Nowe filmy – czerwiec 2025

 

Tradycyjnie raz w miesiącu zamieszczam zestawienie nowych filmów opublikowanych na kanale YouTube Bloga Transportowego (Lukaszwo – Transport Movies). W czerwcu 2025 było to siedem nagrań. Jeden duży film 4K, a pozostałe krótkie typu „shorts”. Materiały o tematyce autobusowej i tramwajowej.

Zaczynam od dłuższego nagrania z Krakowa. Przedstawia ono wyjątkowe autobusy na wyjątkowej linii. To trasa oznaczona jako „PR”, obsługiwana wyłącznie Jelczami PR-110. Pisałem o niej już tutaj. 

Fragment filmu. Jelcze PR-110 z Krakowa i Poznania. 

Na filmie zobaczycie wszystkie Jelcze PR-110, które obsługiwały linię „PR”. Są to autobusy z Wrocławia, Poznania i Rzeszowa oraz dwa egzemplarze z Warszawy. Nagrywałem na pętli Aleja Przyjaźni oraz w jej bezpośredniej okolicy.

Jako pierwsza pojawia się „peerka” z Poznania (nr 1383), która kończy trasę, ustawiając się za krakowskim Jelczem nr 21205. Potem widać odjazd pojazdu z Wielkopolski.

Drugi bohater nagrania to warszawski Jelcz nr 4617. Następnie zobaczycie „peerkę” z Rzeszowa (nr 442) i drugiego Jelcza z Warszawy (5299). 

Film kończy krótki pokaz zdjęć Jelczy z Krakowa i Wrocławia. 31 maja 2025.

Pozostając w temacie wyjątkowej linii autobusowej „PR”, przechodzę do czerwcowych filmów typu  „shorts”. Bohaterem pierwszego z tych nagrań jest Jelcz PR-110U nr 442 z MPK Rzeszów. Rocznik 1982. 

Autobus skręca z al. Andersa w al. Przyjaźni, na której skończy kurs. 31 maja 2025.

Kolejne autobusy, lecz tym razem w zupełnie innej lokalizacji. Egipt, rejon Marsa Alam. Dokładniej miejscowość Hamata. 

Po pustynnej drodze, z miejscowego portu (cumują tam statki wycieczkowe na pobliskie rafy koralowe) odjeżdżają autobusy Toyota HiAce i Toyota Coaster. To bardzo popularne w Egipcie małe autobusy. 

Smażąc się w pełnym słońcu, nagrywałem dnia 12.06.2025.

Ponownie Kraków. Ulica Dajwór, po której ruch tramwajowy prowadzony jest okazjonalnie, np. przejazdy taboru zabytkowego. 

W związku z remontem mostu Grunwaldzkiego i zamknięciem ul. Franciszkańskiej, skierowano tu czasową linię 71 w relacji Elektromontaż - Dajwór. Na filmie wagon EU8N nr HL440. Dodatkowe informacje pod tym linkiem.

Nagrywałem 21.05.2025.

Już od kilku lat w ramach Krakowskiej Linii Muzealnej, stolica Małopolski wymienia się z innymi miastami historycznymi tramwajami. W tym roku do Krakowa przyjechał z Poznania wyjątkowy skład złożony z wagonu silnikowego Bergische Stahlindustrie Typ I nr 15 (na bazie oryginału z 1898 roku) i doczepnego Carl Weyer nr 305 (na bazie oryginału z 1905 roku).

Udokumentowałem go w trakcie obsługi linii 0. Tramwaj z pewnymi problemami wyjeżdża z ulicy św. Wawrzyńca w ul. Starowiślną. 22.06.2025.

Kolejna „peerka” obsługująca wyjątkową krakowską linię „PR”. 

Na nagraniu warszawski Jelcz PR-110U nr 5299 z 1978 roku, który właśnie kończy kurs z Nowego Kleparza.  31.05.2025.

Czerwiec 2025 na kanale Lukaszwo – Transport Movies obfitował w tabor historyczny. Ostatnie, siódme nagranie również go prezentuje.

Obchody 150-lecia komunikacji miejskiej w Krakowie. Specjalną linię 150 w relacji Zajezdnia Bieńczyce - Czyżyny Dworzec obsługuje wyjątkowy zabytek, Jelcz 021. Autobus skręca z ulicy Makuszyńskiego w ul. Nad Dłubnią. 29.06.2025.

Oddzielny materiał dotyczący obchodów 150-lecia komunikacji miejskiej w Krakowie dostępny pod tym linkiem.

Jelcze PR-110 w Krakowie (1), 21205 i 5299

 

Kolekcja historycznych autobusów zgromadzonych przez MPK Kraków jest dość spora, doskonale utrzymana i budząca podziw nie tylko w kraju, ale i zagranicą. W Blogu Transportowym pisałem np. o Sanie H01B (tu link). 

W roku 2025 powiększyła się ona o autobus, którego zdecydowanie brakowało. To pojazd eksploatowany przez przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej praktycznie w całej Polsce. Początkowo w PRL, a finalnie w RP. Do Krakowa w latach 1978 – 1982 dostarczono aż 340 takich autobusów. Mowa o „peerkach”, czyli o miejskiej wersji Jelcza PR-110.

MPK Kraków eksploatację tych kultowych autobusów zakończyło dość wcześnie, bo już w 1988 roku. Nie oznaczało to jednak ich całkowitego zniknięcia z ulic stolicy Małopolski. „Peerki” były także eksploatowane przez prywatnych przewoźników, nawet po roku 2000. Tu przykładem jest Firma Przewozowa „Furman Tour” z miejscowości Wiśniowa, w skrócie FB. Jej Jelcze PR-110 kursowały np. na trasie Kraków – Węgrzce Wielkie.

MPK Kraków miejskie Jelcze PR-110 wycofało z ruchu już w 1988 roku. Prywatni przewoźnicy takie pojazdy eksploatowali jeszcze przez wiele kolejnych lat. Na zdjęciu trochę zmodyfikowany
Jelcz PR-110M z firmy FB przejeżdża przez zaśnieżoną ul. Pawią w Krakowie. 26.01.2005.

Wspomniany nowy element historycznej kolekcji MPK Kraków to Jelcz PR-110U z 1982 roku. Pozyskany z MPK Rzeszów, gdzie był eksploatowany pod oznaczeniem 432. W końcowych latach użytkowania nie przewoził on już pasażerów, lecz pełnił funkcję pogotowia technicznego (w związku z tym poddano go pewnym przeróbkom, np. likwidacja tylnych drzwi, montaż „kogutów”).

W roku 2023 „techniczną peerkę” kupiło krakowskie MPK. Rozpoczęto renowację, a efekt prac pokazano „wybrańcom” 29 maja 2025 na terenie zajezdni Bieńczyce w trakcie niepublicznej prezentacji. Autobus otrzymał nowy, krakowski numer 21205. 

Krakowskiej „peerce” towarzyszyło pięć innych autobusów tego typu, które przyjechały z Warszawy, Rzeszowa, Wrocławia i Poznania. 

Kilka dni później, w sobotę 31 maja 2025 przybyłe do Krakowa Jelcze PR-110 mogli zobaczyć „zwykli śmiertelnicy”. Wyruszyły one do obsługi specjalnej linii autobusowej oznaczonej symbolem „PR”. 

Tu pozwolę sobie zacytować informację (fragment) o tym niezwykłym wydarzeniu, którą na swojej stronie internetowej zamieściło krakowskie MPK: „Warto podkreślić, że będzie to pierwszy taki przejazd. Do tej pory w żadnym innym polskim mieście nie odbył się przejazd historycznych Jelczy PR110 w takiej liczbie. Wydarzenie jest organizowane w ramach obchodów 150 lat komunikacji miejskiej w Krakowie.”

Linia „PR” łączyła pętle Nowy Kleparz i Aleja Przyjaźni. Kursowała z częstotliwością co 20 minut. Pierwszy autobus odjeżdżał z Alei Przyjaźni o godzinie 10:30, a ostatni o 14:30. 

Obsługiwało ją pięć Jelczy PR-110, a szósty pozował do zdjęć na pętli Aleja Przyjaźni. Była to krakowska „peerka”, która niestety wówczas jeszcze nie mogła przewozić pasażerów. Każdy mógł jednak zapoznać się z jej odrestaurowanym wnętrzem. Za 21205 zatrzymywały się autobusy kursujące na linii „PR”. 

Najnowszy krakowski autobus historyczny. Jelcz PR-110U oznaczony numerem 21205. Pętla Aleja Przyjaźni. Przystanek końcowo-początkowy linii specjalnej PR. „Peerka” pozowała do zdjęć statycznie, a za nią zatrzymywały się przewożące pasażerów Jelcze z Warszawy, Wrocławia, Rzeszowa i Poznania. 31.05.2025. 

 

Wnętrze krakowskiego Jelcza PR-110U. Siedzenia nowe, twarde, jeszcze niewysiedziane. Także kilka detali, np. „uśmiechnięta buzia” wyjścia awaryjnego, śmietniczka i guzik ręcznego otwierania drzwi.

Stanowisko pracy kierowcy krakowskiej „peerki”.

Detale zewnętrzne pięknie odrestaurowanego krakowskiego Jelcza PR-110U.

Rozkład jazdy linii „PR”. Źródło: Facebook, konto Krakowskiej Linii Muzealnej.

Najstarszym autobusem obsługującym linię „PR” był Jelcz PR-110U nr 5299, który przyjechał z Warszawy. To własność tamtejszego Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej. Rocznik 1978.

Pojazd ten został już opisany w Blogu Transportowym – tu link.

Najstarszy autobus obsługujący linię „PR”. Jelcz PR-110U nr 5299 z Klubu Miłośników Komunikacji Miejskiej w Warszawie.

Fragmenty wnętrza warszawskiego Jelcza nr 5299.

Stanowisko pracy kierowcy w warszawskim Jelczu nr 5299.

Detale warszawskiego Jelcza nr 5299. Kabina kierowcy oryginalnej wielkości. Standardem w wielu miastach było powiększanie kabin na pół szerokości wejścia do autobusu, np. z wykorzystaniem drzwi z innych pojazdów. Takiej wielkości kabiny miały później fabrycznie nowe Jelcze M-11. Przykładowym miastem z takimi przeróbkami w Jelczach PR-110 jest Kędzierzyn-Koźle, a autobusy, w których takie zmiany wprowadzno to np. 167, 168, 169, 171 i 172. 

Jelcz nr 5299 właśnie rozpoczął kurs z pętli Aleja Przyjaźni i przejeżdża łącznikiem do al. Andersa. 

Tak Jelcz nr 5299 prezentował się w ruchu, odjeżdżając z pętli Aleja Przyjaźni.

Jeszcze jedno nagranie najstarszej „peerki”. Jelcz nr 5299 skręca z al. Andersa w al. Przyjaźni, gdzie skończy kurs.

W drugiej części reportażu o Jelczach PR-110 w Krakowie przedstawię kolejne pojazdy obsługujące wyjątkową linię „PR”.