki współpracy z H2 Energy, firma skomercjalizowała elektryczne ciężarówki na wodór i w latach 2019 – 2023 będzie dostarczać 1 600 pojazdów na rynek szwajcarski. Amerykański rynek samochodów użytkowych jest kolejnym, ważnym krokiem rozwoju firmy w tym obszarze.”

Hyundai HDC-6 Neptune i naczepa HT Nitro ThermoTech.

Niestety Hyundai w materiałach prasowych nie podał konkretniejszych informacji na temat HDC-6 Neptune. Przydałoby się trochę danych technicznych, czy np. coś na temat planów rozpoczęcia produkcji tego modelu lub testów u przewoźników. Zabrakło także zdjęć z USA, z pokazu tego niezwykłego zestawu.

Co do wyglądu ciężarówki, muszę przyznać, że mi osobiście nie skojarzyła się ona z lokomotywą, a z bohaterem filmów „Obcy”. Takie porównanie przedstawiły mi też inne osoby.

TransExpo 2016 – Ursus

W dniach 23 – 25 października 2018 w Kielcach odbędą się XIV Międzynarodowe Targi Transportu Zbiorowego TransExpo. Zachęcając do uczestnictwa w tej imprezie powracam do relacji z ostatniej edycji – z 2016 roku. Publikując wpis o tureckim Otokarze (tu link) zapowiedziałem materiał o autobusach marki Ursus. Zatem pora na niego.

Autobusy Ursus to tak naprawdę dobrze znane (szczególnie mieszkańcom Krakowa) pojazdy z rodziny City Smile, produkowane pierwotnie przez AMZ Kutno. Efekt współpracy obu producentów pokazano w Kielcach, już pod marką Ursus. Nie były to jednak tradycyjne Diesle.

Zacznę od autobusu elektrycznego: Ursus CS12E. Rocznik 2016. Wersja demo, która jeszcze przed targami kursowała po różnych polskich miastach (np. Szczecinek). Po TransExpo pojazd ten nadal pełnił funkcję testera, jeżdżąc po takich miejscowościach jak np. Stalowa Wola, Tychy, Chojnice, czy Bełchatów.

Ursus CS12E.

Wnętrze Ursusa CS12E. 

Drugi z pokazanych w Kielcach Ursusów to model CS12H (City Smile Hydrogen). Autobus wodorowy, czyli finalnie elektryczny (wodór łącząc się w ogniwie paliwowym z tlenem atmosferycznym wytwarza energię elektryczną). Jak informowały napisy na autobusie, jego produkcję sfinansował Bank Ochrony Środowiska.  

Ten zasilany wodorem pojazd nadal pełni funkcję autobusu demonstracyjnego, prezentowanego w różnych rejonach kraju. Przykładowo we wrześniu 2018 można było zobaczyć go w Katowicach. Była to prezentacja związana z odbywającym się tam kongresem Impact mobility rEVolution’18.

Ursus CS12H (City Smile Hydrogen), czyli autobus wodorowy.

Ursus CS12H - wnętrze pojazdu.

Stanowisko pracy kierowcy wodorowego Ursusa.

Logo umieszczone na autobusie. Przyznam, że ten znaczek bardzo mi nie pasował do City Smile - przecież to zawsze był AMZ.

W dalszej części relacji z TransExpo 2016 pokażę Scanie i kolejne tureckie autobusy – marki Karsan. Tu link.

Pierwsza część relacji z TransExpo 2016 dostępna pod tym linkiem.

Solaris Urbino 12 hydrogen – autobus wodorowy nowej generacji

Na początku stycznia 2018 pisałem o 24-metrowym, dwuprzegubowym trolejbusie, nad którym pracuje Solaris (tu link). Ten polski producent planuje także produkcję innego dość charakterystycznego pojazdu. Mowa o modelu Urbino 12 hydrogen, czyli o autobusie wodorowym nowej generacji. Poniżej ciekawy materiał prasowy.

Solaris Urbino 12 hydrogen to pojazd całkowicie bezemisyjny. Energia potrzebna do zasilenia układu napędowego autobusu pochodzić będzie z wodoru, który zostanie przetworzony w ogniwie paliwowym na prąd elektryczny. Dzięki zastosowanej w pojeździe technologii, autobus wodorowy będzie miał możliwość pokonania rekordowego (z całej gamy autobusów elektrycznych) zasięgu na pojedynczym tankowaniu – ponad 350 km. Pojazd wyposażony zostanie także w małą baterię trakcyjną Solaris High Power o pojemności 29,2 kWh, mającą za zadanie wspomagać ogniwo paliwowe w chwilach największego zapotrzebowania na energię. Bateria będzie ładowana energią pochodzącą z wodoru. Dodatkowo pojazd będzie miał możliwość naładowania baterii także poprzez gniazdo plug-in (tak jak dzieje się to standardowo w przypadku autobusów elektrycznych). Z kolei napęd stanowić będzie oś ze zintegrowanymi silnikami elektrycznymi o nominalnej mocy 60 kW każdy. Dwunastometrowy autobus będzie charakteryzować się dużą pojemnością pasażerską i zabierze na pokład aż do 80 podróżnych.

Solaris Urbino 12 hydrogen nowej generacji jest kontynuacją i rozwinięciem koncepcji, która ujrzała światło dzienne po raz pierwszy w 2014 roku wraz z dostawą do Hamburga dwóch przegubowych autobusów elektrycznych (Solaris Urbino 18,75) napędzanych wodorowym ogniwem paliwowym zwiększającym zasięg. W zaprezentowanych 4 lata temu autobusach, zasadniczym źródłem napędu były baterie. W nowym autobusie hybrydowym energia elektryczna napędzająca pojazd będzie pochodziła z wodoru, natomiast bateria będzie pełniła jedynie funkcję wspomagającą.

To nie jedyne nowoczesne rozwiązania zaproponowane w pojeździe. Dwunastometrowy Solaris Urbino hydrogen zostanie wyposażony w ultranowoczesne ogniwo paliwowe najnowszej generacji, którego moc wynosi 60 kW. Producent wykorzysta także najnowsze rozwiązania w zakresie technologii magazynowania wodoru, montując na dachu pojazdu butle wykonane z kompozytów – dzięki temu masa zbiorników spadnie o około 20% w porównaniu z poprzednim modelem. Aby maksymalnie obniżyć zużycie energii w pojeździe, zastosowany zostanie  system komfortu klimatycznego z  pompą ciepła CO₂, który pozwoli na wykorzystanie ciepła odpadowego z ogniwa paliwowego. To zupełnie nowa propozycja, która ma zagwarantować niezwykłą efektywność i znacząco zwiększyć zasięg pojazdu.

Solaris Urbino 12 hydrogen - wizualizacja. Solaris, materiały prasowe.

„Rewolucja w zakresie ekologicznego transportu publicznego jest faktem – Solaris postanowił odpowiedzieć na to zapotrzebowanie kolejnym produktem. A autobusy wodorowe mają wszelkie predyspozycje, by zaistnieć szerzej na rynku: są tanie w eksploatacji, lżejsze od autobusów elektrycznych, mają zasięg wystarczający na przejechanie 350 km na jednym tankowaniu wodoru (tyle wynosi średnio dzienny przebieg autobusu miejskiego) i są całkowicie bezemisyjne – jedyną substancją wydzielaną podczas jazdy jest bowiem para wodna – mówi dr Dariusz Michalak, wiceprezes Solaris Bus & Coach odpowiedzialny za obszar Badań i Rozwoju.

Oba dostarczone w 2014 roku do Hamburga Solarisy Urbino 18,75 electric z ogniwem wodorowym jeżdżą regularnie na trasie linii 109. Oprócz tego polski producent dostarczył w zeszłym roku do Rygi pierwszy trolejbus napędzany ogniwem wodorowym zwiększającym zasięg. Jeszcze w tym roku w stolicy Łotwy będzie jeździć łącznie 10 takich pojazdów.

Jak podał Solaris, oficjalna premiera opisanego pojazdu planowana jest na 2019 rok.

Samolot na wodór

Jakiś czas temu zamieściłem wpis o autobusach napędzanych wodorem (tu link). Powracam do tego tematu, prezentując dalszy ciąg informacji prasowej nadesłanej przez Air Products. Tym razem chodzi o samolot.

Bezzałogowy, wojskowy samolot Phantom Eye Boeinga napędzany paliwem wodorowym Air Products

Firma Air Products zapewnia także infrastrukturę i paliwo wodorowe dla Phantom Eye, pokazowego, nowego i bezzałogowego samolotu firmy Boeing, który służy m.in. do celów wojskowych. Samolot  ten jest w stanie utrzymać się w powietrzu na wysokości 65 tys. stóp aż do czterech dni.

Samolot Phantom Eye wkrótce rozpocznie serię testów naziemnych w Centrum Badań Lotniczych im. Drydena, należącym do NASA, które znajduje się na terenie bazy sił powietrznych w Edwards, w Stanach Zjednoczonych. Samolot przygotowywany jest do pierwszego lotu w 2011 roku, który ma trwać od czterech do ośmiu godzin.

„Praca z firmą Boeing nad tym wyzwaniem to przywilej. Udział w tak przełomowym projekcie, jakim bez wątpienia jest Phantom Eye, to interesujące i ekscytujące doświadczenie” – powiedział Bob Kelly, menedżer ds. rozwoju biznesu, Systemy Energii Wodorowej w Air Products.

Inżynierowie Air Products i Boeinga ściśle współpracowali nad opracowaniem niedrogiego i innowacyjnego układu paliwowego, który byłby w stanie zaopatrywać samolot w ciekły wodór. System napędzania wodorem został uznany przez firmę Boeing za kluczowy element sukcesu Phantom Eye. Rozwiązanie to gwarantuje wydajność i ogromną oszczędność paliwa, a jego jedynym produktem ubocznym jest woda. Dzięki temu Phantom Eye jest samolotem przyjaznym środowisku.

Samolot Phantom Eye mógłby otworzyć nowy rynek usług związanych z pozyskiwaniem informacji oraz usług komunikacyjnych, włączając w to prowadzenie stałego wywiadu, obserwacji i rekonesansu dla klientów wojskowych, cywilnych i komercyjnych.

Tekst i fot. Air Products - informacja prasowa.