Jelczo-Ikarus, czyli polski autobus według AI

 

Niedawno w Blogu Transportowym zamieściłem pierwszy materiał poświęcony AI. Użyłem aplikacji Gemini od firmy Google. Tematyka kolejowa. W trakcie generowania obrazów dość szybko okazało się, że AI ma problem w odróżnieniu parowozu od lokomotywy spalinowej. Poszczególne typy lokomotyw również mu się mieszały, choć po odpowiednim ukierunkowaniu był w stanie stworzyć radziecką M62. Tu link do tego wpisu.

Postanowiłem wypróbować AI również w temacie autobusów. W związku z niedawną premierą krakowskiego Jelcza PR-110 (tu link) i mojego wielkiego sentymentu do tego modelu, to właśnie „peerka” miała zostać wygenerowana. 

Opisałem zatem o co mi chodzi, dodając pewien element trudności. Autobus miał stać na plaży. 

Otrzymałem dość ciekawe zdjęcie, lecz nie Jelcza, ale jakiejś nietypowej wersji Ikarusa serii 200. Na masce pojawił się napis Jelcz. Tak to wygląda.

Tak według AI Gemini wygląda autobus miejski Jelcz PR-110. Jako Ikarus wyszedł całkiem ciekawie. 

 

Druga próba dotyczyła autobusu Jelcz PR-110M w Kędzierzynie-Koźlu, w scenerii lat 80-tych. AI wygenerowała ciekawe otoczenie, pełne Trabantów. Głównym bohaterem jest jednak znowu jakaś wariacja na temat Ikarusa 260, tym razem w trochę kanciastej wersji. 

Bardziej kanciasty Ikarus 260, czyli Jelcz PR-110M według AI. Sceneria lat 80-tych.

Przy kolejnym podejściu przesłałem Gemini link do zdjęcia przedstawiającego Jelcza PR-110. Określiłem, że ma być biało-czerwony i nadal w scenerii lat 80-tych. 

Oczywiście znowu dostałem Ikarusa. Tym razem jakąś pochodną wydłużonego modelu 263. Na pojeździe jest sporo informacji, że to Jelcz PR-110.

Tym razem w Jelcza PR-110M wciela się Ikarus 263. Sceneria lat 80-tych, choć ta osobówka z lewej trochę mi nie pasuje.

Skoro generowane autobusy opierają się na Ikarusach serii 200, postanowiłem spróbować uzyskać realistyczny obraz takiego pojazdu. Miał być Ikarus 280 w malowaniu MZK Kędzierzyn-Koźle.

Powstała dość ciekawa wizualizacja jakiejś wersji modelu 260. Na tablicy kierunkowej nazwa przewoźnika. Niestety Gemini ma także spory problem z generowaniem napisów na zdjęciach i stworzył trudną do wymówienia nazwę: „MZK Kłdzierzyń-Kośłe”. 

To miał być przegubowiec. Gemini działa bardzo szybko i nie sprawdza, czym różni się model 260 od 280.

Doprecyzowałem, że chodzi mi o przegubowca. Dodałem także dodatkowy szczegół, czyli numer taborowy 313. Liczyłem na to, że dzięki temu AI wyszuka w Internecie zdjęcia tego konkretnego autobusu i na ich podstawie wygeneruje żądany obraz. Nic bardziej mylnego. Powstała kolejna wariacja, tym razem przegubowa. „313” z numeru taborowego stało się oznaczeniem trasy.

Kolejne cudo wygenerowane przez AI. To miał być Ikarus 280 nr 313 z MZK Kędzierzyn-Koźle. Pojazd, który po zakończeniu eksploatacji został sprzedany do Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach.

Później podejmowałem jeszcze kilka prób generowania Jelczy PR-110, ale zawsze otrzymywałem Ikarusa w dziwnej wersji. Stąd wniosek, że baza danych Gemini została zawężona do najpopularniejszych pojazdów. Dla krajów dawnego obozu socjalistycznego w przypadku autobusów są to przede wszystkim wersje Ikarusów serii 200, do których upodabnia się inne marki i modele. W przypadku kolei źródłem danych są maszyny z dawnego ZSRR. 

Kolejny przykład Jelcza PR-110M według Gemini. Sceneria polskiego miasta lat 80-tych. AI po otrzymaniu polecenia nie sprawdza poprawności stosowanych przez siebie rozwiązań. Pomijam już pomylony autobus. Zobaczcie na inne szczegóły. Np. współczesne oznakowanie przystanku autobusowego, czy napisy cyrylicą. Rejestracje pojazdów również nie mają niczego wspólnego z latami 80-tymi. 

To miała być zajezdnia wypełniona Jelczami PR-110. Otrzymałem kolejne ikarusowe mutanty.

Kolejny dość ciekawy pojazd, który miał być Jelczem PR-110M w scenerii lat 80-tych. Tradycyjnie współczesne rejestracje, choć to dałoby się rozwiązać stosując odpowiednie prompty. No i dlaczego autobus stoi na pasie ruchu w przeciwnym kierunku - zakładam, że nie jedzie, bo ludzie są zbyt blisko.

Ciekawie wymyślona relacja: Warszawa Centrum. Natomiast na dolnej tablicy kierunkowej już jakieś dziwolągi językowe.

Nadal lata 80-te i Ikarus udający Jelcza. W tle Fiaty 126p, jeden też po mutacji. Warto również zwrócić uwagę na dziwnie rozwieszoną sieć trakcyjną trolejbusową. Swoją drogą te przewody były pomysłem własnym AI.

Później eksperymentowałem jeszcze z Ikarusami i przyznam, że w tym przypadku powstały całkiem ciekawe fotografie. To jednak temat na oddzielny wpis. 

Wszystkie materiały dotyczące sztucznej inteligencji są dostępne pod tagiem „AI”.

Nowe filmy – czerwiec 2025

 

Tradycyjnie raz w miesiącu zamieszczam zestawienie nowych filmów opublikowanych na kanale YouTube Bloga Transportowego (Lukaszwo – Transport Movies). W czerwcu 2025 było to siedem nagrań. Jeden duży film 4K, a pozostałe krótkie typu „shorts”. Materiały o tematyce autobusowej i tramwajowej.

Zaczynam od dłuższego nagrania z Krakowa. Przedstawia ono wyjątkowe autobusy na wyjątkowej linii. To trasa oznaczona jako „PR”, obsługiwana wyłącznie Jelczami PR-110. Pisałem o niej już tutaj. 

Fragment filmu. Jelcze PR-110 z Krakowa i Poznania. 

Na filmie zobaczycie wszystkie Jelcze PR-110, które obsługiwały linię „PR”. Są to autobusy z Wrocławia, Poznania i Rzeszowa oraz dwa egzemplarze z Warszawy. Nagrywałem na pętli Aleja Przyjaźni oraz w jej bezpośredniej okolicy.

Jako pierwsza pojawia się „peerka” z Poznania (nr 1383), która kończy trasę, ustawiając się za krakowskim Jelczem nr 21205. Potem widać odjazd pojazdu z Wielkopolski.

Drugi bohater nagrania to warszawski Jelcz nr 4617. Następnie zobaczycie „peerkę” z Rzeszowa (nr 442) i drugiego Jelcza z Warszawy (5299). 

Film kończy krótki pokaz zdjęć Jelczy z Krakowa i Wrocławia. 31 maja 2025.

Pozostając w temacie wyjątkowej linii autobusowej „PR”, przechodzę do czerwcowych filmów typu  „shorts”. Bohaterem pierwszego z tych nagrań jest Jelcz PR-110U nr 442 z MPK Rzeszów. Rocznik 1982. 

Autobus skręca z al. Andersa w al. Przyjaźni, na której skończy kurs. 31 maja 2025.

Kolejne autobusy, lecz tym razem w zupełnie innej lokalizacji. Egipt, rejon Marsa Alam. Dokładniej miejscowość Hamata. 

Po pustynnej drodze, z miejscowego portu (cumują tam statki wycieczkowe na pobliskie rafy koralowe) odjeżdżają autobusy Toyota HiAce i Toyota Coaster. To bardzo popularne w Egipcie małe autobusy. 

Smażąc się w pełnym słońcu, nagrywałem dnia 12.06.2025.

Ponownie Kraków. Ulica Dajwór, po której ruch tramwajowy prowadzony jest okazjonalnie, np. przejazdy taboru zabytkowego. 

W związku z remontem mostu Grunwaldzkiego i zamknięciem ul. Franciszkańskiej, skierowano tu czasową linię 71 w relacji Elektromontaż - Dajwór. Na filmie wagon EU8N nr HL440. Dodatkowe informacje pod tym linkiem.

Nagrywałem 21.05.2025.

Już od kilku lat w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej, stolica Małopolski wymienia się z innymi miastami historycznymi tramwajami. W tym roku do Krakowa przyjechał z Poznania wyjątkowy skład złożony z wagonu silnikowego Bergische Stahlindustrie Typ I nr 15 (na bazie oryginału z 1898 roku) i doczepnego Carl Weyer nr 305 (na bazie oryginału z 1905 roku).

Udokumentowałem go w trakcie obsługi linii 0. Tramwaj z pewnymi problemami wyjeżdża z ulicy św. Wawrzyńca w ul. Starowiślną. 22.06.2025.

Kolejna „peerka” obsługująca wyjątkową krakowską linię „PR”. 

Na nagraniu warszawski Jelcz PR-110U nr 5299 z 1978 roku, który właśnie kończy kurs z Nowego Kleparza.  31.05.2025.

Czerwiec 2025 na kanale Lukaszwo – Transport Movies obfitował w tabor historyczny. Ostatnie, siódme nagranie również go prezentuje.

Obchody 150-lecia komunikacji miejskiej w Krakowie. Specjalną linię 150 w relacji Zajezdnia Bieńczyce - Czyżyny Dworzec obsługuje wyjątkowy zabytek, Jelcz 021. Autobus skręca z ulicy Makuszyńskiego w ul. Nad Dłubnią. 29.06.2025.

Oddzielny materiał dotyczący obchodów 150-lecia komunikacji miejskiej w Krakowie dostępny pod tym linkiem.

Jelcze PR-110 w Krakowie (1), 21205 i 5299

 

Kolekcja historycznych autobusów zgromadzonych przez MPK Kraków jest dość spora, doskonale utrzymana i budząca podziw nie tylko w kraju, ale i zagranicą. W Blogu Transportowym pisałem np. o Sanie H01B (tu link). 

W roku 2025 powiększyła się ona o autobus, którego zdecydowanie brakowało. To pojazd eksploatowany przez przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej praktycznie w całej Polsce. Początkowo w PRL, a finalnie w RP. Do Krakowa w latach 1978 – 1982 dostarczono aż 340 takich autobusów. Mowa o „peerkach”, czyli o miejskiej wersji Jelcza PR-110.

MPK Kraków eksploatację tych kultowych autobusów zakończyło dość wcześnie, bo już w 1988 roku. Nie oznaczało to jednak ich całkowitego zniknięcia z ulic stolicy Małopolski. „Peerki” były także eksploatowane przez prywatnych przewoźników, nawet po roku 2000. Tu przykładem jest Firma Przewozowa „Furman Tour” z miejscowości Wiśniowa, w skrócie FB. Jej Jelcze PR-110 kursowały np. na trasie Kraków – Węgrzce Wielkie.

MPK Kraków miejskie Jelcze PR-110 wycofało z ruchu już w 1988 roku. Prywatni przewoźnicy takie pojazdy eksploatowali jeszcze przez wiele kolejnych lat. Na zdjęciu trochę zmodyfikowany
Jelcz PR-110M z firmy FB przejeżdża przez zaśnieżoną ul. Pawią w Krakowie. 26.01.2005.

Wspomniany nowy element historycznej kolekcji MPK Kraków to Jelcz PR-110U z 1982 roku. Pozyskany z MPK Rzeszów, gdzie był eksploatowany pod oznaczeniem 432. W końcowych latach użytkowania nie przewoził on już pasażerów, lecz pełnił funkcję pogotowia technicznego (w związku z tym poddano go pewnym przeróbkom, np. likwidacja tylnych drzwi, montaż „kogutów”).

W roku 2023 „techniczną peerkę” kupiło krakowskie MPK. Rozpoczęto renowację, a efekt prac pokazano „wybrańcom” 29 maja 2025 na terenie zajezdni Bieńczyce w trakcie niepublicznej prezentacji. Autobus otrzymał nowy, krakowski numer 21205. 

Krakowskiej „peerce” towarzyszyło pięć innych autobusów tego typu, które przyjechały z Warszawy, Rzeszowa, Wrocławia i Poznania. 

Kilka dni później, w sobotę 31 maja 2025 przybyłe do Krakowa Jelcze PR-110 mogli zobaczyć „zwykli śmiertelnicy”. Wyruszyły one do obsługi specjalnej linii autobusowej oznaczonej symbolem „PR”. 

Tu pozwolę sobie zacytować informację (fragment) o tym niezwykłym wydarzeniu, którą na swojej stronie internetowej zamieściło krakowskie MPK: „Warto podkreślić, że będzie to pierwszy taki przejazd. Do tej pory w żadnym innym polskim mieście nie odbył się przejazd historycznych Jelczy PR110 w takiej liczbie. Wydarzenie jest organizowane w ramach obchodów 150 lat komunikacji miejskiej w Krakowie.”

Linia „PR” łączyła pętle Nowy Kleparz i Aleja Przyjaźni. Kursowała z częstotliwością co 20 minut. Pierwszy autobus odjeżdżał z Alei Przyjaźni o godzinie 10:30, a ostatni o 14:30. 

Obsługiwało ją pięć Jelczy PR-110, a szósty pozował do zdjęć na pętli Aleja Przyjaźni. Była to krakowska „peerka”, która niestety wówczas jeszcze nie mogła przewozić pasażerów. Każdy mógł jednak zapoznać się z jej odrestaurowanym wnętrzem. Za 21205 zatrzymywały się autobusy kursujące na linii „PR”. 

Najnowszy krakowski autobus historyczny. Jelcz PR-110U oznaczony numerem 21205. Pętla Aleja Przyjaźni. Przystanek końcowo-początkowy linii specjalnej PR. „Peerka” pozowała do zdjęć statycznie, a za nią zatrzymywały się przewożące pasażerów Jelcze z Warszawy, Wrocławia, Rzeszowa i Poznania. 31.05.2025. 

 

Wnętrze krakowskiego Jelcza PR-110U. Siedzenia nowe, twarde, jeszcze niewysiedziane. Także kilka detali, np. „uśmiechnięta buzia” wyjścia awaryjnego, śmietniczka i guzik ręcznego otwierania drzwi.

Stanowisko pracy kierowcy krakowskiej „peerki”.

Detale zewnętrzne pięknie odrestaurowanego krakowskiego Jelcza PR-110U.

Rozkład jazdy linii „PR”. Źródło: Facebook, konto Krakowskiej Linii Muzealnej.

Najstarszym autobusem obsługującym linię „PR” był Jelcz PR-110U nr 5299, który przyjechał z Warszawy. To własność tamtejszego Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej. Rocznik 1978.

Pojazd ten został już opisany w Blogu Transportowym – tu link.

Najstarszy autobus obsługujący linię „PR”. Jelcz PR-110U nr 5299 z Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej w Warszawie.

Fragmenty wnętrza warszawskiego Jelcza nr 5299.

Stanowisko pracy kierowcy w warszawskim Jelczu nr 5299.

Detale warszawskiego Jelcza nr 5299. Kabina kierowcy oryginalnej wielkości. Standardem w wielu miastach było powiększanie kabin na pół szerokości wejścia do autobusu, np. z wykorzystaniem drzwi z innych pojazdów. Takiej wielkości kabiny miały później fabrycznie nowe Jelcze M-11. Przykładowym miastem z takimi przeróbkami w Jelczach PR-110 jest Kędzierzyn-Koźle, a autobusy, w których takie zmiany wprowadzno to np. 167, 168, 169, 171 i 172. 

Jelcz nr 5299 właśnie rozpoczął kurs z pętli Aleja Przyjaźni i przejeżdża łącznikiem do al. Andersa. 

Tak Jelcz nr 5299 prezentował się w ruchu, odjeżdżając z pętli Aleja Przyjaźni.

Jeszcze jedno nagranie najstarszej „peerki”. Jelcz nr 5299 skręca z al. Andersa w al. Przyjaźni, gdzie skończy kurs.

W drugiej części reportażu o Jelczach PR-110 w Krakowie przedstawię kolejne pojazdy obsługujące wyjątkową linię „PR”.