Wyjątkowa zajezdnia tramwajowa - Remise Gudrunstraße (Betriebsbahnhof Favoriten)

 

Serię wpisów na temat wiedeńskich tramwajów opublikowałem dość dawno. Tu link do pierwszej części. Teraz wracam do tematu. Zapraszam do wyjątkowej zajezdni tramwajowej, przez którą przechodzi ogólnodostępna ulica. To Remise Gudrunstraße nazywana także Betriebsbahnhof Favoriten. 

Jest ona zlokalizowana pomiędzy Gudrunstraße i Pernerstorfergasse, a na dwie części rozdziela ją Erlachgasse. Bezpośrednio pod zajezdnię dowiezie nas autobus linii 14A lub przejeżdżający przez sąsiednią Laxenburger Straße tramwaj linii 0. Blisko jest tam także z Quellenstraße, po której kursują tramwaje linii 6 i 11. Najbliższa stacja metra to Keplerplatz na linii U1. To zaledwie jedna stacja od głównego wiedeńskiego dworca kolejowego.

Zajezdnia Gudrunstraße mieści się na terenie dziesiątej dzielnicy Wiednia o nazwie Favoriten. Zbudowało ją Towarzystwo Tramwajów Wiedeńskich (Wiener Tramway Gesellschaft) w 1873 roku. Pierwotnie jako baza dla tramwajów konnych, a od 7 listopada 1899 dla taboru elektrycznego.

W roku 1915 zajezdnię rozbudowano. Powstały nowe hale. Całość była wówczas przystosowana do obsługi 270 dwuosiowych wagonów.

Pod koniec drugiej wojny światowej Betriebsbahnhof Favoriten uległ dość poważnym uszkodzeniom – po bombardowaniu. 

W roku 1969 trasa tramwaju linii 6 z Gudrunstraße została przeniesiona na Quellenstraße (tak jest obecnie), co skutkowało późniejszą przebudową układu torowego. Obecnie w Gudrunstraße znajduje się tylko pojedynczy tor (oddzielny w prawo i w lewo), którym odbywają się wyjazdy z zajezdni. Realizowane są tam także manewry tramwajów zajmujących tory w halach. Na sąsiednich ulicach również są pojedyncze tory wykorzystywane do wyjazdów i zjazdów do zajezdni. Na Leebgasse funkcjonuje przystanek „Leebgasse, Siccardsburggasse”, który jest obsługiwany wyłącznie w godzinach porannych i popołudniowych przez wyjeżdżające z zajezdni tramwaje linii 1, 6 i 11. 

Zajezdnia Gudrunstraße obsługuje wszystkie obecnie eksploatowane w Wiedniu typy tramwajów. Nie ma już pośród nich wagonów E1, które swoją służbę na wiedeńskich ulicach zakończyły kilka miesięcy temu. Najstarsi przedstawiciele zgromadzonego tam taboru pasażerskiego to składy E2 + C5. Są także ULF-y B, czyli dłuższa wersja tego produkowanego przez SGP, a potem Siemensa tramwaju. W trakcie moich kilku wizyt na terenie Remise Gudrunstraße i obok nie zauważyłem tam modelu ULF A. Jednak jest on widoczny na wykonanych przez Google zdjęciach Street View. Najnowsze wagony to Bombardier Flexity Outlook (Bombardier Flexity Wien), których dostawy są obecnie realizowane. Ponieważ Bombardier Transportation w styczniu 2021 został przejęty przez Alstom, aktualna nazwa najnowszych wiedeńskich tramwajów to Alstom Flexity Wien.

W opisywanej zajezdni garażuje także tabor techniczny. Widziałem tam wagony pomocnicze LH przeznaczone do holowania tramwajów i pełnienia funkcji pługów odśnieżnych. Powstawały one w latach 80-tych ubiegłego wieku z części (tylko rama nośna i fragment dachu) wagonów typów L4, L i F.

Zajezdnia Gudrunstraße. Ślepe tory odstawcze pomiędzy Erlachgasse i Pernerstorfergasse. Od lewej strony stoją następujące pojazdy: SGP E2 nr 4092 (rocznik 1989) z doczepą Rotax C5 nr 1492 (rocznik 1988); kolorowy wagon techniczny LH nr 6456; Lohner E2 nr 4308 (rocznik 1978) z niezidentyfikowaną doczepą C5; Lohner E2 nr 4306 (rocznik 1978) z niezidentyfikowaną doczepą C5; SGP ULF B nr 646 (rocznik 2000) i Siemens ULF B1 nr 763 (rocznik 2013). 18.07.2022.

Ustawiony pomiędzy składami E2+C5 wagon techniczny LH nr 6456. Pojazd wyróżnia się kolorowym malowaniem. Na przodzie napis (hasztag): „We ride with pride”, czyli po polsku: „Jedziemy z dumą”. Pojazd ten powstał w roku 1988 z wykorzystaniem części wagonu L nr 506. 18.07.2022.

Kolejny wagon techniczny LH, tym razem nr 6460. Powstał w roku 1987 z części tramwaju L nr 549. Obok niego dwa inne LH o nieustalonych numerach. Na sąsiednich torach ULF-y nr 763 (po lewej) i 648. 18.07.2022.

SGP ULF B nr 648 (rocznik 2000), a po prawej Siemens ULF B1 nr 757 (rocznik 2013). Pomiędzy nimi wagon techniczny LH nr 6455, który w roku 1987 powstał z elementów tramwaju L nr 529.

Skład nr 4092 + 1492. Pociągi E2 + C5 to obecnie najstarsze tramwaje eksploatowane liniowo przez Wiener Linien. Niestety nie znam zastosowania ustawionego na końcu silosu, być może jest on wykorzystywany w sezonie zimowym. 18.07.2022.

ULF-y odstawione na torach zakończonych przy Pernerstorfergasse. To pojazdy o numerach (od lewej): 646, 763, 648 i 757. Na drugim zdjęciu widoczny wagon pomocniczy LH nr 6460.

Na kolejnych ślepo zakończonych torach udokumentowałem dwa wagony LH. Na pierwszym planie pojazd nr 6459 przerobiony w roku 1987 z tramwaju typu L nr 540. Numeru ustawionego za nim drugiego LH nie ustaliłem. Obok taboru technicznego stoi pokryty reklamą  Siemens ULF B1 nr 757.

Od lewej strony stoją: ULF nr 763, LH nr 6460 i ULF-y nr 648 i 757.

Erlachgasse. Widok od strony Laxenburger Straße. Po lewej stronie ślepo zakończone tory odstawcze, na których udokumentowałem powyższe tramwaje. Po prawej hale postojowe i warsztatowe oraz dojazd do Gudrunstraße. Ruch samochodowy przez zajezdnię jest ograniczony odpowiednim oznakowaniem, natomiast pieszego nic nie zabrania. 18.07.2022.

Hala postojowa, do której wjazd jest możliwy wyłącznie od Erlachgasse. W jej wnętrzu widziałem tylko składy E2+C5. Na torze nr 6 widoczny tył doczepy Rotax C5 nr 1495 z 1988 roku. Tu żadnego wygrodzenia nie ma, ale w różnych miejscach rozmieszczono napisy informujące, że wstęp tylko dla osób upoważnionych przez Wiener Linien. Tak więc osoba postronna pomiędzy Erlachgasse i Gudrunstraße nie przejdzie. 18.07.2022.

Remise Gudrunstraße (Betriebsbahnhof Favoriten) Wiener Linien wkomponowana w gęstą zabudowę dzielnicy Favoriten. Uwagę zwraca rozbudowany układ torowy, choć i tak wymusza on manewry na Gudrunstraße, aby wjechać do (lub wyjechać z) wielu stanowisk postojowo-naprawczych w halach. Źródło: Google Maps. 

Widok na zajezdnię od strony Gudrunstraße. Tędy nie można przejść do Erlachgasse, choć brak wygrodzeń. 18.07.2022.

Bombardier Flexity Wien nr 313 (rocznik 2020) manewruje na Gudrunstraße. Wyjechał z zajezdni i po krótkim postoju na ulicy teraz do niej cofa. Te manewry nie blokują ruchu ogólnego na Gudrunstraße. Wagony Flexity Wien to najnowszy tabor w stolicy Austrii. Stopniowo będzie ich przybywać. 18.07.2022, godzina 14:50.

Godzina 21:04. Coraz więcej tramwajów zjeżdża do zajezdni. Na Gudrunstraße przybywa manewrujących wagonów. Tu SGP ULF B nr 626. Rocznik 1999. 18.07.2022.

Przez Erlachgasse, która dzieli zajezdnię na dwie części przejeżdżał także samochód firmy Google, który wykonywał zdjęcia w ramach usługi Street View. Te powyższe zrobiono we wrześniu 2018. Źródło: Google Street View.

Zajezdnia Gudrunstraße była kiedyś także miejscem postoju wagonów typu E1. Tu Lohner E1 nr 4509 z 1972 roku. Za nim nieokreślony pojazd typu E2. Wrzesień 2018. Źródło: Google Street View.

Wagon SGP ULF B nr 647 (rocznik 2000) po obsłudze porannego dodatku szczytowego manewruje na terenie zajezdni. Właśnie przyjechał tu od strony centrum przez Laxenburger Straße i Erlachgasse. Jak widać, wewnątrz bazy parkuje dość sporo indywidualnej motoryzacji pracowników Wiener Linien. 18.07.2022, godzina 7:47.

Zajezdnia Gudrunstraße wyróżnia się tym, że każdy może przez nią przejść ogólnodostępną ulicą. Dlatego warto choć na chwilę odwiedzić to ciekawe i wyjątkowe miejsce. Osoby chcące dokładniej przyjrzeć się pracy zajezdni mogą nawet przy niej zamieszkać – obok znajduje się hotel, o którym napiszę za jakiś czas. Tu link do tego materiału.

Muzeum Odry, czyli wodne zabytki we Wrocławiu

 

Ponownie zapraszam do Wrocławia. Po prezentacji lokomotywy SU4220-002 na tamtejszym głównym dworcu kolejowym (tu link) teraz zajmę się wodnymi środkami transportu. W stolicy Dolnego Śląska jest ich całkiem sporo.

Te najstarsze zgromadzono przy wybrzeżu Stanisława Wyspiańskiego. Funkcjonuje tam Muzeum Odry – Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Kolekcja liczy już kilka pojazdów pływających, które można bez przeszkód oglądać spacerując brzegiem Starej Odry. 

Znajduje się wśród nich dźwig pływający zbudowany w latach 1938-1939 w stoczni A. Riedel w Fürstenbergu nad Odrą (obecnie dzielnica miasta Eisenhüttenstadt). W trakcie II wojny światowej zatopiony. Wydobyto go po zakończeniu działań zbrojnych. Spoczywał na dnie Odry, przy stopniu wodnym „Wróblin”, od którego przyjął obecną nazwę. Jak na swojej stronie podaje FOMT, „wraz z innym statkami technicznymi – pogłębiarkami, szalandami, pontonami itp. przekazany został Rejonowi Dróg Wodnych we Wrocławiu, który później przekształcono w Zarząd Odrzańskiej Drogi Wodnej, a następnie Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej i Przedsię­biorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra-2”. Przez wiele lat eksploatowano go przy remontach odrzańskich stopni wodnych i mostów. Bezpośrednio po wojnie z wód Starej Odry dobywał zatopione jednostki”.

Wróblin pracował aż do roku 2001, a następnie (w roku 2002) został kupiony przez FOMT. Jednostka ta nie ma własnego napędu. W przemieszczaniu się pomaga jej pchacz. Wróblin posiada natomiast zasilany olejem napędowym silnik spalinowy – zasilający agregat wytwarzający energię elektryczną niezbędną do pracy dźwigu. 

Szczegóły dotyczące historii Wróblina oraz jego dane techniczne dostępne są na stronie Fundacji – tu link.

Dodam jeszcze, że jest to jedyny żuraw tego typu w Polsce (na wodach śródlądowych).

Żuraw pływający Wróblin z wrocławskiego Muzeum Odry. Jednostka w stałym miejscu cumowania przy wybrzeżu Stanisława Wyspiańskiego. 13.06.2022.

Żuraw pływający Wróblin - zbliżenia na poszczególne fragmenty jednostki.

 

Za dźwigiem Wróblin zacumowano tak zwanego „małego Holendra”. Holownik parowy o nazwie Nadbór z roku 1949. Jeden z 13 takich statków zamówionych dla Polski w 1946 roku w Holandii.

Jego zadaniem było holowanie barek pomiędzy Gliwicami i Wrocławiem przez Koźle (oczywiście także w skróconych wariantach tras). Tak do około połowy lat 60-tych ubiegłego wieku, gdy parowce zaczęły być wypierane przez tabor spalinowy (w roku 1968 ostateczny koniec eksploatacji holowników parowych). Jak podaje FOMT, Nadbór pełnił później funkcję pływającej kotłowni na Odrze, a w latach 70-tych trafił do Czechosłowacji, stając się nośnikiem agregatu prądotwórczego. Po powrocie do Polski holownik miał epizod jako lodołamacz, ale w tej roli nie sprawdził się. W roku 1983 został odstawiony, ale na szczęście nie zapadły decyzje kasacyjne. Wręcz przeciwnie, postanowiono, że zostanie zabytkiem. W roku 1992 statek trafił „pod skrzydła” Fundacji Otwartego Muzeum Techniki. Szczegóły historii holownika Nadbór oraz dane techniczne na stronie FOMT – tu link. 

Jak podaje Fundacja, Nadbór jest jedynym holownikiem parowym w Polsce z zachowaną oryginalną maszyną parową i kotłownią.

Holownik parowy Nadbór. 13.06.2022.

W drugim rzędzie, obok holownika parowego Nadbór zacumowała barka Ż-2107 „Irena”. Rocznik 1936. Zbudował ja Saturnin Marzątka – bydgoski szypr, który zasłynął z tego, że nie zlecił prac stoczni, lecz sam wybudował barkę na łące, przy pomocy dwóch pracowników. W roku 1955 barka przeszła na własność państwa polskiego (bez prawa do odszkodowania), zyskując obecne oznaczenie Ż-2107. 

Irena w połowie lat 80-tych została wycofana z eksploatacji, pełniąc później różne funkcje: pływający warsztat, magazyn. Od 2003 roku jest własnością FOMT. Więcej informacji na stronie Fundacji – tu link.

Barka Irena zacumowana obok holownika parowego Nadbór. 13.06.2022.

Najgorzej widocznym od strony wybrzeża Stanisława Wyspiańskiego zabytkiem jest pchacz „Krab”. Rocznik 1968 odkupiony od niemieckiej firmy Lidmann i Megger w roku 2018. Pracował w Niemczech jako pchacz portowy i rzeczny. Więcej informacji o Krabie tutaj. 

Pchacz Krab ustawiony obok żurawia Wróblin, który go niestety dość mocno zasłania. 13.06.2022.

Według informacji podanej na Facebooku Muzeum Odry, jest ono otwarte od poniedziałku do czwartku. Niestety w dniu naszej wizyty (poniedziałek, 13.06.2022) furtka prowadząca do tych pięknych zabytków była zamknięta.