Trolejbusy w Valparaíso (5) – pętla przy urzędzie celnym

 

W cyklu prezentującym trolejbusy w chilijskim mieście Valparaíso ostatnio pisałem o modelu, który ukazał się w ramach kolekcji „Kultowe autobusy PRL-u” wydawnictwa De Agostini. Tu link do tego materiału. 

Teraz powracam do prezentacji zdjęć zamieszczonych w Internecie przez firmę Google - Street View. Zgodnie z obietnicą tym razem przedstawię pojazdy udokumentowane w rejonie pętli przy budynku urzędu celnego (Edificio de la Aduana de Valparaíso). 

Warto dodać, że od 4 maja 2021 po wielu latach przerwy korzysta z niej także druga linia trolejbusowa w mieście, nr 801 w relacji Aduana – Av. Argentina przez Pedro Montt. Kursująca bez zawieszania linia 802 ma te same pętle, ale jej trasa przebiega przez Av. Colón.

Zaczynam od trolejbusu linii 802, który w lutym 2015 pozował na tle budynku urzędu celnego. To Norinco-Shenfeng SYD-60C nr 607. Rocznik 1991. Jako fabrycznie nowy trafił do Santiago, a po likwidacji tamtejszej jedynej linii, w 1994 roku został przetransportowany do Valparaíso. W Internecie można znaleźć informacje, że jego kasacja miała miejsce w 2017 roku. Było to następstwem dostaw trolejbusów NAW/Hess z Lucerny.

Norinco-Shenfeng to chiński producent. Obecnie część Norinco Group, która działa głównie w przemyśle zbrojeniowym. 

Pętla Aduana. Na tle budynku urzędu celnego pozuje do zdjęć nieistniejący już Norinco-Shenfeng SYD-60C nr 607. Luty 2015. Źródło: Google Street View.

Pętla Aduana. Inne ujęcia chińskiego trolejbusu Norinco-Shenfeng SYD-60C nr 607. Pętla ta znajduje się na placu Wheelwrighta, a za pojazdem widać fragment pomnika Williama Wheelwrighta - amerykańskiego biznesmena zaangażowanego w rozwój żeglugi i kolei w Chile. Luty 2015. Źródło: Google Street View.

Kilka miesięcy temu, w maju 2023 firma Google na pętli Aduana sfotografowała trolejbus nr 269 obsługujący przywróconą linię 801. To NAW/Hess BGT 5-25 sprowadzony w roku 2014 ze szwajcarskiej Lucerny. Rocznik 1989. Dodatkowe informacje o tych trolejbusach tutaj. 

Na jednym z poniższych zdjęć widać fragment toru tramwajowego. Ten środek transportu docierał do pętli Aduana do 1952 roku. Wówczas zakończono eksploatację tramwajów w Valparaiso. Co ciekawe, użytkowano również wagony piętrowe (stanowiły one większość taboru).

Tuż przy pętli znajduje się kolej linowo-terenowa Artillería. Ze względu na stromy podjazd i krótki odcinek przejazdu jest ona również nazywana windą (Ascensor Artillería). Takich kolejek w Valparaiso zachowało się aż 16.

NAW/Hess BGT 5-25 nr 269 jako linia 801 zawraca na pętli Aduana, czyli na placu Wheelwrighta. Obok trolejbusu widoczna mała chińska ciężarówka marki JAC, przedstawiciel modeli serii X. Maj 2023. Źródło: Google Street View.

NAW/Hess BGT 5-25 nr 269 jako linia 801 na tle budynku Edificio de la Aduana de Valparaíso. Na górnym zdjęciu doskonale widoczna pozostałość po zlikwidowanej w 1952 roku sieci tramwajowej - fragment toru. Z pętli Aduana korzystają także autobusy. Przy trolejbusie widoczny jeden z nich, pojazd bardzo popularny w Valparaiso - Caio Piccolo (Caio to marka z Brazylii). Na prawo od budynku urzędu widoczna kolej linowo-terenowa Artillería. Maj 2023. Źródło: Google Street View.

Na pętli Aduana utrwalono również innego przybysza z Lucerny. To NAW/Hess BGT 5-25 nr 276 na linii 802. Rocznik 1989, w Chile od 2014 roku. 

Prezentowałem go już w innej lokalizacji, w tym wpisie.

NAW/Hess BGT 5-25 nr 276 jako linia 802 w trakcie postoju na pętli Aduana. W tle zabudowa portowa, bo to lokalizacja tuż przy oceanie. Maj 2023. Źródło: Google Street View.

Google udokumentowało tam również Pullmana. Niestety oznaczenie taborowe jest zamazane i nie potrafię określić, który to konkretnie pojazd.

Na tle budynku urzędu celnego i kolei linowo-terenowej pozuje bliżej nieokreślony Pullman-Standard z Trolebuses de Chile. Obok niego autobus Caio Piccolo nr 45. Styczeń 2012. Źródło: Google Street View.

Innego trolejbusowego oldtimera Google udokumentowało na dojeździe do pętli Aduana (na ul. Blanco). To Pullman-Standard 45CX nr 832 z 1948 roku. Pierwotnie eksploatowany w Santiago. Niestety na początku 2020 roku pojazd miał poważniejszą kolizję z autobusem i najprawdopodobniej nie został przywrócony do ruchu.

Do pętli Aduana zbliża się obsługujący linię 802 Pullman-Standard 45CX nr 832. Weteran szos z 1948 roku. Przed nim widoczna kolej linowo-terenowa Artillería. Styczeń 2012. Źródło: Google Street View.

Również na ul. Blanco (przy Sotomayor) sfotografowany został inny Pullman. Nie jest to jednak ten sam pojazd, którego oznaczenia nie byłem w stanie określić na pętli przy urzędzie celnym, choć podobnie przebudowany.

To Pullman-Standard 45CX nr 821. Rocznik 1948. Pierwotnie eksploatowany w Santiago, a od 1954 roku w Valparaiso. Pojazd przebudowany pod koniec lat 80-tych ubiegłego wieku – stąd inny wygląd ściany tylnej niż u powyższego 832, gdzie zachowano oryginał.

Niestety oldtimer ten został skasowany w 2017 roku.

Przez ul. Blanco w kierunku pętli Aduana jedzie Pullman-Standard 45CX nr 821. Luty 2012. Źródło: Google Street View.

Inny nieokreślony Pullman-Standard na pętli Aduana. Tym razem widok na przód. W przeciwieństwie do pokazanego wcześniej „anonima”, tu ściany boczne są oryginalne.

Nieokreślony Pullman-Standard jako linia 802 na pętli przy urzędzie celnym. Luty 2012. Źródło: Google Street View.

Tyle z pętli trolejbusowej przy Edificio de la Aduana de Valparaíso. W szóstej już części tego reportażu pokażę przeciwny koniec sieci, czyli Av. Argentina. Będą również przegubowce.

Link do pierwszej części.

Trolejbusy w Valparaíso (4) – model

 

Wracam do tematu trolejbusów w Valparaíso. Ostatnio pisałem o pojazdach NAW/Hess BGT 5-25 (tu link do tego materiału). Teraz pora na obiecany model.

Ukazał się on w ramach serii „Kultowe autobusy PRL-u” wydawnictwa De Agostini. Tytuł kolekcji nijak się ma do Chile, czy USA, skąd pochodzi omawiany w tym wpisie protoplasta miniatury. 

W gronie ponad 80 modeli znalazło się tylko kilka trolejbusów. Wśród nich, w numerze 69 kolekcji pojawił się charakterystyczny biało-zielony pojazd z Valparaíso. To Pullman Standard 800. 

W opublikowanym wcześniej wpisie podałem, że pierwowzorem modelu jest chilijski trolejbus o numerze 814. Jednak po dokładniejszym porównaniu dostępnych w Internecie zdjęć i modelu oraz uwzględniając opis z gazetki De Agostini okazało się, że to inny pojazd, który został przebudowany – zmieniono mu boczne okna. Pullman nr 814 jest w pełni oryginalny. Na chwilę obecną nie jestem w stanie stwierdzić, którego trolejbusu kopią jest miniaturowy Pullman. Być może uda mi się to określić później, gdy zaprezentuję kolejne zdjęcia tych niezwykłych pojazdów z Chile. Na pewno należy jednak przyjąć, że oryginał pochodzi z lat 40-tych (lub początku 50-tych) ubiegłego wieku i najprawdopodobniej wciąż jest eksploatowany liniowo.

Poniżej zdjęcia modelu.

Pullman Standard 800 - różne ujęcia modelu trolejbusu z Valparaíso.

Okładka nr 69 gazetki dołączanej do kolekcji modeli z serii „Kultowe Autobusy PRL-u”.

Zdjęcie wnętrza gazetki poświęconej trolejbusowi z Chile. Rysunek całego pojazdu wraz z opisami jego poszczególnych elementów.

Zdjęcia porównawcze. Pullman Standard 800 pozuje obok innych modeli trolejbusów. Czerwona Vetra VBRh (tu link do wpisu na jej temat) i zielony Saurer 4TIILM.

Porównanie wielkości. Pullman Standard 800 w skali 1:72 i kocur Stefan w oryginalnym rozmiarze. 23.01.2022. 

Trolejbusy Pullman były produkowane od lat 30-tych do 50-tych ubiegłego wieku w USA. Dokładniej w miejscowości Worcester w stanie Massachusetts, na terenie dawnej firmy Osgood Bradley Car Company. Pierwotnie specjalizowała się ona w produkcji wagonów kolejowych i tramwajowych. Pullman przejął ją w 1930 roku. Łącznie powstało tam ponad 2000 trolejbusów. Większość dla miast USA. Ostatnia transza „autobusów na szelkach” wyprodukowanych przez firmę trafiła właśnie do Valparaíso. Było to aż 30 egzemplarzy.

Marka Pullman jest jednak przede wszystkim znana jako tabor szynowy. Kolejowy i tramwajowy. Producent ten wytwarzał również pociągi metra. 

Prezentowany model nadal jest oferowany w sprzedaży internetowej. Znajdziemy go w różnych sklepach, także zagranicznych (np. na kanadyjskiej wersji serwisu eBay w cenie około 50 dolarów USA). Za 300 koron czeskich można go nabyć na stronie www.ceskatrafika.com – tu jako kolekcja „Kultovní autobusy minulé éry”.

W kolejnej, już piątej części wpisów poświęconych trolejbusom z Valparaíso zaproszę Was na pętlę przy budynku urzędu celnego (Edificio de la Aduana de Valparaíso). Tu link do tego materiału.