W sierpniu 2023 pisałem o wrocławskim Muzeum Odry (tu link). Teraz ponownie zapraszam w tamten rejon, ale na drugi brzeg Starej Odry. Przycumowały tam ciekawe statki pasażerskie. Rusałka, Goplana i Driada.
Rusałka na stronie internetowej www.statekwroclaw.pl jest reklamowana jako jeden z największych statków pasażerskich we Wrocławiu. Podano tam, że: „posiada dwa pokłady: duży, półotwarty, słoneczny, z którego można podziwiać widoki, oraz zadaszony, który doskonale chroni przed ewentualnym wiatrem, deszczem i zimnem. Posiada duży salon, który można w kilka minut zmienić w salę konferencyjną z projektorem, ekranem i nagłośnieniem lub na parkiet taneczny. Statek posiada również salę gastronomiczną, bar i dwie toalety. Jednostka, dzięki swej konstrukcji pozwala na dowolną konfigurację eventową. Na statku do dyspozycji nagłośnienie i oświetlenie dyskotekowe.”
Rusałka to statek typu SP-150. Pod tym oznaczeniem kryje się 20 jednostek, które powstawały w latach 1958 – 1962 w Gdańskiej Stoczni Rzecznej. Ich przeznaczeniem były dzienne rejsy wycieczkowe (kilkugodzinne) w rejonie dużych aglomeracji miejskich, przeznaczone dla około 200 pasażerów. Na SP-150 zaprojektowano dwa rodzaje pokładów – główny, zadaszony, z charakterystycznymi dużymi oknami oraz górny – słoneczny, tylko z częściowym zadaszeniem. Przez lata eksploatacji, różni właściciele przebudowywali swoje SP-150, dlatego ich wnętrza odbiegają już od stanu pierwotnego, w jakim statki opuszczały gdańską stocznię.
Rusałka została zwodowana w 1959 roku, jako trzeci ze statków serii SP-150. Jej pierwszym właścicielem zostało Przedsiębiorstwo Państwowe Żegluga na Odrze we Wrocławiu. W Internecie dostępne są zdjęcia prezentujące statek w początkowym okresie eksploatacji, np. wykonane przed mostem zwodzonym w Nowej Soli.
W roku 1992 Przedsiębiorstwo Państwowe Żegluga na Odrze zostało przekształcone w spółkę Odratrans, która sprzedała Rusałkę do prywatnego właściciela o nazwie Przewozy Pasażerskie Statkami z Wrocławia. Następnie, w 1999 roku omawiana jednostka zmieniła rzekę eksploatacji z Odry na Wisłę, stając się własnością firmy z Płocka. Tak do 2014 roku, do kolejnej zmiany właściciela. Wiązało się to także z powrotem na Odrę, ale w pewnym oddaleniu od Wrocławia – na Opolszczyznę, a dokładniej do miejscowości Krapkowice. Rok później Rusałkę sprzedano do obecnego właściciela - spółka StatekWroclaw.pl, która w roku 2016 przeprowadziła remont – modernizację jednostki. Jak podano na stronie internetowej, „przeszła gruntowny remont techniczny i wizualny (między innymi wymiana silnika, powiększenie górnego pokładu i salonu, przebudowa sterówki)”.
„Na Rusałce odbywało się i nadal odbywa wiele ciekawych eventów i imprez oraz wydarzeń kulturalnych. Statek miał przyjemność gościć największych artystów Polskich i zagranicznych a także znanych ludzi kultury, polityki i biznesu”.
Statek SP-150 o nazwie Rusałka przycumowany do brzegu Starej Odry we Wrocławiu. Równolegle do Muzeum Odry. 13.06.2022.
Ekspozycja wrocławskiego Muzeum odry (holownik parowy Nadbór i barka Ż-2107 „Irena”), a w tle statek Rusałka. 13.06.2022.
W pobliżu Rusałki przycumował inny statek serii SP-150. Wyjątkowy, bo pierwszy z wyprodukowanych. To Goplana. Rocznik 1958.
Ten prototyp jako jedyny miał zamontowany silnik produkcji zachodnioniemieckiej: Deutz Klöckner z Kolonii, typ Deutz SA8M 517. W pozostałych jednostkach stosowano wytwarzany w Polsce silnik Wola DM-150 (producent: Zakłady Mechaniczne im. M. Nowotki w Warszawie). W roku 1976 wymieniono źródło mocy Goplany, silnik z RFN zastępując standardowym polskim Wola DM-150.
Goplana również pierwotnie była własnością Przedsiębiorstwa Państwowego Żegluga na Odrze (po przekształceniu jako Odratrans) i jak Rusałka trafiła do prywatnego właściciela - Przewozy Pasażerskie Statkami z Wrocławia. W roku 1999 statek przebudowano, montując już trzeci w jego historii silnik. Tym razem SW680 (Puckie Zakłady Mechaniczne). Przez lata zmieniali się właściciele Goplany. Obecnie jest nim Żegluga Pasażerska Wrocław Sp. z o.o. z siedzibą w Długołęce.
Co ciekawe, za Goplaną przycumował inny przedstawiciel serii SP-150. To pomalowana na żółto Driada. Statek o tej nazwie powstał w kolejności jako dziewiąty. Rocznik 1960. Jego kariera rozpoczęła się również od Przedsiębiorstwa Państwowego Żegluga na Odrze we Wrocławiu. W roku 1993 został sprzedany do Holandii i tu niestety internetowy opis jego losów urywa się.
Obecna wrocławska Driada to w rzeczywistości dawna Majka. Statek SP-150 zbudowany w kolejności jako dziesiąty z przeznaczeniem dla Przedsiębiorstwa Państwowego Żegluga Krakowska. Rocznik 1962. Od roku 1993 własność prywatnej firmy z Krakowa. Pod koniec lat 90-tych zmiana nazwy na Driada – po sprzedaży do stolicy Dolnego Śląska. Obecna własność firmy Żegluga Pasażerska Wrocław.
Prototypowy statek wycieczkowy serii SP-150, czyli Goplana. Za nią żółta Driada, dawna krakowska Majka. Charakterystyczny budynek w tle to wieża ciśnień wrocławskich wodociągów. 13.06.2022.
Opisane powyżej statki Rusałka, Goplana i Driada są nadal w eksploatacji. Mimo różnych przeróbek to wciąż piękne świadectwo polskiej myśli technicznej z lat 50-tych ubiegłego wieku. Warto więc skorzystać z oferty wrocławskich armatorów i odbyć taką małą wodną podróż do przeszłości.
Na koniec jeszcze lista wszystkich statków wycieczkowych serii SP-150 (w kolejności produkcji i z miastem armatora w nawiasie): Goplana (Wrocław), Syrena (Warszawa), Rusałka (Wrocław), Wodnik (Warszawa), Nimfa (Kraków), Dziwożona (Bydgoszcz), Marzanna (Warszawa), Świtezianka (Warszawa), Driada (Wrocław), Majka (Kraków), Wars (Warszawa), Ondyna (Bydgoszcz), Nereida (Wrocław), Odetta (Warszawa), Odylia (Warszawa), Serwy (Giżycko), Wanda (Kraków), Dziewanna (Warszawa), Neptun (Wrocław) i Tryton (Wrocław).
