Panorama Racławicka i ciężarówki

 

Niedawno pisałem o tramwajach przy Muzeum Narodowym we Wrocławiu (tu link do tego materiału). Wspomniałem wówczas o Panoramie Racławickiej, w której budynku można zobaczyć kultowe pojazdy. Dokładnie to ciężarówki. Dwa piękne egzemplarze: Jelcz i Star. 

Nie są to jednak fizyczne eksponaty. Przedstawiają je umieszczone w budynku zdjęcia.

Czym jest Panorama Racławicka? To wielki obraz upamiętniający zwycięską bitwę pod Racławicami. Stworzony na potrzeby odbywającej się we Lwowie w roku 1894 Powszechnej Wystawy Krajowej. 

„Panorama Racławicka to jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie podziwiać można relikt dziewiętnastowiecznej kultury masowej. Wielki panoramowy obraz (15 × 114 m) dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa) i technicznych (oświetlenie, sztuczny teren, zaciemnione, kręte podejście) „przenosi” widza w inną rzeczywistość i inny czas” – takie informacje znajdziemy na stronie internetowej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Tu bezpośredni link do niej. 

No dobrze, ale gdzie te ciężarówki? W budynku prezentującym Panoramę Racławicką jest pomieszczenie nazwane Małą Rotundą. Na przestrzennej makiecie prezentowany jest tam przebieg bitwy pod Racławicami. Dodatkowo na ścianach, na umieszczonych na nich ekranach, wyświetlana jest prezentacja multimedialna dotycząca Tadeusza Kościuszki i innych uczestników bitwy. Pojawia się także historia obrazu – to właśnie wtedy, w części dotyczącej transportu tego niesamowitego dzieła można zobaczyć ciężarówki.

Pojawia się tam piękny Jelcz 317 z oplandekowaną naczepą, na której znajduje się zrolowana Panorama. Według informacji wyświetlanych obok tego zestawu, jest to przyjazd obrazu do Wrocławia, a transport ten był realizowany w dniach 13 – 14 listopada 1980.

Prezentacja ta przedstawia także Stara 28 (ewentualnie 29) z HDS, który bierze udział w ewakuacji brytów z obecnej wrocławskiej Hali Stulecia do Warszawy. Miało to miejsce 12 czerwca 1980. Ciężarówka jest niestety mocno przysłonięta, ale można zobaczyć na niej logo PKS.

Jelcz 317 transportujący Panoramę Racławickich. Taki zestaw jako element multimedialnej prezentacji pojawia się w Małej Rotundzie. 5.05.2022.

Star 28 z HDS biorący udział w załadunku Panoramy Racławickiej pokazywany w Małej Rotundzie. Wewnątrz wygrodzenia przestrzenna makieta, na której przedstawiany jest przebieg bitwy. 5.05.2022.

Widok na budynek, w którym prezentowana jest Panorama Racławicka. 5.05.2022.

Przykładowy fragment Panoramy Racławickiej. Efekt 3D rodem z XIX wieku. Niektóre elementy są namalowane, inne ustawione przed obrazem. 5.05.2022.

Więcej zdjęć Jelcza 317 wiozącego Panoramę Racławicką można zobaczyć w filmie opublikowanym na YouTube, kanał Muzeum Narodowe we Wrocławiu strona internetowa (powyższe zdjęcie jest cytatem z niego). Tu link do tego materiału. Widać na nim, że na jasnej kabinie ciągnika siodłowego widnieją wyraźne logotypy PKS. Możliwe jest także odczytanie rejestracji. Źródło: YouTube.

Panorama Racławicka to bez wątpienia obowiązkowy element wizyty we Wrocławiu. Niezwykłe dzieło, które ogląda się słuchając opisu poszczególnych jego elementów. Dodatkową atrakcją, swoistą „wisienką na torcie” są zaprezentowane w Małej Rotundzie zdjęcia kultowych polskich ciężarówek. Gorąco zachęcam do odwiedzenia tego ciekawego miejsca.

Marki pojazdów Star i Jelcz co jakiś czas pojawiają się w Blogu Transportowym. Zestawienie wszystkich materiałów dostępne po kliknięciu poniższych linków.

Wpisy dotyczące marki Jelcz.

Wpisy dotyczące marki Star.

Jelcz 317 z PZZ

 

Ciągnik siodłowy Jelcz 317 po raz ostatni (i jednocześnie po raz pierwszy) pojawił się w Blogu Transportowym dość dawno temu, bo w 2012 roku (tu link). Tamten pojazd niestety był fotografowany przez płot, więc nie mogłem pokazać go w całej okazałości. Bohater tego wpisu na szczęście jest doskonale widoczny. 

Został on sfotografowany w 1977 roku na terenie Młynu Białołęka w Warszawie. Nie jest to jednak dokumentacja fotograficzna mojego autorstwa. Korzystam z niesamowitych zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Pośród nich jest wiele materiałów dotyczących środków transportu.

Młyn Białołęka powstał w latach 70-tych ubiegłego wieku i niestety obecnie już nie funkcjonuje. Pozostała zabudowa wykorzystywana jest do innych celów. W roku 1977, w którym wykonano opisywane zdjęcie działał prężnie i wręcz wzorcowo, korzystając z transportu samochodowego, kolejowego i wodnego. Jego pracę udokumentowała Grażyna Rutowska (1946-2002) - fotoreporterka i dziennikarka.

Jelcz 317 należy do (zgodnie z napisem na drzwiach) Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego „PZZ” w Warszawie. Jego rejestracja to 9564-?X (przedostatnia litera niestety nie jest czytelna, dla Warszawy powinna być „W”). W roku 1976 obowiązywały już nowe wzory tablic rejestracyjnych, więc to rocznik z zakresu 1970 – 1976. Skąd ten wniosek? Ponieważ produkcja seryjna Jelcza 317 rozpoczęła się w roku 1971, a trochę wcześniej, w roku 1970 była seria próbna 10 egzemplarzy, jak podaje Wojciech Połomski, autor serii książek o historii Jelcza, które bardzo polecam.

Na temat Jelczy 317 w różnych źródłach dostępnych jest dość sporo informacji. Natomiast o dołączonej do omawianego ciągnika siodłowego naczepie MN 171 nie znalazłem niczego. Natrafiłem jedynie na ogłoszenie o sprzedaży takiego pojazdu zamieszczone w „Tygodniku Płockim”, nr 41 (851) z dnia 9 października 1988. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego „PZZ” w Płocku oferowało w nim pośród innych pojazdów naczepę „MN 171 M (zbiornikowa do ciągnika Jelcz) r. pr. 75 nr rej. PLS 409S zuż. 75% nr podw. 031 cena wyw. 1180.450 zł”. Użytkownikiem był Zespół Spichrzy i Młynów w Kutnie.

Stąd wniosek, że podstawowym (a może jedynym) użytkownikiem tych naczep były przedsiębiorstwa PZZ. Niestety nie ustaliłem producenta.

Jelcz 317 z naczepą zbiornikową do przewozu zboża MN 171 w trakcie załadunku na terenie Młynu Białołęka. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Zbliżenia na fragmenty tego niezwykłego zestawu. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Na terenie młyna w warszawskiej Białołęce pani Grażyna Rutowska sfotografowała także inne ciężarówki, np. Stara 200. Tę część zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego pokażę w terminie późniejszym.