Stadler – KISS dla ÖBB i ZSSK oraz zębatka dla MVR

 

W Blogu Transportowym co jakiś czas prezentuję informacje prasowe producentów taboru, np. firmy Stadler (tu przykładowy link). To właśnie najnowszym wieściom z tego przedsiębiorstwa poświęcę niniejszy wpis.

Na początek zapraszam do Wiednia. Po tamtejszej sieci kolejowej już od dawna kursują piętrowe zespoły trakcyjne Stadler KISS prywatnego przewoźnika WESTbahn (link do filmu). Tabor tego typu już niedługo będą także eksploatować Austriackie Koleje Federalne, czyli ÖBB. To w ramach marki Railjet, o której pisałem np. tutaj. 

W dniu 25 czerwca 2025 w Wiedniu, ÖBB i Stadler po raz pierwszy zaprezentowały pociąg piętrowy KISS. To jedna z 14 zamówionych jednostek. Rozpoczęcie ich eksploatacji planowane jest na koniec 2026 roku, na trasie pomiędzy Wiedniem a Salzburgiem. Zakładana maksymalna prędkość to 200 km/h. W porównaniu z obecnie eksploatowanymi Railjetami, oferują one około 20 procent więcej miejsc siedzących i wyznaczają nowe standardy komfortu i dostępności.

Nowe Railjet Doppelstock (czyli po prostu piętrowe) będą sześcioczłonowe. Każdy przeznaczony do przewozu 486 pasażerów na miejscach siedzących.

Szerokie drzwi umożliwią szybką wymianę pasażerów. Dzięki niskopodłogowym strefom wejściowym podróżni o ograniczonej mobilności, z ciężkim bagażem, rowerami, wózkami itd., będą mieli łatwiejszy dostęp do wnętrza pociągu.  

Jak podano w informacji prasowej, „piętrowe pociągi KISS wyznaczają również nowe standardy komfortu i obsługi”. Dwa skrajne człony zostaną wyposażone w cichą strefę. Cztery środkowe zaoferują strefy gastronomiczne z automatami z przekąskami i napojami, a także specjalne przedziały rodzinne i strefy z miejscem na rowery. Jednostki są również wyposażone w Wi-Fi, systemy informacji pasażerskiej z danymi podawanymi na monitorach w czasie rzeczywistym, osiem toalet (w tym jedną przystosowaną dla osób z niepełnosprawnością), bagażniki z zabezpieczeniami i gniazdka elektryczne z portami USB. Całość jest także klimatyzowana.

ÖBB Railjet Doppelstock, czyli Stadler KISS. W tym przypadku jednostka nr 3, a dokładniej
4706 103. Fot. Stadler.

ÖBB Railjet Doppelstock. Fragmenty wnętrza pierwszej klasy. Fot. Stadler.

ÖBB Railjet Doppelstock. Fragmenty wnętrza drugiej klasy. Fot. Stadler.

 

Lokalizacja automatu z przekąskami wskazana jest także na zewnątrz jednostki. Fot. Stadler.

ÖBB Railjet Doppelstock oferuje szerokie drzwi i niskopodłogowe strefy wejściowe. Fot. Stadler.

 

Strefa rodzinna, czyli Familienzone. Na ostatnim zdjęciu przykład mocowań zabezpieczających bagaż. Fot. Stadler.

Inna informacja prasowa Stadlera, z 21 maja 2025, dotyczy dostaw taboru dla przewoźnika ze Szwajcarii. Pojazdy dość nietypowe, bo chodzi o kolej zębatą. Dokładnie to linia Montreux - Rochers-de-Naye. Jej końcowa stacja znajduje się na wysokości 2042 m.n.p.m. Czas jazdy całą, ponad 10 kilometrową trasą wynosi 54 minuty. Jest to kolej wąskotorowa – 800 mm.

Przewoźnik Transports Montreux–Vevey–Riviera (MVR) zamówił osiem zębatych elektrycznych zespołów trakcyjnych. Ich wprowadzenie do ruchu przewiduje się dopiero na 2029 rok. Wówczas wycofywany będzie obecny, już 40-letni tabor. 

Nowe pojazdy powstaną w szwajcarskiej miejscowości Bussnang, gdzie mieści się jeden z zakładów Stadlera. To nowy, innowacyjny projekt, który stworzy trójczłonowe ezt o długości 40 metrów i pojemności 216 pasażerów (w tym 113 na miejscach siedzących). Ich cechą charakterystyczną będą umieszczone w środkowym członie panoramiczne okna, dedykowane do podziwiania pięknych widoków na Alpy i Jezioro Genewskie. Prędkość maksymalna wyniesie 35 km/h. Wyjątkowy design ezt to efekt współpracy z włoskim biurem projektowym Carrozzeria Pininfarina.

„To wyjątkowy projekt dla firmy Stadler. Połączenie kultowego designu, najnowocześniejszej technologii zębatek i panoramicznych widoków jest niepowtarzalne. Cieszymy się, że możemy przyczynić się do tego, że podróż na górę Rochers-de-Naye stanie się wyjątkowym przeżyciem dzięki naszym spersonalizowanym kolejom zębatym” – powiedział Frédéric Evequoz, kierownik ds. sprzedaży pojazdów spersonalizowanych w firmie Stadler.

Wizualizacja nowego zębatego ezt dla wąskotorowych kolei MVR. Pojazd idealny do podziwiania pięknych widoków. Źródło: Stadler.

Obecnie eksploatowany tabor MVR. Dwuczłonowy wagon Bhe 4/8 produkcji SLM/Siemens nr 301 z 1983 roku prowadząc dodatkowy wagon towarowy wjeżdża na stację Montreux. SLM to producent taboru (Schweizerische Lokomotiv und Maschinenfabrik), a Siemens dostawca osprzętu elektrycznego. Maj 2024. Źródło: YouTube, kanał AKSense – Zurich. Tu link do filmu, który prezentuje całą trasę tej ciekawej kolejki. 

Inny przykład obecnie eksploatowanego taboru, tym razem w wersji ruchomej. Wagon Bhe 4/8 nr 305 z wagonem towarowym odjeżdża ze stacji Montreux. Pojazd w malowaniu GoldenPass kolei Montreux Oberland Bahn (MOB) – ten przewoźnik również podpisywał umowę na dostawę taboru dla MVR.

Na koniec jeszcze prasówka ze Słowacji. 30 kwietnia 2025 tamtejsze koleje ZSSK (Železničná spoločnosť Slovensko) zamówiły w firmie Stadler do czterech piętrowych elektrycznych zespołów trakcyjnych KISS. Pierwszy ma wejść do eksploatacji pod koniec 2026 roku, a drugi w 2027 roku. Dwa pozostałe ezt są opcjonalne. Nowy tabor ma kursować pomiędzy Bratysławą a Żyliną. 

Tu warto dodać, że koleje ZSSK od 2023 roku eksploatują już KISS-y (obecnie są to cztery egzemplarze), które oznaczono jako seria 561. Wykorzystywane są one do obsługi tras Bratysława – Nowe Zamki oraz Bratysława – Trenczyn lub Púchov.

Eksploatowane obecnie przez ZSSK Stadlery KISS. Widoczne jednostki nr 2, 3 i 4. Fot. Stadler. 

Cytaty z informacji prasowej:

„Nowe pociągi KISS mają 155,9 metra długości i oferują łącznie 611 miejsc siedzących. Pojazdy łączą w sobie wysokie osiągi z szybkim przyspieszeniem i osiągają prędkość maksymalną 160 kilometrów na godzinę. Są w pełni przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych i wyposażone w cztery toalety, w tym jedną dostępną dla osób niepełnosprawnych. Strefy wielofunkcyjne oferują dużo miejsca na rowery, wózki dziecięce i bagaż. Zarówno przedziały pasażerskie, jak i kabiny maszynisty są w pełni klimatyzowane.”

„Pasażerowie mogą korzystać z nowoczesnego systemu informacji pasażerskiej i bezpłatnego Wi-Fi – dwóch niezbędnych udogodnień w nowoczesnych podróżach koleją. Do innych technicznych udogodnień należą wewnętrzne i zewnętrzne kamery monitorujące, a także kamery dachowe monitorujące pantograf w celu zapewnienia bezpiecznej eksploatacji. Pociągi są również wyposażone w certyfikowane systemy pomiaru energii.”

„Podobnie jak w przypadku jednostek dostarczonych do ZSSK w 2023 roku, projekt nowych pojazdów zostanie opracowany przez biuro konstrukcyjne Stadler Praga, które obecnie zatrudnia ponad 250 inżynierów i projektantów. Produkcja będzie odbywać się w zakładzie Stadler Polska w Siedlcach.”

Nowe filmy – maj 2025

 

Zatem pora na comiesięczne zestawienie nowych filmów, które opublikowałem na kanale YouTube Bloga Transportowego. Lukaszwo – Transport Movies.

W maju 2025 było ich aż 9. Tradycyjnie jeden duży 4K, a pozostałe krótkie typu „shorts”. Tematyka autobusowa, tramwajowa i kolejowa.

Zaczynam od dużego nagrania 4K. Powstało ono w Wiedniu i przedstawia stopniowo znikające z ulic miasta składy typu E2+C5. Więcej na ich temat pisałem tutaj.

Na nagraniu pojawia się także tramwaj, którego dostawy są głównym powodem wycofywania starego taboru. To pojazd typu D, czyli Alstom Flexity Wien. Wagon nr 335 z 2022 roku.

Fragment filmu. Wiedeń, Erlachgasse - teren zajezdni tramwajowej Remise Gudrunstraße. Z miasta właśnie wrócił skład Bombardier-Rotax E2 nr 4312 (rocznik 1986) + Bombardier-Rotax C5 nr 1512 (rocznik 1990). Na ten moment oba wagony w zestawieniach Wiener Linien widnieją jako czynne.

Fragment filmu. Wiedeń, Schwarzenbergplatz. Alstom Flexity Wien nr 335 na linii 71. 

Nagrywałem w różnych rejonach austriackiej stolicy. Zobaczycie sceny z centrum miasta, a także np. manewry przy Remise Gudrunstraße. Na temat tej zajezdni pisałem tutaj. 

Materiały zbierałem w latach 2022 – 2023.

Teraz pora na krótkie „shortsy”. Zaczynam od nagrania z Włoch. Triest, Via Mazzini. Jedzie autobus włoskiej produkcji, a dokładniej Menarinibus Citymood 12. Pojazd nr 1664 na linii 17. Rocznik 2016. 

Nagrywałem 4 kwietnia 2025.

Zmieniamy środek transportu i lokalizację. Przystanek osobowy Kędzierzyn-Koźle Przystanek. 

Bez zatrzymania przejeżdża SN84-001 „Mucha” jako pociąg TLK „Sudety” z Jeleniej Góry do Krakowa Głównego. Nagranie już historyczne, bo spalinowe zespoły trakcyjne serii SN84 przestały obsługiwać to połączenie. Zostały zastąpione przez SD85 wyprodukowane w latach 90-tych (SN84 z lat 70-tych) ubiegłego wieku. 

Materiał powstał 9 marca 2025.

To samo miejsce i pociąg, który zmienił kategorię z TLK na IC, czyli „Sudety” z Jeleniej Góry do Krakowa Głównego. Jego obsługa to już nie SN84 z SKPL, lecz znacznie nowsze pojazdy tego przewoźnika. W tym przypadku SD85-004 + SD85-005. 

11 maja 2025.

Nadal temat kolejowy, wciąż zespół trakcyjny, lecz tym razem elektryczny. Włochy i pociąg obsługiwany przez Trenitalia. Stacja Trieste Airport przy miejscowym lotnisku. 

To jednostka o oznaczeniu ETR 563 007, która odjeżdża jako pociąg nr R 23042 w relacji Trieste Centrale - Portogruaro-Caorle. Producent to hiszpański CAF.

Nagrywałem 5 kwietnia 2025.

Ponownie zapraszam do Wiednia. Z dworca Westbahnhof odjeżdża Stadler KISS prywatnego przewoźnika WESTbahn. 

Nagrywałem 20 czerwca 2023.

Pozostałe nagrania powstały w Krakowie. Na początek materiał tramwajowy.

W związku z zamknięciem (remont) Mostu Grunwaldzkiego, od strony ul. Monte Cassino wprowadzono tymczasowe rozwiązanie, które umożliwia kursowanie tramwajom dwukierunkowym. To tak zwany rozjazd nakładkowy. Przejeżdża przez niego wagon Duewag GT8C nr RF311. Linia 72. Nagrywałem 21 maja 2025.

Przystanek „Plac Centralny” na al. Andersa. Odjeżdża z niego jeden z najnowszych autobusów MPK Kraków, Solaris Urbino 12 mild hybrid nr BU352. 

Obsługuje on linię czasową 704 w relacji Kombinat - Aleja Przyjaźni. Solaris nr BU352 jest jednym z pierwszych autobusów MPK Kraków w nowym wzorze malowania. Nagrywałem 9 maja 2025.

Ostatnie z majowych nagrań to zapowiedź serii filmów prezentujących tabor obsługujący wyjątkową trasę. 

Uruchomiona w ramach obchodów 150-lecia komunikacji miejskiej specjalna linia oznaczona jako „PR”. Do jej obsługi wyznaczono wyłącznie autobusy Jelcz PR-110. Wszystkie przyjechały z innych miast. Po jednym egzemplarzu z Wrocławia, Poznania i Rzeszowa oraz dwa z Warszawy.

Linia PR kursowała pomiędzy pętlami autobusowymi Aleja Przyjaźni i Nowy Kleparz. Na nagraniu warszawski Jelcz PR-110U nr 5299 z 1978 roku, który właśnie rozpoczął kurs z Alei Przyjaźni. 31.05.2025.

Obszerniej tematem wyjątkowej linii autobusowej „PR” zajmę się już wkrótce, poświęcając jej oddzielny materiał.

Na pewno zaproszę też Was na spotkanie z innymi pociągami udokumentowanymi na wiedeńskim dworcu Westbahnhof oraz z włoskimi pociągami i autobusami w Trieście. Planuję też większy materiał filmowy poświęcony szt serii SD85.

Göteborg – pociągi (2) – norweski Vy do Oslo

 

Ponownie zapraszam do Szwecji, na stację kolejową Göteborg C. Ostatnio prezentowałem odjeżdżający z niej wyjątkowy nocny pociąg do miejscowości Duved i Umeå. Tu link do tego materiału. Teraz będzie coś norweskiego.

W takcie co około 2 godziny uruchamiane są pociągi łączące dworzec centralny w Goteborgu z norweską stolicą (Oslo Sentralstasjon, w skrócie Oslo S). Czas przejazdu wynosi około 3 godzin i 30 minut, a pokonywana odległość to około 300 kilometrów. Ich wyłącznym operatorem są norweskie koleje Vy. 

Vygruppen AS, bo to pełna nazwa przewoźnika, funkcjonuje od 2019 roku. Wówczas to przeprowadzono rebranding norweskich kolei NSB na Vy. Tabor wykorzystywany do obsługi połączenia Göteborg – Oslo to wyłącznie elektryczne zespoły trakcyjne Stadler FLIRT. Pojedyncze lub w trakcji podwójnej. Pomalowane na zielono-granatowo wyróżniają się pośród innego taboru pasażerskiego kursującego po szwedzkich torach.

Pociągi kolei Vy fotografowałem na stacji Göteborg C dwukrotnie.

Stadler FLIRT norweskich kolei Vy na stacji Göteborg C. To jednostka oznaczona jako 74-36. Tworzy ją pięć członów o numeracji: 74136+74236+74336+74436+74536. Obsługiwane przez nią połączenia mają dość dużą frekwencję, dlatego doczepiono drugi zespół trakcyjny. To  Stadler FLIRT nr 74-30. Całość tworzy zatem dziesięcioczłonowy pociąg z i do Oslo. Jednostka nr 74-30 to 2015 rocznik, natomiast 74-36 powstała w 2016 roku. 2.05.2024.

Stadler FLIRT norweskich kolei Vy na stacji Göteborg C. To jednostka oznaczona jako 74-25. Tworzy ją pięć członów o numeracji: 74525+74425+74325+74225+74125. To rocznik 2015. W tym przypadku zespół trakcyjny obsługiwał relację z i do Oslo w pojedynkę. 21.06.2024. 

 

Stacja Göteborg C. Po prawej norweski FLIRT nr 74-25, a po lewej piętrowy elektryczny zespół trakcyjny X40 szwedzkich kolei SJ. Ten trójczłonowy pojazd jest oznaczony numerem 17. Cała jednostka to 3317+3517+3717. Producent Alstom. Piętrus jest podstawiony jako pociąg R184 na godzinę 15:59 do Sztokholmu, gdzie planowo powinien dotrzeć o 20:44. 21.06.2024. 

W trzeciej części kolejowej relacji z dworca Göteborgs centralstation ponownie wrócę do tematu kultowych szwedzkich elektrowozów ASEA.

Nowe filmy – luty 2025

 

Blog Transportowy na YouTube funkcjonuje już od ponad 16 lat. Nazwa kanału to Lukaszwo – Transport Movies. Według statystyk łącznie znajdziecie na nim 704 filmy. Siedem z nich opublikowałem w lutym 2025. Większość to krótkie tak zwane shorty i jeden większy film jakości 4K. Tematyka autobusowa i kolejowa, z Polski oraz z zagranicy.

Zaczynam od dużego, ponad 4 minutowego materiału 4K. Prezentuje on różne wersje kultowych radzieckich spalinowych zespołów trakcyjnych serii DR1 (ДР1). Nagrywałem je na początku października 2024 w Rydze, na tamtejszej głównej stacji Rīga-Pasažieru.

Fragment filmu. Trzy spalinowe zespoły trakcyjne serii DR1. Na pierwszym planie podstawiająca się jednostka DR1A-198.3/189.4/246.6. 

Fragment filmu. Do „szopy” zjeżdża zmodernizowana DR1AC-227 + DR1AC-219. 

Jednostki DR1, które udokumentowałem w Rydze, stopniowo prezentuję w Blogu Transportowym, jako seria o nazwie „Pociągi w Rydze”. Tu link do części pierwszej.

Takie pojazdy pojawiają się na poniższym filmie:

0:11 – Składak DR1A-311.3/311.2/198.6

0:38 - DR1A-198.3/189.4/246.6, DR1A-198.6/311.2/311.3

1:03 - DR1AC-187

1:27 - DR1AC-219 + DR1AC-227, obok 16EV-0013

2:21 - DR1AM-267

2:50 - DR1AM-246

3:22 - DR1AC-227 + DR1AC-219.

Pozostajemy w temacie kolejowym, ale w Polsce. Również trakcja spalinowa. Stacja Kraków Główny, z której właśnie odjeżdża rozpoczynający bieg pociąg IC „Hetman” do Hrubieszowa Miasta. Skład pięciu wagonów prowadzi PESA SU160-003. Nagrywałem 22 stycznia 2025.

Pozostałe kilka nagrań prezentuje autobusy. Brzezinka koło Oświęcimia. Teren przy byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz II - Birkenau. Autobus MAN Lion's City G nr 1 (WPR 2830U) kończy kolejny kurs na bezpłatnej linii łączącej byłe obozy. Pojazd jest obecnie eksploatowany przez firmę Drobisz-Tur. Malowanie wrocławskie, bo wcześniej kursował po stolicy Dolnego Śląska. Nagrywałem 1 lutego 2025.

Wielka Brytania, Londyn. Miejscówka bardzo popularna wśród turystów. Dzielnica rządowa, ulica Whitehall. Obok słynnej straży konnej przejeżdża Wright New Routemaster nr LT629 na linii 24. 8 lutego 2025.

Nadal Londyn. Ponownie piętrowa ikona miasta, czyli Wright New Routemaster. Tym razem autobus nr LT758 na linii 390 w relacji Victoria Bus Station – Archway. Euston Road. 8 lutego 2025.

Ponownie kolej. Wielka Brytania. Stacja Luton Airport Parkway.  Wjeżdża na nią pociąg Luton Airport Express kolei East Midlands Railway w relacji Corby - London St Pancras International. Obsługują go elektryczne zespoły trakcyjne serii 360 (Siemens Desiro) nr 118 + 108. 8 lutego 2025.

Ostatni z opublikowanych w lutym 2025 krótkich filmów powstał w Rydze. Stacja Rīga-Pasažieru. Wjazd spalinowego zespołu trakcyjnego RVR DR1A. Składak złożony z elementów różnych pojazdów. Wagon sterowniczy 246.6, wagon środkowy 189.4 i silnikowo-sterowniczy 198.3. 2 października 2024.

Jak już pisałem, łotewskie pociągi prezentuję w dedykowanej serii wpisów. To samo dotyczy londyńskich autobusów (tu link). Niedługo także zajmę się pociągami na stacji Luton Airport Parkway.

Kilka autobusów z Londynu (1) – Routemaster

 

Tym wpisem rozpoczynam serię materiałów dotyczących autobusów kursujących po Londynie. Bez wątpienia są to pojazdy wyjątkowe i mocno egzotyczne dla osób z innych rejonów świata. Jednocześnie najbardziej rozpoznawalne, bo chyba każdy kojarzy czerwone, piętrowe autobusy ze stolicą Wielkiej Brytanii. Pojawiają się one w filmach, reklamach, a nawet na puszkach z herbatą, czy ciastkami. 

Najbardziej rozpoznawalnym i kultowym z londyńskich autobusów jest Routemaster. Wprawdzie już wycofany z obsługi tamtejszej komunikacji miejskiej, lecz nadal regularnie pojawiający się na ulicach miasta. To właśnie Routemaster jest bohaterem tej części.

Piętrowe autobusy AEC Routemaster powstawały w latach 1954–1968 w londyńskim Southall. Nazwa AEC to skrótowiec od Associated Equipment Company. Brytyjski producent autobusów i ciężarówek, działający w latach 1912 – 1979.   

Autobusy AEC Routemaster powstały na bazie projektu opracowanego przez zarządcę londyńskiego transportu publicznego – London Transport (pełna nazwa: The London Transport Executive). Były następcami wcześniejszego wspólnego projektu AEC i London Transport, czyli piętrowego autobusu Regent III RT, który wówczas był symbolem londyńskiej komunikacji miejskiej.

Jednym z zadań przewidzianych dla nowych Routemasterów było zastępowanie stopniowo likwidowanych trolejbusów oraz oczywiście starszych autobusów. 

Pojazdy te wytwarzano w różnych wersjach. Najwięcej powstało egzemplarzy modelu RM. Ponad 2100 sztuk o długości 8,38 m. Na drugim miejscu znalazł się model wydłużony (do 9,12 m) RML. Powstały 524 egzemplarze. Inne wersje (różniące się długością, lokalizacją schodów, ilością reflektorów przednich i innymi elementami) to RMC (69 egzemplarzy), RCL (43 sztuki), RMF (51), RMA (65) i wyjątkowa, bo mająca tylko jednego przedstawiciela FRM – zupełnie inny wygląd, bo silnik umieszczono z tyłu. Dla komunikacji miejskiej Londynu przeznaczone były modele RM i RML. Łącznie wszystkich autobusów AEC Routemaster powstało 2876 egzemplarzy. 

Co ciekawe, po latach zdarzało się, że wersje nieprzeznaczone dla londyńskiej komunikacji miejskiej finalnie trafiały do obsługi tras w ramach sieci London Transport. Tak było np. z dedykowaną dla linii lotniczych British European Airways wersją RMA. Powstałe w latach 1966 – 1967 pojazdy obsługujące linię specjalną do lotniska Heathrow, w drugiej połowie lat 70-tych zmieniły właściciela i realizowane zadania (wszystkie 65 egzemplarzy).

Routemastery szybko przypadły do gustu Londyńczykom. Technicznie również okazały się bardzo dobrymi pojazdami – decyzje kasacyjne zapadały tylko w przypadku znacznych uszkodzeń związanych np. z wypadkiem. Były wygodne, a dzięki obniżonej masie (aluminiowe nadwozie) również ekonomiczne. Dopiero w latach 80-tych zaczęły się „zwykłe” likwidacje. Nie zamierzano jednak tak szybko rezygnować z całej floty Routemasterów. Przechodziły one naprawy i modernizacje (np. wymiana silnika na nowy). Być może nadal kursowałyby po Londynie, lecz na przeszkodzie stanęło kilka czynników. Główny to bezpieczeństwo. Z tyłu nie było drzwi, więc co jakiś czas dochodziło do wypadków, także śmiertelnych. Inny istotny element to brak niskiej podłogi. Ekonomicznie stare AEC Routemastery również nie wychodziły najlepiej. Finalnie zapadła decyzja o zakończeniu eksploatacji tych kultowych pojazdów. Ostatni z nich z regularnej linii miejskiej zjechał w 2005 roku.

Nie oznaczało to na szczęście całkowitego zniknięcia tych pojazdów z ulic Londynu. Przez lata eksploatacji stały się ikoną tego miasta i wciąż po nim kursują. Niektóre zachowane w stanie oryginalnym, inne przebudowane na kabriolety lub po mocnej modernizacji wnętrza. Obsługują linie turystyczne, w tym specjalną T15.

Czy obecnie łatwo jest zobaczyć czynnego Routemastera na ulicach Londynu? Tak, ale zdecydowanie w centrum, przy największych atrakcjach miasta (np. Big Ben, Parliament St). W trakcie około 2 – 3 godzinnego sobotniego spaceru, który nie był ukierunkowany na „autobusowe polowanie” natrafiliśmy na pięć takich pojazdów, w tym dwa kabriolety.

AEC Routemaster RML o dawnym numerze taborowym RML2402 i z wciąż obowiązującą rejestracją JJD 402D pozował mi do zdjęć na New Oxford Street, skrzyżowanie z Shaftesbury Avenue. To rocznik 1966. Obecna własność firmy London Routemaster Bus Hire, która oferuje wycieczki po stolicy oraz wynajem historycznych autobusów na różne okazje - w tym przypadku ślub. Być może przewóz gości weselnych, a może jako limuzyna dla nowożeńców. Przy pozbawionym drzwi tylnym wejściu charakterystyczny kosz na zużyte bilety. Pod nim wypisano, że autobus może przewozić 72 pasażerów, w tym na dolnym poziomie 40, a na górnym 32. 8.02.2025.

Kultowe autobusy AEC Routemaster kursują na specjalnej turystycznej linii T15, którą codziennie uruchamia firma Londoner Buses. Co 30 minut ikona Londynu wyrusza w trasę łączącą Trafalgar Square z Tower of London. Powyżej screen weekendowego rozkładu jazdy oraz plan przejazdu linii T15. Jeden bilet kosztuje 7,5 funta. Tu link do podającej szczegóły strony Londoner Buses.

Trafalgar Square i zagęszczenie piętrowych autobusów. Kolejny kurs na turystycznej linii T15 do Tower of London właśnie rozpoczyna AEC Routemaster RM nr RM1941 (rejestracja ALD 941B) z firmy Londoner Buses. To rocznik 1964. Po lewej stronie fragment nieokreślonego New Routemastera, a po prawej na linii 139 do Golders Green jedzie Alexander Dennis Enviro 400 MMC Hybrid nr TEH2072 z Metroline London, rocznik 2015. 8.02.2025.

Trafalgar Square. Porównanie londyńskiej ikony transportu i autobusu będącego jej następcą. Na pierwszym planie Wright New Routemaster nr LT750 z firmy Metroline London na linii 9. To 2016 rocznik. W dali prezentowany na powyższych zdjęciach AEC Routemaster nr RM1941 z Londoner Buses na turystycznej trasie T15. 8.02.2025.

Bridge Street. Obok słynnego Big Bena (tu niewidocznego) przejeżdża AEC Routemaster RM o dawnym numerze RM191 (dawna i obecna rejestracja: VLT 191). Rocznik 1960. To przejazd turystyczny organizowany przez Brigit's Bakery. Wnętrze pojazdu jest zmodernizowane - zamontowano stoliki, aby móc pić herbatę i spożywać słodkości. Całość w ramach wycieczki o nazwie Classic Afternoon Tea London Sightseeing Bus Tour. Cena 45 funtów dla osoby dorosłej i 40 funtów dla dziecka. Tu szczegóły. Poniżej pojazd w ruchu. 8.02.2025. 

Powyższy AEC Routemaster RM z Brigit's Bakery o dawnym numerze RM191 w wersji dynamicznej na Bridge Street. Przed nim i za nim Wright New Routemaster. 8.02.2025.

Wycofywane z Londynu Routemastery trafiały do różnych miast Wielkiej Brytanii oraz do innych krajów. W Polsce także znalazło się kilka przedstawicieli tej serii, np. w Muzeum Motoryzacji i Techniki z Otrębus w województwie mazowieckim.

Autobusy tworzone specjalnie dla Londynu to już tradycja tego miasta. Kiedy zatem zabrakło Routemasterów, władze postanowiły wprowadzić kolejny wyjątkowy pojazd. Tak powstał New Routemaster, który będzie bohaterem następnego wpisu dotyczącego londyńskich autobusów.