Göteborg – pociągi (1) – nocny do stacji Duved i Umeå

 

W Blogu Transportowym co jakiś czas prezentuję relacje z różnych stacji kolejowych. Najczęściej z Oświęcimia (tu przykładowy link). Pisałem też np. o Kędzierzynie-Koźlu (tu link) i o głównym wiedeńskim dworcu (tu link).

Teraz zapraszam do Szwecji, do Göteborga. Na tamtejszy dworzec centralny - Göteborgs centralstation lub jak kto woli w wersji skróconej Göteborg C. 

To największa stacja w Göteborgu i jednocześnie najstarsza wciąż czynna w Szwecji. Uwzględniając ilość obsługiwanych pasażerów, jest to druga najpopularniejsza stacja w tym kraju. Na miejscu pierwszym znajduje się Sztokholm Centralny. 

Dworzec Göteborgs centralstation oficjalnie otwarto 4 października 1858 roku. Przez kolejne lata wielokrotnie go przebudowano. Jest to stacja czołowa, ale już niedługo przestanie nią być (podobne rozwiązanie wprowadzono już w Malmo). Przynajmniej po części, bo trwa budowa nowego, podziemnego dworca w ramach Västlänken (tak zwane Łącze Zachodnie). Otwarcie pierwszej części inwestycji planowane jest na 2026 rok. Do dworca kolejowego przylega terminal autobusowy - Nils Ericson Terminalen, z którego można dojechać np. do portu lotniczego (brak transportu kolejowego).

Z dworca centralnego przede wszystkim korzystają różne zespoły trakcyjne. W ilości śladowej pojawia się także „prawdziwa kolej”, czyli pociągi zestawione z lokomotywy i wagonów. Jeden z nich to właśnie bohater tego wpisu. Jedyny nocny pociąg w Goteborgu. 

Mowa o łączonym nocnym nr D74 w relacji Göteborg C (19:29) – Umeå (8:04) / Duved (9:17). Udało mi się go udokumentować 2 maja 2024. Uruchamiany przez państwowego przewoźnika kolejowego SJ (Statens Järnvägar) skład ośmiu wagonów prowadzony przez elektrowóz klasy Rc. To produkt słynnej szwedzkiej firmy ASEA (nazwa to skrótowiec z Allmänna Svenska Elektriska Aktiebolaget, co mniej więcej znaczy Generalna Szwedzka Elektryczna Spółka Akcyjna). Dokładnie była to lokomotywa typu Rc6 o oznaczeniu 1399. Rocznik 1986. Malowanie dość nietypowe, choć standardowe dla elektrowozów kolei SJ. Maszyna była czarna. Tak malowane są również wagony pasażerskie. Całość składu wygląda dość niesamowicie. Przez te barwy i kształt wagonów, które dość mocno odbiegają wizualnie od tradycyjnych europejskich pojazdów.

Pierwszy postój pociąg D74 ma na stacji Herrljunga (20:15), potem zatrzymuje się na Skövde centralstation (20:47), Hallsberg (21:39), Örebro centralstation (21:58) i Västeraas centralstation (22:52). Dalsza trasa to około 350 kilometrów bez postojów, głównie wzdłuż Zatoki Botnickiej, do Sundsvall centralstation – rozkładowo przyjazd na godzinę 3:34. 

W Sundsvall pociąg D74 dzieli się na dwie części. Pierwsza o 3:56, pod oznaczeniem R70 rusza do górskiej miejscowości Duved. Postoje wyznaczono na stacjach: Aange (5:14), Bräcke (5:38), Östersund centralstation (tu dłuższy postój, 6:45/7:33), Krokom (7:51), Järpen (8:31), Undersåker (8:46) i Åre (8:59/9:04). Finalnie, na 9:17 dociera do Duved. 

Druga część pociągu pozostaje pod oznaczeniem D74 i dopiero o 4:15 rusza do miejscowości Umeå. Postoje wyznaczono na stacjach: Härnösand (5:20), Kramfors (5:55), Örnsköldsvik centralstation (6:45), Nordmaling (7:21) i Umeå Östra (7:57). Finalnie, na 8:04 dociera do Umeå centralstation.

W składzie opisywanego pociągu znalazły się jedne z najstarszych wagonów pasażerskich eksploatowanych obecnie przez szwedzkie koleje SJ. To sypialne (sovvagn) typu WL1, które w ilości 25 egzemplarzy w latach 1964 – 1965 zbudowała firma Kalmar Verkstads. Co ciekawe, do ich produkcji użyto także azbestu, który został usunięty w trakcie modernizacji z początku lat 90-tych. Z informacji dostępnych w Internecie wynika, że nadal czynna jest większość tych pojazdów. 

Były także kuszetki (liggvagn) typu BC4. W latach 1985 – 1986 firma Kalmar Verkstads wyprodukowała 31 takich pojazdów. Górne łóżka są składane, więc w ciągu dnia mogą one funkcjonować jako zwykłe wagony przedziałowe na sześć miejsc siedzących.

W składzie znalazł się także wagon pasażersko-bagażowy typu BF7. Producent Kalmar Verkstads. Ten model powstał w latach 2010 – 2011 jako przebudowa wagonu BF4. Łącznie w latach 1985 – 1986 wyprodukowano 35 wagonów BF4 (pasażerski z przedziałem bagażowym), a modernizacji na BF7 poddano 28 z nich. W obu przypadkach litera „F” oznaczała przedział bagażowy. Co ciekawe, pierwotnie w wagonach BF7 znajdowała się budka telefoniczna, którą finalnie przerobiono na półki bagażowe.

Inny pojedynczy wagon to przedstawiciel typu B7. Najliczniejszy wagon klasy drugiej kolei SJ. Bezprzedziałowy. Łącznie w latach 1979 – 1990 Kalmar Verkstads wyprodukował 171 takich wagonów.

W składzie znalazł się także wagon restauracyjny R4 (bistrovagn). Również produkt firmy Kalmar Verkstads, która w latach 1987 – 1988 wyprodukowała 15 takich pojazdów. Zastąpiły one restauracyjne typu R3 z lat 1953 – 1954. W związku z dostawami ezt typu X2 (bardziej znane jako X2000) część wagonów R4 przebudowano. Sześć z nich w latach 90-tych stało się typem S12 (wagon bistro z kinem). Były to pojazdy o numerach 5441-5445 i 5448. Część kinowa była wyodrębniona (wzdłuż niej korytarz), dlatego taki wagon można było wpinać w dowolną część składu. Rozwój techniki (smartfony, laptopy) sprawił, że wagony kinowe przestały być potrzebne, dlatego w 2011 roku zamknięto część filmową, a wagony eksploatowano wyłącznie jako restauracyjne. Pojazdy typu S12 nadal są włączane do pociągów przewoźnika SJ. W roku 2011 firma TGOJ Malmö przebudowała pięć wagonów R4 na typ RB11 (pojazdy o numerach 5446, 5447, 5449-5451). Powstał wagon restauracyjny z częścią pasażerską klasy drugiej (łącznie 16 miejsc siedzących w klasie drugiej – brak przedziałów). Przebudowa ta była związana z koniecznością zapewnienia pociągów rezerwowych dla składów X2000. Pozostały zatem tylko cztery oryginalne wagony R4, a jeden z nich znalazł się w składzie opisywanego pociągu D74. Trzy z istniejących R4 są czarno-czerwone, a jeden (nr 5453) jest cały czerwony.

Tak w dniu 2 maja 2024 zestawiono pociąg D74 w Goteborgu:

1. lokomotywa ASEA Rc6 nr 1399.

2. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Duved (typu WL1 nr 507470-73015-5, oznaczenie SJ 5015).

3. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Duved (typu WL1 nr 507470-73036-1, oznaczenie SJ 5036).

4. czarna kuszetka (liggvagn) do Duved (typu BC4 nr 507459-73472-3, oznaczenie SJ 5472).

5. czarny wagon pasażersko-bagażowy do Duved (typu BF7 nr 507482-73423-7, oznaczenie SJ 5423).

6. czarno-czerwony wagon restauracyjny (bistrovagn) do Umeå centralstation (typu R4 nr 507488-73454-6, oznaczenie SJ 5454).

7. czarny wagon klasy 2 do Umeå centralstation (typu B7 nr 507422-73373-7, oznaczenie SJ 5373).

8. czarna kuszetka (liggvagn) do Umeå centralstation (typu BC4 nr 507459-73479-8, oznaczenie SJ 5479).

9. czarno-niebieski wagon sypialny (sovvagn) do Umeå centralstation (typu WL1 nr 507470-73035-3, oznaczenie SJ 5035).

Nocny pociąg D74 kolei SJ oczekuje na godzinę odjazdu ze stacji początkowej Göteborg C. Poprowadzi go czarny elektrowóz ASEA Rc6 nr 1399. Na sąsiednich torach widoczny różny tabor, np. po prawej stronie zielony Stadler FLIRT norweskich kolei Vy do Oslo. Obok niego szary skład X2000. 2.05.2024.

Göteborg C to stacja czołowa. Bezpośrednio przy koźle oporowym widoczny ostatni wagon nocnego pociągu D74. To sypialny (sovvagn) do Umeå centralstation (typu WL1 nr 507470-73035-3, oznaczenie SJ: 5035). Po prawej stronie czerwony Stadler FLIRT z logo MTRX jako konkurencja dla kolei SJ na trasie ze Sztokholmu. Natomiast po lewej stronie widoczny Bombardier Regina X52 nr 9079 kolei SJ. Warto zwrócić uwagę na wyświetlacz peronowy, który oprócz godziny odjazdu i relacji podaje także informację o wagonie bistro w składzie oraz numery (w kolejności ustawienia od lokomotywy) poszczególnych pojazdów. Wagony nr 7 - 10 jadą do Duved, a 30 - 33 do Umeå C. 2.05.2024.

Ostatni wagon pociągu D74, czyli mający już 60 lat sypialny typu WL1. Do odjazdu pozostało jeszcze kilkanaście minut. Przy składzie kręci się sporo osób - frekwencja zdaje się być wysoka. Dla maksymalnej wygody pasażerów (ograniczenie dojścia pieszego) wagon dosłownie dociśnięty do kozła oporowego (bufor w bufor). 2.05.2024.

Charakterystyczne czarne malowanie pociągów wagonowych kolei SJ. To kuszetka (liggvagn) do Umeå centralstation (typu BC4 nr 507459-73479-8, oznaczenie SJ: 5479). Przedostatni wagon w składzie. 2.05.2024. 

Wagon typu R4, czyli bistrovagn do Umeå centralstation (nr 507488-73454-6, oznaczenie SJ: 5454).

Inny wagon typu BC4. Kuszetka do Duved (nr 507459-73472-3, oznaczenie SJ: 5472). 

 

Detale oznaczenia wagonu sypialnego WL1 nr 507470-73036-1 (na SJ jako 5036). To drugi wagon w składzie.

Jako pierwszy w składzie wagon sypialny WL1 nr 507470-73015-5, na SJ pod oznaczeniem 5015. 

Jeszcze kilka ujęć pięknego elektrowozu ASEA Rc6 nr 1399. Na maszynie widoczne charakterystyczne białe logo kolei SJ. 

Nocny D74 widoczny mocno pod słońce. Na kilka minut przed odjazdem. Po prawej fragment jednostki X2000. Jest 2 maja i słońce za jakiś czas zajdzie. Ponad miesiąc później również dotarliśmy do Göteborga i nawet po godzinie 23 było jasno, a potem nie zapanowała typowa ciemna noc, wciąż było o wiele jaśniej niż np. w Polsce. Taka lokalna ciekawostka.

 

W Goteborgu elektrowozy można zobaczyć także z pociągami do miasta Kalmar. Kiedy nocny D74 oczekiwał na odjazd, w dali, za peronami stał czarny skład wagonów pasażerskich z lokomotywą  ASEA Rc6 nr 1410. Rocznik 1987, w czarnym malowaniu od 2007 roku. Skład najprawdopodobniej obsłuży następnego dnia pociąg R319 w relacji Göteborg C (6:04) - Kalmar C (10:05). 

Odjazd pociągu nocnego D74 mam także udokumentowany w wersji filmowej. Skład długi, ale zmieścił się w jednej minucie nagrania.

Niestety nocny pociąg D74 z Goteborga to już historia. Mimo protestów pasażerów, koleje SJ zlikwidowały go z nowym rozkładem jazdy 2024/2025. Podawany oficjalnie powód to nierentowność. Inną przyczynę podaje portal Rynek Kolejowy – przejęcie przez SJ obsługi trasy ze Sztokholmu do norweskiego Narwiku (pociąg D93). W związku z tym „nocny” tabor musiał zmienić lokalizację.

Warto jeszcze wrócić do tematu szwedzkiego producenta taboru kolejowego: Kalmar Verkstads. Historia tej firmy sięga roku 1902, gdy powstały warsztaty kolejowe w miejscowości Kalmar. Bardzo szybko zakład zaczął otrzymywać zlecenia dotyczące wagonów. Firma rozwijała się i zwiększała swój asortyment, np. w latach 60-tych oferując również samochody. Wówczas Kalmar Verkstads był przedstawicielem marki DAF. Firma podejmowała się różnych zadań, nie zawsze rentownych i często balansowała na granicy bankructwa. Spektakularną formą ratunku dla upadającej firmy była produkcja kultowych składów X2000 (wraz z ASEA). W roku 1990 przedsiębiorstwo Kalmar Verkstads zostało kupione przez ABB. Następnie, w roku 1996 roku w wyniku fuzji ABB Traction AB i Daimler-Benz powstała firma ADtranz. Zakład w Kalmarze pracował wtedy pełną parą, produkując np. tabor kolejowy dla Norwegii (Flytoget), dwusystemowe pociągi dla Øresundståg czy wagony metra dla Sztokholmu. Kolejna zmiana właściciela nastąpiła w roku 2001, wówczas ADtranz został kupiony przez Bombardiera. To niestety był już początek końca zakładu w Kalmarze. Produkcja spadała i finalnie Bombardier przeniósł działalność do Niemiec, a 31 grudnia 2005 fabrykę zamknięto. W tym roku będzie zatem 20 rocznica likwidacji tej można już śmiało stwierdzić kultowej szwedzkiej firmy. To kolejny czynnik powodujący, że nocny D74 ze stacji Göteborg C był wyjątkowym pociągiem.

Na tamtejszej stacji udokumentowałem także inne ciekawe i charakterystyczne dla Szwecji pojazdy szynowe. Pojawią się one w kolejnych częściach relacji z Göteborgs centralstation. Mam także jeszcze jedno nagranie odjazdu nocnego pociągu D74.

Część nr 2 - norweski Vy do Oslo.

Ryga – dojazd z lotniska

 

W Blogu Transportowym co jakiś czas zamieszczam informacje praktyczne dotyczące dojazdów z portów lotniczych do centrów miast. Pisałem już np. o Wiedniu (tu link). Teraz zapraszam do stolicy Łotwy.

Ryga nie ma pasażerskiego połączenia kolejowego z lotniskiem (Rīgas lidosta, Port lotniczy Ryga). Tuż obok trwa budowa stacji i linii normalnotorowej w ramach projektu Rail Baltica. Jednak w najbliższym czasie nie należy się spodziewać jej ukończenia. W poszczególnych państwach co jakiś czas pojawiają się różne problemy dotyczące realizacji tej wielkiej trasy kolejowej łączącej torem 1435 mm kraje bałtyckie.

Na szczęście ryskie lotnisko jest oddalone od centrum miasta tylko o około 6 km, więc dojazd autobusem jest dość szybki. Do wyboru mamy różne opcje. Zaczynam od tej moim zdaniem najprostszej i najtańszej. Jest to skorzystanie z komunikacji miejskiej. Bezpośrednio przy terminalu pasażerskim swoją pętlę ma linia 22. Drugi koniec trasy (Abrenes iela) znajduje się w ścisłym centrum, w rejonie dworca kolejowego. 

Linię nr 22 obsługuje taborem przegubowym miejski przewoźnik: Rīgas satiksme. Rozkładowy czas przejazdu całej trasy to około 28 minut w relacji z lotniska i około 36 minut do portu lotniczego (dłuższa trasa – boczną, osiedlową drogą). Przystanek „Autoosta”, który jest zlokalizowany najbliżej starego miasta i dworca kolejowego, linia 22 osiąga w około 25 minut. Niestety Ryga jest bardzo zakorkowanym miastem i podane czasy przejazdu w rzeczywistości mogą być dłuższe.

Częstotliwość odjazdów linii 22 jest dość zróżnicowana. Od taktu co 5 - 8 minut w dni robocze do dwóch odjazdów na godzinę w określonych porach niedziel i świąt.

Przystanek końcowy linii 22 przy terminalu pasażerskim ryskiego lotniska. Kurs właśnie skończył Solaris Urbino 18 nr 78877. To jeden z najnowszych przegubowców w taborze Rīgas satiksme. Rocznik 2021, a w eksploatacji od 2022 roku. Na wyświetlaczu już podana relacja powrotna. 3.10.2024.

 

Na przystanek początkowy linii 22 przy lotnisku właśnie podstawia się Solaris Urbino 18 nr 78637. Również rocznik 2021, w ruchu od 2022 roku. 2.10.2024.

Wnętrze przedniej części powyższego Solarisa Urbino 18 nr 78637. Autobus podstawiony na przystanku początkowym przy lotnisku. Mimo, że już jakiś czas temu minęła godzina odjazdu, kierowca wciąż sprzedaje bilety dość sporej grupie oczekujących pasażerów. Następny autobus odjeżdża za kilka minut, a w pobliżu są automaty biletowe i kiosk. W dodatku bilet u kierowcy jest droższy - to jednak nie są czynniki zniechęcające do blokowania odjazdu. Przy okazji warto zwrócić uwagę na detale - na drzwiach jest flaga Ukrainy. Tak „ozdobione” są wszystkie pojazdy Rīgas satiksme. 2.10.2024.

Trasa linii 22 jest dość ciekawa. Np. przebiega przez osiedle kolorowych drewnianych domów. Wiedzie również obok muzeum kolei i nowoczesnej biblioteki. Przekracza także rzekę Dźwinę przejeżdżając przez Akmens tilts (Most Kamienny) z 1957 roku. Na zdjęciu właśnie z niego zjeżdża kierujący się do pętli Abrenes iela Solaris Urbino 18 nr 78811. To kolejny przedstawiciel większej partii tych autobusów wyprodukowanych w 2021 roku i wprowadzonych do ruchu w 2022. Z mostu tego korzystają również tramwaje i trolejbusy. 2.10.2024.

 

Rozkład jazdy linii 22 z przystanku początkowego przy lotnisku. Poniżej dodatkowa informacja o obowiązkowym po godzinie 21:00 wsiadaniu przednimi drzwiami. Rozkład ważny na dzień 2.10.2024.

Przystanek początkowy linii 22 przy porcie lotniczym. Pod wiatą automat biletowy. 2.10.2024.

W Rydze nie ma biletów papierowych. Najwygodniejsza opcja opłacenia przejazdu to zainstalowanie aplikacji. Tu jednak pojawia się problem. W Internecie natrafiłem na informacje, że aplikacja ta obsługuje tylko numery telefonów krajów bałtyckich. Dlatego w tym przypadku zrezygnowaliśmy z instalacji decydując się na „kartoniki”. Rozwiązanie identyczne, jak w przypadku biletów Io Viaggio z włoskiej Lombardii (tu link do wpisu). 

Na „kartoniku” nie ma żadnych informacji o rodzaju biletu. Zapisujemy na nim dowolny bilet. Jednorazowy lub wieloprzejazdowy. Obowiązkowo „kartonik” należy przyłożyć do czytnika w pojeździe – taka forma skasowania. Bilety możemy zapisywać (kupować) w automatach biletowych lub w powszechnie występujących kioskach Narvesen. Jeden z takich kiosków znajduje się bezpośrednio przy wyjściu z terminala na ryskim lotnisku. Jest tam także kilka automatów biletowych. Oficjalna nazwa „kartonika” to E-talon.

Lotniskowa linia 22 to jedyna trasa obsługiwana przez Rīgas satiksme, korzystając z której można kupić bilet u kierowcy. W tym przypadku płatność jest możliwa tylko kartą. Taki jednorazowy bilet kosztuje 1,81 euro. W linii 22 obowiązują także wszystkie pozostałe bilety. Najtańszy z nich to czasowy, 90-minutowy za 1,50 euro. W jego przypadku przy każdej zmianie pojazdu należy „kartonik” przyłożyć do czytnika. 

Jeżeli podróżujemy więcej, warto wybrać bilet 24 godzinny za 5 euro, 3 dniowy za 8 euro lub 5 dniowy za 10 euro. 

Przykładowy ryski „kartonik”, czyli E-talon.

Obok wyjścia z terminala pasażerskiego, tuż przy przystanku początkowym linii 22 znajduje się automat biletowy i kiosk sieci Narvesen, w którym także kupimy każdy rodzaj biletu komunikacji miejskiej. 2.10.2024.

Nie wszystkie automaty w rejonie ryskiego lotniska to biletomaty. Na przedłużeniu peronu przystankowego umieszczono parkomaty, o czym informuje dość spory napis. 2.10.2024.

Przykładowy kod do aplikacji biletowej umieszczony w autobusie linii 22. 2.10.2024.

Na oficjalnej stronie internetowej Rīgas satiksme nie ma informacji, że do korzystania z aplikacji biletowej wymagany jest bałtycki numer telefonu. Takie zapisy znalazłem w relacjach stworzonych przez osoby, które podróżowały do Rygi. Nie było w nich żadnych szczegółów, np. z której aplikacji korzystały, a dostępne są ich trzy rodzaje: Rīgas satiksme, Mobilly i Narvesen. Oficjalne informacje dotyczące tych aplikacji wraz ze sklepami do ich pobrania znajdziecie pod tym linkiem.

Tu link do strony głównej Rīgas satiksme. Znajdziecie na niej np. rozkłady jazdy. Obecnie po Rydze kursuje 6 linii tramwajowych, 22 linie trolejbusowe i 50 linii autobusowych. Co ważne, ich numeracja jest taka sama, czyli np. mamy tramwaj, autobus i trolejbus linii 11. Sprawdzając rozkłady jazdy trzeba zatem uwzględnić także środek transportu.

Wiszące na jednym słupku rozkłady jazdy linii trolejbusowych i autobusowych. W tym przypadku numery tras nie powtarzają się, ale są przystanki, z których odjeżdża tak samo oznaczony autobus i trolejbus. Dla lepszej czytelności wprowadzono na rozkładzie symbol graficzny rodzaju pojazdu oraz inny kolor: linia autobusowa na żółto, trolejbusowa na niebiesko. Jest także informacja o wsiadaniu pierwszymi drzwiami. Rozkład jazdy dla linii 22 w kierunku lotniska. To przystanek „Grēcinieku iela” obok wpisanego na listę UNESCO starego miasta i tuż przy Moście Kamiennym. 2.10.2024.

Inna forma dojazdu autobusem z ryskiego lotniska do centrum to skorzystanie z usług znanej także w Polsce firmy Lux Express (tu artykuł o jej autobusach w Krakowie). W porównaniu z linią nr 22 częstotliwość kursów jest tu znacznie mniejsza (od 30 minut do ponad godziny), a bilet droższy, po 4 euro. Pojazdy tego przewoźnika łączą lotnisko z dworcem autobusowym, mając na trasie sześć przystanków pośrednich. Rozkładowy czas przejazdu to 20 minut.

Ferqui Sunrise o rejestracji NZ-1236 z Lux Express ma przerwę w obsłudze linii lotniskowej. To 2018 rocznik. Prāgas iela, mostek na kanale w rejonie wielkiego targowiska i dworca autobusowego. 3.10.2024.

Powyższy Ferqui Sunrise w trakcie obsługi kursu do lotniska. Przystanek „Esplanāde” na Brīvības bulvāris. Tuż obok znajduje się XIX-wieczna katedra prawosławna ze złotymi kopułami i bogato zdobionym wnętrzem. Autobus to produkt mało znanej hiszpańskiej firmy Carrocerías Ferqui z miejscowości Noreña. Producent pod tą nazwą funkcjonuje od roku 1969, ale jego historia sięga roku 1957. 3.10.2024.

Do ryskiego lotniska docierają także inni przewoźnicy. Tu przykładowa Setra S315 GT-HD z 2003 roku, która stoi na przystanku dedykowanym dla komunikacji międzynarodowej. 2.10.2024.

Dodatkowe informacje na temat połączeń lotniskowych Lux Express pod tym linkiem.

Terex-Demag AC800, czyli Sołtys blokuje Mogilską

 

We wrześniu 2024 w Krakowie było dość głośno o sołtysie, który blokował ul. Mogilską. Nie był to jednak protest rolników, czy inna forma wyrażania społecznego niezadowolenia. Po prostu prace remontowe z użyciem żurawia samojezdnego, którego właściciel to firma o nazwie „Sołtys”.

Dokładnie to remont wiaduktu kolejowego na linii nr 100 (Kraków Mydlniki – Kraków Bieżanów) na ul. Mogilskiej, przy ul. Łaszkiewicza. Do zdjęcia jego elementu był potrzebny żuraw o dużym udźwigu. Pojazd taki sam w sobie jest dość pokaźnych rozmiarów, a po rozstawieniu go, szerokość maszyny wymusiła zamknięcie jednej jezdni ul. Mogilskiej. Stąd ten „sołtys blokujący drogę w Krakowie”.  

Całość zadania składała się z kilku etapów realizowanych co około dwa tygodnie. Pierwszy z nich miał miejsce w sobotę 7 września 2024. Wówczas udało mi się wykonać poniższą dokumentację. Na ul. Mogilskiej rozstawił się Terex-Demag AC800. Jego maksymalny udźwig to 800 ton. Ładunek może zostać podniesiony na wysokość 145 metrów.

Oprócz potężnego żurawia, na ul. Mogilskiej zaparkowały także ciężarówki, które przywiozły elementy do montażu tego niezwykłego pojazdu.

Terex-Demag AC800 z firmy Sołtys gotowy do pracy na ul. Mogilskiej w Krakowie. 7.09.2024.

Porównanie wielkości żurawia Terex-Demag AC800 z przejeżdżającymi obok tramwajami. Na górnym zdjęciu PESA 2014N nr HG933 na linii 4, a na dolnym Duewag GT8N nr RF318 jako linia nr 5. 7.09.2024.

Elementy potężnego Terexa-Demaga przyjechały ciężarówkami, które następnie zaparkowały na wyłączonej z ruchu jezdni ul. Mogilskiej. Tu jedna z nich: ciągnik siodłowy MAN TGX o rejestracji ST 3305M. Numery z Tychów - tam mieści się główna siedziba firmy Sołtys. 7.09.2024.

Jeszcze prezentacja filmowa gotowego do pracy „Sołtysa”. Przenoszenie wiaduktu rozpoczął on dopiero w godzinach nocnych, po wyłączeniu napięcia w sieci tramwajowej.

Demag to skrótowiec z języka niemieckiego: Deutsche Maschinenbau-Aktiengesellschaft (tłumacząc za Google: Niemiecka Inżynieria Mechaniczna Spółka Akcyjna). Grupa przemysłowa utworzona w 1910 roku i skupiająca kilka działających od lat przedsiębiorstw. Siedziba główna w mieście Duisburg. 

Podstawowym produktem grupy Demag były różnego rodzaju żurawie. W latach 40-tych wytwarzano także lokomotywy, wagony towarowe, a także pojazdy opancerzone dla wojska. Później (w latach 60-tych) Demag specjalizował się w budowie całych hut, które montowano w wielu miejscach świata. Była to jedyna firma, która potrafiła samodzielnie wyprodukować wszystkie elementy niezbędne do stworzenia huty.

Przedmiot działalności był dość duży i z biegiem lat poszczególne działy wyodrębniły się i zyskały nowych właścicieli. Źródła podają, że produkcja żurawi trwała już od 1840 roku, czyli na długo przed powstaniem Grupy Demag. Po przeprowadzonych działaniach restrukturyzacyjnych (zamknięcia oddziałów, zwolnienie sporej ilości pracowników), w 2006 roku oddział dźwigowy pod nazwą Demag Cranes & Components GmbH trafił na giełdę. Od 2011 roku Demag stał się częścią amerykańskiej firmy Terex. Stąd podwójna nazwa żurawia firmy Sołtys: Terex-Demag.

Jak podano na stronie internetowej: „Firma Dźwigi Sołtys istnieje na rynku od 1991 roku. Jesteśmy rodzinną firmą, w której synowie przejęli pasję do dźwigów po ojcu. Od ponad 25 lat konsekwentnie budujemy pozycję lidera wynajmu dźwigów w rejonie Polski południowej.” 

Pracujący w Krakowie Terex-Demag AC800 miał rejestrację z Sosnowca (zresztą dość oryginalnej treści: SO LTYS1). Najprawdopodobniej został odkupiony z Włoch – na pojeździe włoskie napisy „trasporto eccezionale”, co znaczy „pojazd nienormatywny”.

Kilka lat wcześniej udokumentowałem innego Demaga, również pracującego na inwestycji kolejowej. Zaprezentuję go w późniejszym czasie.

Nowe filmy – listopad 2024

 

Tradycyjnie zapraszam na comiesięczne informacje o nowościach w filmowym Blogu Transportowym, czyli na kanale YouTube o nazwie Lukaszwo – Transport Movies. W listopadzie 2024 opublikowałem siedem nagrań. Tematyka autobusowa i kolejowa. Przewaga krótkich materiałów typu „shorts” – tylko jeden dłuższy film jakości 4K.

Zaczynam od około 3 minutowego filmu, który prezentuje najnowszy tabor firmy Mobilis, realizującej nowy kontrakt w Krakowie. Nagranie dotyczy wyłącznie autobusów MAN Lion`s City 18 CNG (bądź jak kto woli zgodnie z wcześniejszym nazewnictwem MAN Lion's City G CNG). Oddzielny wpis poświęcony nowej krakowskiej umowie Mobilisa dostępny pod tym linkiem. 

Fragment filmu. MAN Lion`s City 18 CNG nr MM808 jako linia 129 odjeżdża z pętli Czyżyny Dworzec. 26.10.2024.

Oto pojazdy, które zobaczycie na filmie:

- MM853 na linii 152, al. Andersa przy DH Wanda;

- MM826 na linii 189, al. Andersa, DH Wanda;

- MM808 na linii 129, odjazd z pętli Czyżyny Dworzec;

- MM851 na linii 129, przyjazd na pętlę Czyżyny Dworzec;

- MM842 na linii 152, ul. Lubicz;

- MM862 na linii 511, odjazd z pętli Os. Na Stoku;

- MM821 na linii 129, ul. Pawia przy politechnice.

Nowego krakowskiego taboru firmy Mobilis dotyczy również jeden z listopadowych filmów typu „shorts”. Przedstawia on autobus elektryczny MMI Urby LF Electric nr MB451, który awaryjnie opuszcza pętlę Nowy Kleparz. 31.10.2024.

Spalinowe zespoły trakcyjne serii SN84 przez kilka lat stanowiły podstawowy tabor wykorzystywany przez SKPL do obsługi pociągów uruchamianych przez PKP Intercity. Był to codzienny widok w Krakowie, na Magistrali Podsudeckiej oraz na trasie do Zagórza. Koniec roku 2024 przyniósł jednak pewne zmiany i te wysłużone jednostki zaczęto zastępować nowszymi, serii SD85. Stało się więc oczywiste, że już za jakiś czas SN84 będą tylko wspomnieniem i trzeba je dokumentować. Właśnie zgodnie z tym tokiem rozumowania powstał poniższy „shorts”. Stacja Kraków Płaszów. Odjazd SN84-002 „Strapa” (rocznik 1974) jako pociąg TLK „Bieszczady” w relacji Kraków Główny - Zagórz. 20.09.2024.

Pozostajemy w temacie kolejowym. Zmieniamy jednak trakcję na parową. Z okazji Narodowego Święta Niepodległości, 11 listopada 2024 tradycyjnie został uruchomiony „Pociąg wolności”. W ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej” skład wagonów retro przemieszczał się z Nowego Sącza do Krynicy-Zdroju i z powrotem. Prowadził go parowóz Ty42-107 z 1946 roku. To właśnie ta maszyna jest bohaterem poniższego nagrania. 

Stacja Krynica-Zdrój, parowóz wykonuje oblot składu. Oprócz dźwięków parowozu słychać także przewodnika głośno opowiadającego o Krynicy-Zdroju. 

Teraz zapraszam do Oświęcimia. Dawno temu pisałem o linii autobusowej wożącej turystów pomiędzy byłymi niemieckimi nazistowskimi obozami koncentracyjnymi Auschwitz I i Auschwitz II - Birkenau. Tu link. 

Obecnie zainteresowanie tymi przejazdami jest na tyle duże, że trasę obsługują autobusy przegubowe, kursujące nawet co 10 minut. Nie jest to już tabor muzeum, a firm zewnętrznych, które co jakiś czas zmieniają się. Obecnie usługę tę świadczy znana czytelnikom Bloga Transportowego firma Drobisz-Tur. Serię materiałów prezentujących jej pojazdy zacząłem od tego wpisu – link.

Przez ul. Leszczyńskiej w stronę Brzezinki jedzie MAN Lion's City G nr 3 (ex 4608 Michalczewski, eksploatowany we Wrocławiu). To 2015 rocznik. Nagrywałem 16 listopada 2024.

Kolejny film jest kolejowy. Łotwa – Ryga i tamtejsze muzeum kolei. Ustawione pod chmurką ciekawe eksponaty, w tym dwuczłonowa lokomotywa spalinowa ТЭ3-7593 z 1972 roku. Widać też np. zieloną manewrową ТГМ1-532 z 1960 roku i czerwoną ТГМ3Б-2804 z 1970 roku. O tym, że są wiecznie młode śpiewa zespół Alphaville.

Nagrywałem 2 października 2024.

Ostatni z opublikowanych w listopadzie 2024 filmów powstał w Kielcach, w trakcie targów Transexpo 2024. Przedstawia bardzo skromną ekspozycję taboru historycznego. Tworzył ją tylko jeden autobus. Pozyskany z Budapesztu Ikarus 280.49. Rocznik 1992, ex BPI-977. Własność Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej w Kielcach. 

Wygląd zewnętrzny i prezentacja wnętrza. O Ikarusie (choć niekoniecznie o autobusie) śpiewa Costa Cordalis, którego szczyt sławy muzycznej przypadał na okres ekspansji Ikarusów serii 200. 

Początek relacji z targów Transexpo 2024 pod tym linkiem.

Wracając do muzeum kolei w Rydze. W późniejszym czasie planuję dokładniejszą prezentację tamtejszych eksponatów.