Sprawozdanie z funkcjonowania rynku kolejowego w 2017 roku

Pod koniec lipca 2018 Urząd Transportu Kolejowego opublikował Sprawozdanie z funkcjonowania rynku transportu kolejowego w 2017 r. Liczący łącznie 135 stron ciekawy materiał o kolei w Polsce, a także w Europie.

Znajdziemy w nim np. dość obszerne informacje o funkcjonowaniu rynku przewozów pasażerskich w Polsce. Tu należy podkreślić, że nastąpił wzrost liczby przewiezionych osób – z usług różnych przewoźników skorzystało blisko 303,6 mln pasażerów, czyli prawie o 3,8% więcej niż w roku 2016. Jak podkreślono w sprawozdaniu, „po raz ostatni zbliżona do tego wyniku liczba pasażerów skorzystała z usług kolei w 2002 r.” Najwięcej osób przewieziono w województwie mazowieckim (102,3 mln). Na drugiej pozycji znalazło się pomorskie, a na trzeciej wielkopolskie.

PESA SA134-009 jako pociąg regio z Kędzierzyna-Koźla do Brzegu przez Nysę. Kędzierzyn-Koźle Przystanek, 17.10.2009. Jak podaje sprawozdanie, w 2017 roku województwo opolskie znalazło się na miejscu 10 pod względem odprawionych pasażerów (5,2 mln). 

Jeden z punktów przeprowadzonej przez UTK analizy dotyczy polskich stacji z największą liczbą pasażerów. Pierwsza trójka to Warszawa Śródmieście (19.4 mln pasażerów), Poznań Główny (19,3 mln) i na trzeciej pozycji Wrocław Główny (19 mln). 

Lokomotywa EP09-008 między peronami stacji Kraków Główny. 23.11.2008. Pod względem największej liczby pasażerów Kraków Główny znalazł się na miejscu piątym (16 milionów pasażerów). 

Kto w roku 2017 był największym przewoźnikiem pasażerskim w Polsce (według liczby przewiezionych pasażerów)? To Przewozy Regionalne z marką Polregio, których udział w rynku wyniósł 26,31%. Drugą pozycję zajęły Koleje Mazowieckie (20,44%), a trzecią PKP Intercity (14,11%).

Przykładowy pociąg Polregio na stacji Oświęcim. Jednostka EN71-037 skończyła bieg z Krakowa Głównego przez Trzebinię. 5.05.2018.

Najpunktualniejsze w roku 2017 okazały się pociągi Warszawskiej Kolei Dojazdowej, które jak podkreślono w sprawozdaniu, poruszają się po własnej, wyodrębnionej infrastrukturze. Najgorzej wypadło PKP Intercity, co spowodowane jest realizacją dalekobieżnych przewozów po terenie całej Polski, z licznymi inwestycjami kolejowymi na trasie przejazdu pociągów.

Przykładowy pociąg PKP Intercity prowadzony lokomotywą EU07-306. Skład pokonuje most na Wiśle w Krakowie, przemieszczając się od stacji Kraków Główny. Pociąg jest opóźniony – efekt prowadzonej w tym rejonie inwestycji. Prace torowe w wielu rejonach Polski były podstawową przyczyną braku punktualności tego przewoźnika.

Jak podaje sprawozdanie: „Najwyższy procentowy wzrost, jeśli chodzi o liczbę pasażerów, miał miejsce w Finlandii” – porównując kraje europejskie. To dzięki skróceniu czasów przejazdu i obniżeniu cen biletów. Spory wzrost nastąpił także w Hiszpanii. O kolei w tym kraju będę pisał już niedługo.

Z kolei najbardziej niekorzystne zmiany, czyli największy spadek liczby przewiezionych pasażerów w roku 2017 odnotowano w Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii (FYROM). Jak podano w sprawozdaniu, na większości tras pociągi poruszają się tam z prędkością około 50 km/h i są mało konkurencyjne dla transportu drogowego. Na drugim spadkowym miejscu znalazła się Chorwacja.

Koleje hiszpańskie w roku 2017 odnotowały kolejny wzrost przewiezionych pasażerów. Na zdjęciu pociąg RENFE Cercanías Málaga - elektryczny zespół trakcyjny Civia. Tu jako linia C1 odjeżdża ze stacji Benálmadena-Arroyo de la Miel w kierunku Fuengiroli. 14.06.2017.

Głównym ładunkiem wożonym po polskich torach w roku 2017 był węgiel kamienny (37.7%, 95,3 mln ton). Natomiast największym przewoźnikiem towarowym wciąż pozostaje PKP Cargo (44,24% udziału w rynku największych przewoźników wg masy przewiezionych towarów na koniec 2017 roku). Na drugiej pozycji klasyfikuje się DB Cargo Polska (17,88%), a na trzecim Lotos Kolej (5,56%).

Lokomotywa ET22-682 z PKP Cargo (rocznik 1981) prowadzi skład talbotów. Stacja Oświęcim, 10.11.2008.

Końcowa część opublikowanego przez UTK sprawozdania poświęcona jest taborowi eksploatowanemu w Polsce. Tabela nr 19 prezentuje porównanie ilości danych pojazdów przewoźników pasażerskich użytkowanych w latach 2012 – 2017. Przykładowo w okresie tym spadła ilość lokomotyw (z 557 do 429), a wzrosła elektrycznych zespołów trakcyjnych (z 1216 egzemplarzy do 1279).

Lokomotywa SM42-3005 z PKP Intercity prezentowana z okazji Dnia Kolejarza na stacji Kraków Główny. 27.11.2016. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 109 lokomotyw spalinowych wykorzystywanych w przewozach pasażerskich (w 2012 było ich 145).

Lokomotywa EP09-010 z PKP Intercity ze składem przejeżdża przez obszar inwestycji przy ul. Blich w Krakowie – budowa dwóch dodatkowych torów. 3.03.2018. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 320 lokomotyw elektrycznych wykorzystywanych do przewozów pasażerskich (w 2012 było ich 412).

Przykładowy wagon pasażerski klasy drugiej odstawiony na stacji Opole Główne. 22.01.2009. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 7290 wagonów pasażerskich ogółem (w 2012 było ich 7516).

Jednostka EN57-1406 (rocznik 1980) jako pociąg do Tarnowskich Gór podstawiona na stacji początkowej Opole Główne. 22.01.2009. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 1279 elektrycznych zespołów trakcyjnych (w 2012 było ich 1216).

Natomiast tabela nr 23 prezentuje dane dotyczące taboru przewoźników towarowych. Lokomotyw i różnych rodzajów wagonów towarowych. Także uwzględniono w niej okres od roku 2012 do 2017.

Lokomotywy ST43-292 + ST43-344 (roczniki 1972 + 1973) przejeżdżają przez stację Kędzierzyn-Koźle. Pojazdy przyjechały luzem od strony Nysy. 22.01.2009. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 2030 lokomotyw spalinowych wykorzystywanych w przewozach towarowych (w 2012 było ich 2212).

Elektrowóz ET22-969 z PKP Cargo ze składem talbotów przejeżdża przez stację Oświęcim. 2.05.2016. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 1419 lokomotyw elektrycznych wykorzystywanych w przewozach towarowych (w 2012 było ich 1445).

Przykładowe wagony cysterny stojące przy peronie czwartym stacji Oświęcim. 2.05.2016. Według sprawozdania, w 2017 roku w Polsce było 90849 wagonów towarowych ogółem (w 2012 roku aż 99879). Samych cystern przewoźnicy w roku 2017 posiadali 7142 egzemplarze. W porównaniu z rokiem 2012 nastąpił bardzo duży spadek ich ilości – wówczas cystern było aż 15746. 

W 2017 roku najliczniejszą grupą wagonów towarowych na polskich torach były węglarki, których w 2017 roku stwierdzono 58657 egzemplarzy. Wówczas drugą pozycję zajmowały platformy w ilości 13158 (przybyło ich w porównaniu do 2012 roku – wówczas 11225 egzemplarzy).

Przykładowa platforma – drugi pod względem liczebności wagon na polskich torach w 2017 roku. Tu pojazd serii Smms sfotografowany w Krakowie, na grupie torów w rejonie Zalewu Bagry. 4.11.2017.

Wśród wszystkich wagonów towarowych najliczniejszą grupę (49%) stanowiły pojazdy w wieku 30 – 39 lat (dokładnie 43166 egzemplarzy). Drugie miejsce (20%) zajęły wagony mające 40 – 49 lat (17325 egzemplarzy).

Screen (cytat) jednej ze stron omawianego sprawozdania. Dane dotyczące wieku taboru. Źródło: www.utk.gov.pl.

Całe sprawozdanie opracowane przez Urząd Transportu Kolejowego jest dostępne pod tym linkiem.

Krótkie spotkanie z „gagarinem”

W dziale „Kolej” dawno temu wspomniałem, że moją ulubioną lokomotywą jest „gagarin”, czyli pojazd oznaczony jako ST44 na PKP. Często jednak tak bywa, że gdy coś się lubi, to nie ma się tego zbyt często. Tak jest i w moim przypadku. Ostatni raz „gagarina” fotografowałem w czerwcu 2010, w drodze na imprezę przegubową Karosą w Rybniku. Była to jednak tylko fotka z jadącego pociągu: ST44-1082 na terenie kopalnii „Rydułtowy-Anna” w miejscowości Rydułtowy.

 Na następne zdjęcie „gagarina” czekałem ponad rok. Udało mi się dopiero 5 listopada br. i to czysto przypadkowo. Przejeżdżałem drogą wojewódzką nr 408 obok stacji Bierawa na Opolszczyźnie (w pobliżu Kędzierzyna-Koźla). Tuż przy przejeździe kolejowym stała ta piękna maszyna: M62M-011 z Rail Polska, wypożyczona przez Lotos Kolej. Właśnie trwało tankowanie – obok zaparkowała cysterna samochodowa, od której przez ubytek w płocie do lokomotywy poprowadzono wąż z paliwem.

Zatrzymałem się w pobliżu i uzbrojony w aparat podreptałem na pobliski przejazd kolejowy, który wydawał się być najlepszym miejscem do robienia zdjęć. Wtedy okazało się, że właśnie zakończono tankowanie i „gagarin” włączył silnik. Niestety moment odpalenia z charakterystycznym czarnym dymem umknął mi, ale już po chwili kręciłem filmik. Liczyłem na to, że lokomotywa zaraz ruszy, bo szlabany na przejeździe zostały zamknięte. Nie chodziło jednak o „gagarina”, ale o „rumuna” z CTL, który po chwili nadjechał (dokładnie to ST43-R001). Zbyt późno to odkryłem, ale na szczęście trochę tego przejazdu nakręciłem. Szkoda tylko, że zbyt szybko aparat wyłączyłem po odjeździe lokomotywy – było pod słońce, a właśnie wtedy rozpoczął się najpiękniejszy dźwięk pracy silnika.

 Po chwili M62 ruszył w stronę peronów i zatrzymał się kilkanaście metrów dalej.

Wciąż liczyłem na to, że po zwolnieniu szlaku przez „rumuna”, odjedzie w stronę Nędzy. Ustawiłem się przy dziurze w płocie, z której wcześniej korzystała cysterna i kilka minut czekałem. Szlabany znów zamknęły się, więc mój plan miał zostać zrealizowany w 100%. Owa wartość szybko zredukowała się do 0, bo „gagarin” ani drgnął, a od strony Nędzy nadjechał regio nr 4626 o międzynarodowej relacji Bohumin – Wrocław Główny przez Kędzierzyn-Koźle. Dobre choć i to. Tak więc utrwaliłem EN57-997. Dłużej czekać niestety nie mogłem. Oto, co nakręciłem (HD):

ST43

Moją ulubioną lokomotywą jest ST44, czyli radziecka spalinówka zwana „gagarinem”. Tę notkę poświęcę jednak innej cudownej spalinówce, czyli ST43. „Rumuny” (bo produkowane w Rumunii) najczęściej oglądałem i fotografowałem na Magistrali Podsudeckiej. Główny zakres moich działań to rejon Kędzierzyna-Koźla. Teraz niestety goszczę tam niezbyt często, ale jak się tylko uda, to staram się coś upolować. Ostatni sukces to piękny skład towarowy, czyli ST43-239 + platformy samochodowe z nowiutkimi Fiatami Panda. To wszystko na przystanku osobowym Kędzierzyn-Koźle Przystanek w okropny, deszczowy dzień. Dokładnie 27.06.2009.

Kiedy zmarznięty opuściłem przystanek, przejechała SM42 z długim składem węglarek. Szkoda, że trochę dłużej nie poczekałem.