Dzień otwarty krakowskiej zajezdni Wola Duchacka (2) – tabor historyczny

 

W ubiegłym roku pisałem o krakowskiej zajezdni autobusowej Wola Duchacka, na terenie której 2 marca 2024 zorganizowano dzień otwarty (tu link do wpisu). Zgodnie z obietnicą wracam do tematu, tym razem zajmując się tylko pojazdami historycznymi.

Zgromadzono je w jednej hali, która w związku z tym cały czas była oblegana przez odwiedzających zajezdnię. Wystawiono tam łącznie sześć pojazdów. 

Zaczynam od ustawionych obok siebie mikrobusów marki Nysa. Starszy typu N59M z 1959 roku, o numerze taborowym 28 oraz nowszy, typu 522 z 1980 roku, o numerze 803. Nysy te czasami przewożą pasażerów w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej. Ich obecność w bogatej kolekcji taboru historycznego krakowskiego MPK związana jest z prowadzoną przed laty działalnością – obsługa linii mikrobusowych oznakowanych jako „M”. 

W przypadku Nys N59M był to krótki, zaledwie roczny epizod (w połowie lat 60-tych), natomiast model 522 zagościł w krakowskiej sieci komunikacji miejskiej na znacznie dłużej. Jak podaje MPK, w latach 1975 – 1981 kursowało ich kilkadziesiąt.

Nysa N59M nr 28. 2.03.2024.

Nysa 522 nr 803.

Pośród zgromadzonego w hali najmniejszego taboru autobusowego bez wątpienia wyróżniał się Rugby Express L z 1929 roku. Jego ciekawą historię przedstawiłem już w Blogu Transportowym – tu szczegóły.

Pojazd nadal jest czynny.

Rugby Express L nr 19.

Obok autobusu Rugby ustawiono taksówkę, bo krakowskie MPK przewoziło pasażerów także w ramach tego typu usług. To FSO 1500 (lub jak kto woli FSO 125p, czyli dawny Fiat 125p do wygaśnięcia włoskiej licencji) z 1985 roku. Numer taborowy 723.

Przewóz osób taksówkami był realizowany przez krakowskie MPK w latach 1956 – 1990. Potem usługę tę wraz z taborem przejęło odrębne miejskie przedsiębiorstwo. 

Odrestaurowane FSO 125p zaprezentowano po raz pierwszy w 2021 roku.

FSO 125p nr 723.

Przy taksówce prezentowano inne FSO 1500. Tym razem niebieskie. To rocznik 1988. Pierwotnie eksploatowany przez MPK jako taksówka, a w roku 1995 przekazany do Głównej Dyspozytorni Ruchu i pełniący funkcję radiowozu. Tak do 1997 roku, gdy zakończył pracę u miejskiego przewoźnika i został przekazany do Składnicy Taboru Zabytkowego, czyli do późniejszego Muzeum Inżynierii Miejskiej.

W roku 2020 oznaczony numerem 05 radiowóz przeszedł renowację i dołączył do wyjątkowej kolekcji taboru historycznego MPK Kraków.

FSO 125p nr 05.

Przyznam, że dla mnie najciekawszym pokazanym wówczas pojazdem historycznym z kolekcji MPK Kraków był Tarpan. Dedykowany dla rolnictwa polski samochód dostawczy typu pick-up. Obecnie spotkanie na ulicy Tarpana niemal graniczy z cudem. Ostatni raz widziałem przedstawiciela tej marki około 10 lat temu. Co ciekawe, „pracował w zawodzie” – jako pojazd rolniczy brał udział w pracach polowych gdzieś w rejonie Dębicy.

MPK po raz pierwszy pokazało go w 2023 roku. Przewoźnik niestety na swojej stronie internetowej nie zamieszcza żadnych informacji o tym pojeździe. W krótkiej wzmiance z 2023 roku nawet nie podano jego typu. Według Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, jest to Tarpan 233. Natomiast popularna galeria transportowa TWB podaje typ 237. W Blogu Transportowym będę bazował na oficjalnym, państwowym źródle, pozostając przy Tarpanie 233. Być może za jakiś czas MPK  zdementuje plotki, podając model Tarpana. 

Otrzymał on numer taborowy 601 i żółtą rejestrację KR 234.

 

Tarpan 233 nr 601.

Do tematu dnia otwartego w zajezdni autobusowej Wola Duchacka powrócę jeszcze raz. Wówczas będzie to ogólna fotograficzna prezentacja różnych pojazdów.

NesoBus pierwszym krakowskim autobusem wodorowym

 

Pod koniec lutego 2025 krakowskie MPK poinformowało o wyborze oferty na dostawę dziesięciu autobusów zasilanych wodorem. Będą to pojazdy polskiej produkcji, marki NesoBus. Więcej o tych autobusach pisałem w relacji z kieleckich targów TransExpo 2022 – tu link. 

Autobusy wodorowe nie są nowością w stolicy Małopolski. Już od dawna pojedyncze egzemplarze kursują testowo na różnych trasach. Początkowo najczęściej były eksploatowane na linii 128 (Zajezdnia Płaszów - Prądnik Czerwony, teraz wydłużona do pętli Górka Narodowa P+R), a obecnie na nowej trasie 148 (Zajezdnia Płaszów - Czyżyny Dworzec). Były to pojazdy różnych producentów. 

Również przedstawiciel wybranej oferty kursował już po Krakowie. To ten sam NesoBus 12, który został pokazany w trakcie wspomnianych targów TransExpo 2022. W MPK otrzymał on tymczasowy numer PE696.

Demonstracyjny autobus wodorowy NesoBus 12 w trakcie krakowskich testów. Rondo Czyżyńskie, obsługa linii 148. Pojazd za chwilę skończy trasę na pobliskiej pętli Czyżyny Dworzec. 25.02.2025.

Powyższe zdjęcie to link do krótkiego filmu umieszczonego w serwisie Instagram. Odjazd autobusu NesoBus 12 z przystanku „Rondo Czyżyńskie”. 25.02.2025.

Przykład innego testowanego w Krakowie autobusu wodorowego. Solaris Urbino 12 hydrogen z tymczasowym numerem PE600 odjeżdża z pętli Czyżyny Dworzec. Obsługa linii 148 do pętli Zajezdnia Płaszów. 27.12.2024.

Ten sam wodorowy, demonstracyjny Solaris nr PE600, lecz znacznie wcześniej. Ulica Lema, kurs linii 128 do pętli Zajezdnia Płaszów. 9.10.2022.

W Krakowie był także testowany wodorowy Autosan Sancity 12LFH. Ulica Lema, kurs linii 128 do pętli Zajezdnia Płaszów. 9.10.2022.

Testowane autobusy wodorowe nie bez powodu są kierowane przede wszystkim na linie mające pętlę na terenie zajezdni Płaszów. To właśnie w tej bazie firma Orlen uruchomiła mobilną stację tankowania wodoru. 

Jak podało MPK, producent po podpisaniu umowy będzie mieć 12 miesięcy na dostarczenie autobusów. Samo zaś złożenie podpisów będzie mogło nastąpić dopiero po tak zwanej kontroli uprzedniej w Urzędzie Zamówień Publicznych. 

Jeszcze przetargowy cytat ze strony MPK: 

Przypomnijmy, że MPK w Krakowie uzyskało już wsparcie finansowe na realizację tej inwestycji w ramach przedsięwzięcia o nazwie „Rozwój floty autobusów zeroemisyjnych dla potrzeb realizacji usług transportu publicznego w Krakowie”. Z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności w ramach III edycji programu "Zielony Transport Publiczny” MPK uzyska 100 proc. dofinasowania na zakup 10 wodorowców.

50 lat Konstali 105N w Krakowie

 

W niedzielę, 2 marca 2025 w Krakowie obchodzono wyjątkową tramwajową rocznicę. To 50-lecie rozpoczęcia eksploatacji Konstali 105N. Pojazdy te często nazywane są „akwariami” (ze względu na charakterystyczne, duże okna) lub „stopiątkami”.

Wagony 105N obsługę krakowskiej komunikacji miejskiej rozpoczęły 1 marca 1975. Wówczas skierowano je na linię nr 1, której trasa łączyła Salwator z Bieńczycami (obecna pętla o nazwie Rondo Hipokratesa). Początkowo tych nowoczesnych pojazdów pasażerowie nie odbierali pozytywnie – jeździły solo, a w związku z tym panował w nich dość spory tłok. Sytuację odmieniło wprowadzenie zmian w układzie sterowania, dzięki czemu można było wagony łączyć w składy, początkowo liczące dwa pojazdy. MPK Kraków podaje, że pierwsza trójwagonowa „stopiątka” wyjechała na linię najprawdopodobniej 24 listopada 1979 (była to trasa nr 16), a od 1983 roku takie składy obsługiwały także linię nr 4. Łącznie do stolicy Małopolski Konstal dostarczył 163 sztuki modelu 105N.

Od roku 1979 do Krakowa trafiały zmodernizowane wersje „stopiątek”, czyli eksploatowane nadal Konstale 105Na. Tych wagonów MPK posiadało aż 316 egzemplarzy. Nadal w ruchu pozostaje około 30 z nich. Wszystkie są na stanie zajezdni Podgórze. Kursują w składach dwuwagonowych i trójwagonowych. Te najdłuższe zestawienia wciąż pojawiają się (także w dni wolne) na obleganej przez pasażerów linii 52 łączącej pętle Os. Piastów i Czerwone Maki P+R. Wagony te są już po pewnych modernizacjach względem stanu oryginalnego, np. mają wymienione siedzenia i zmieniony ich układ oraz posiadają elektroniczne tablice kierunkowe. Niektóre zostały przerobione na doczepy czynne i oznaczone jako 105NaD. 

„Stopiątki” wyróżniają się pośród nowoczesnego taboru eksploatowanego obecnie przez MPK Kraków. Wysoka podłoga, zużyte wnętrze, brak klimatyzacji i nieszczelne okna (tu tekst o „zimowych kącikach”) to czynniki wpływające na ich negatywny odbiór przez pasażerów. Dla mnie największym ich plusem jest dostępna przestrzeń. Jest w nich wygodnie. Siedząc mamy dużo miejsca na nogi, jest też dość szeroko, więc sąsiednia osoba nie ogranicza naszej przestrzeni. Są też miejsca pojedyncze i brak siedzeń „face to face”, czyli „twarzą w twarz”, gdzie co chwilę ktoś depta nam buty, albo nie możemy zmieścić swojej stopy. To problem nowych wagonów projektowanych być może przez osoby, które nie korzystają z komunikacji miejskiej codziennie. W „stopiątkach” tego nie było. 

Wspomniane obchody 50-lecia odbyły się na pętli Łagiewniki. Stamtąd, po krótkiej uroczystości, trzy tramwaje wyruszyły w specjalną trasę po Krakowie: ul. Wadowicka, Kalwaryjska, Krakowska, Stradomska, św. Gertrudy, Dominikańska, Franciszkańska, Straszewskiego, Podwale, Basztowa, Lubicz, al. Jana Pawła II i pl. Centralny, który objeżdżały i rozpoczynały trasę powrotną. Jej przebieg to: al. Jana Pawła II, al. Pokoju, Grzegórzecka, Starowiślna, Limanowskiego, Kalwaryjska, Wadowicka i pętla Łagiewniki. „Stopiątki” trasę tę pokonały dwukrotnie. Można było nimi podróżować.

Rozkład jazdy mini parady wagonów Konstal serii 105. Źródło: Facebook, strona Krakowskiej Linii Muzealnej.

W tej mini paradzie wzięły udział następujące tramwaje. Jako pierwszy jechał historyczny Konstal 105N nr 271 + 266. Za nim pozyskany od Tramwajów Śląskich będziński Konstal 105NT nr 789, wyposażony w dodatkowy pantograf służący do odladzania sieci trakcyjnej. Ten wagon nie przewoził pasażerów – w okresie zimowym jest on pojazdem technicznym. Dopiero po sezonie na odladzanie staje się tramwajem historycznym – turystycznym.

Jako ostatni jechał tak zwany „ufok”, czyli trójwagonowy Konstal 105Na, a dokładniej 105Na nr RZ231 + 105NaD nr RZ233 + 105NaD nr RZ239. Ten pochodzący z końca lat 80-tych skład jest regularnie eksploatowany na linii 52.

Poniższa dokumentacja fotograficzno-filmowa powstała na pl. Centralnym, w trakcie obsługi drugiego „kółka”. Tramwaje nie tworzyły kolumny – nadjeżdżały w około 2 minutowych odstępach.

Pierwszy z tramwajów biorących udział w obchodach 50-lecia. Zachowany jako historyczny Konstal 105N nr 271 + 266.

Konstal 105N nr 271 + 266 na krótkim filmie.

Drugi z paradujących tramwajów. Konstal 105NT nr 789. Wagon oprócz czerwonego malowania wyróżnia się dwoma pantografami. To w związku z zamontowaną instalacją do odladzania sieci trakcyjnej. 

 

Konstal 105NT nr 789 na krótkim filmie.

Ostatni tramwaj biorący udział w obchodach 50-lecia. Konstal 105Na nr RZ231 + 105NaD nr RZ233 + 105NaD nr RZ239. Plac Centralny to miejsce, w którym przed laty trójwagonowe składy pojawiały się codziennie, w trakcie obsługi linii nr 4. Obecnie występują wyłącznie na linii 52, której trasa tędy nie przebiega. 

Konstal 105Na nr RZ231 + 105NaD nr RZ233 + 105NaD nr RZ239 na krótkim filmie.

Era Konstali serii 105 w Krakowie dobiega końca. Dwa dni po opisywanym jubileuszu MPK ogłosiło, że rozstrzygnęło przetarg na nowe tramwaje. Zwycięzcą została bydgoska PESA, która może dostarczyć do 30 tramwajów jednokierunkowych o długości 32 - 34 m, do 30 tramwajów dwukierunkowych o długości 32 - 34 m i do 30 tramwajów jednokierunkowych o długości 42 - 45 m. 

Poniżej szczegóły – cytat za strony internetowej MPK Kraków:

„Decydując o zakresie zamówienia i rodzaju tramwajów, które będą kupowane, MPK w Krakowie brało pod uwagę zarówno oczekiwania pasażerów, jak również intensywny rozwój sieci torowisk w Krakowie. Równie ważne są możliwości finansowe krakowskiego przewoźnika. To dlatego priorytetem będzie zamówienie 30 nowych wagonów dwukierunkowych, które będą mogły zostać wykorzystane do obsługi m.in. linii na Azory, która w pierwszym etapie ma powstać bez pętli. Dostawy tych tramwajów powinny się rozpocząć najpóźniej w 2028 roku (krakowski przewoźnik złożył już wniosek o dofinansowanie do ich zakupu w ramach programu FEnIKS). Decyzja o zakupie pozostałych 60 wagonów zależy od pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania, w tym z KPO. Na realizację całego zamówienia, obejmującego 90 tramwajów, będzie potrzebna kwota 1,8 mld zł netto”.