W styczniu 2020 roku zamieściłem historyczny materiał o krakowskich tramwajach udokumentowanych pomiędzy przystankami „Darwina” i „Wiadukty”, gdzie znajdowały się kultowe sploty szyn na dwóch wiaduktach wzdłuż ul. Kocmyrzowskiej. Tu link.
Piszę w czasie przeszłym, bo tego ciekawego miejsca już nie ma. W związku z budową trasy S7 linia tramwajowa do Wzgórz Krzesławickich została na wiele miesięcy zamknięta (od 15 lipca 2023) i dość mocno przebudowana. Trasy kursujących tam linii 1 i 4 skrócono, a nr 5 zawieszono. Wprowadzono także zastępczą komunikację autobusową.
Korzystając z rozjazdu nakładkowego (tak zwana przejazdówka) tramwaje pozostawiono możliwie najbliżej wyłączonego odcinka. Początkowo była to tylko obsługiwana wyłącznie taborem dwukierunkowym linia 1 kursująca do tymczasowej końcówki Wańkowicza. Po otwarciu przebudowanego torowiska przy ul. Łowińskiego, tramwaje zaczęły dojeżdżać do przystanku Elektromontaż (od 6 maja 2024). Wówczas była już przywrócona linia nr 5.
W końcu, 31 października 2024 tramwaje korzystając z nowego torowiska przekroczyły ul. Łowińskiego i wzdłuż ul. Kocmyrzowskiej dotarły w rejon pętli Wzgórza Krzesławickie, choć niebezpośrednio do niej. Linie 1 i 5 mają teraz końcówkę jeden przystanek wcześniej – Jarzębiny. Nadal dojeżdżają tam wyłącznie wagony dwukierunkowe.
Data 31 października nie była przypadkowa. Trasa tramwajowa do Wzgórz Krzesławickich obsługuje wielki Cmentarz Grębałów. Czas zatem gonił, a jak podają media było w związku z tym trochę improwizacji (pospiesznie wprowadzana tymczasowa infrastruktura), ale cel najważniejszy osiągnięto.
Poniżej kilka zdjęć pokazujących rejon tymczasowej końcówki Jarzębiny.
31 października 2024 - powrót tramwajów w rejon pętli Wzgórza Krzesławickie. Tymczasowa końcówka Jarzębiny widziana z ul. Kocmyrzowskiej. Wokoło trwają prace budowlane. Na przystanku początkowym stoi obsługujący linię nr 1 do Cichego Kącika wagon Duewag GT8N nr RF316. To rocznik 1974. Pierwotnie jako model GT8S nr 3049 w Rheinbahn Düsseldorf. Z tym samym numerem w MPK Kraków od 2010 do 2015 roku, później pod oznaczeniem RF312 i pod obecnym RF316 od 2020 roku. Przebudowa na GT8N w 2019 roku.
Duewag GT8C nr RF312 jako linia nr 1. Tymczasowa końcówka Jarzębiny. Wagon wysadził pasażerów i zmierzając w stronę wciąż przebudowywanej pętli Wzgórza Krzesławickie wjeżdża na sąsiedni tor, aby zmienić kierunek jazdy. To rocznik 1974, początkowo oznaczony jako 3040. Z tym numerem w Krakowie w latach 2010 - 2015, potem funkcjonujący jako RF303, a od 2021 roku z obecnym numerem RF312. Przenumerowanie było związane z wyznaczeniem danej grupy oznaczeń dla modelu GT8C, którym pojazd ten stał się w 2021 roku. 1.11.2024.
Duewag GT8N nr RF318 jako linia nr 5. Tymczasowa końcówka Jarzębiny. Wagon oczekuje na zwolnienie przystanku początkowego. Wokoło dużo tymczasowych rozwiązań (np. wygrodzenia), ale główny cel osiągnięto - obsługa tramwajami Cmentarza Grębałów. To rocznik 1975. W Rheinbahn Düsseldorf pod numerem 3055 i tak samo oznaczony przez MPK Kraków w latach 2011 - 2015, początkowo wypożyczony do MPK Poznań. Od roku 2015 pod obecnym numerem RF318, przebudowa na GT8N w 2019 roku. 1.11.2024.
W dniu 1 listopada 2024 krótkie wagony dwukierunkowe były mocno napełnione. Przystanek dla wsiadających końcówki Jarzębiny, który jest zlokalizowany przy jednym z dojść do Cmentarza Grębałów. Ruch pieszych był bardzo intensywny, dlatego bezpieczeństwa pilnował pracownik MPK. Postój na zatłoczonym przystanku i odjazd z niego linii nr 1, w której rolę wcielił się Duewag GT8N nr RF302. To rocznik 1974. Pierwotne, niemieckie oznaczenie to 3039, którego używało również MPK Kraków w latach 2010 - 2015. Następnie wagon stał się RF302, a na wersję GT8N przebudowano go w 2021 roku.
Z górki na szczycie której znajduje się przebudowywana pętla Wzgórza Krzesławickie zjeżdża Duewag GT8C nr RF312. Wprawdzie zmienił on już kierunek jazdy, ale na wyświetlaczu wciąż widnieje końcówka Jarzębiny. 1.11.2024.
Przebudowywana pętla tramwajowa Wzgórza Krzesławickie. Stan na dzień 18.09.2024.
Nowy wiadukt tramwajowy, prowadzący do pętli Wzgórza Krzesławickie, nad budowaną trasą S7. 20.09.2024.
Przed uruchomieniem torowiska do Jarzębiny, linie 1 i 5 jeździły wzdłuż ul. Łowińskiego do końcówki Elektromontaż. Właśnie z niej wyruszył Duewag GT8N nr RF318, który jako „jedynka” zbliża się do przystanku „Grodzki Urząd Pracy”. 20.09.2024.
Warto także dodać, że w rejon Wzgórz Krzesławickich powróciła także linia nr 4. Wprawdzie nie przekracza ona ul. Łowińskiego, ale jedzie wzdłuż niej, zapewniając obsługę przystanku „Grodzki Urząd Pracy”.
Na 22 września 2024 krakowskie MPK przewidziało kolejną paradę tramwajów. Wydarzenia takie odbywają się mniej więcej raz na rok. Mam nadzieję, że materiał z tej imprezy pojawi się w Blogu Transportowym. Teraz, w ramach zachęty do uczestnictwa, zapraszam do relacji z edycji 2022. Jej pierwszą część zamieściłem pod tym linkiem. Dokumentacja przejazdu tych ciekawych i często wyjątkowych wagonów powstała na placu Centralnym.
Za opisanym już składem przegubowców Konstal 102Na + Konstal 102NaD nr 210 + 155 jechał Konstal 105N. Dokładnie wagony nr 271 + 266. Oba z roku 1975.
Warto dodać, że przez większą część swojego istnienia pojazdy te funkcjonowały jako typ 105Na - po przebudowie, która nastąpiła w 1984 roku. Ich historia jest dość ciekawa, bo gdy przestały liniowo wozić pasażerów, stały się nauką jazdy. Przez pewien czas tworzyły skład oznaczony jako 1511 + 1512, a po zmianie oznaczeń na literowo-cyfrowe RT001 + RT002. Wówczas miały już dodatkowe zadanie – stały się tramwajem przeznaczonym do odladzania sieci trakcyjnej. W tym celu na pierwszym wagonie zamontowano specjalny pantograf.
W roku 2019 skład RT001 + RT002 przeszedł kolejną naprawę. Wówczas przywrócono mu wygląd sprzed lat, czyli wagonów 105N, pozostawiając jednak specjalistyczne wyposażenie do odladzania. Z informacji krążących po Internecie wynikało, że nadal jest to Konstal 105Na, lecz wizualnie upodobniony do 105N. Ja również w Blogu Transportowym dostosowałem się do tego, zawsze podając, że to Konstal 2x105Na stylizowany na 105N (np. tutaj).
Dopiero po pewnym czasie na stronie MPK Kraków znalazła się informacja, że wagony te przeszły pełną przebudowę. Pozwolę sobie zacytować: „W trakcie remontu przywrócono mu pierwotne rozwiązania likwidujące wiele późniejszych zmian i modernizacji, jakie przeszedł w czasie czterdziestoletniej służby.” Zatem jest to 100% Konstal 105N.
W trakcie opisywanej parady tramwajów skład Konstal 2x105N nie pełnił już funkcji technicznej. Był wyłącznie przedstawicielem taboru historycznego. Zadanie odladzania sieci trakcyjnej przejął wagon 105NT.
Konstal 105N nr 271 + 266.
Wspomniany Konstal 105NT w paradzie jechał tuż za składem przywróconym do pierwotnego typu 105N. To rocznik 1989, początkowo w WPK Katowice, a po zmianach w Przedsiębiorstwie Komunikacji Tramwajowej i finalnie w Tramwajach Śląskich. Cały czas był tam eksploatowany pod numerem 789. W 2007 roku został wypożyczony do MPK Kraków, gdzie pełnił funkcję holownika. Finalnie, po kilku latach eksploatacji krakowski przewoźnik kupił „tyrystora”.
W roku 2022 wagon został odrestaurowany. Jak początkowo w przypadku składu nr 271 + 266 powstał pojazd historyczno-techniczny. Przywrócono go do stanu z początku eksploatacji w WPK Katowice (wraz z tamtejszym numerem 789 i kolorystyką) oraz zamontowano aparaturę do odladzania sieci trakcyjnej.
Jego pierwsza publiczna prezentacja miała miejsce właśnie w trakcie parady w dniu 18 września 2022. Pojazd ten ze względu na przydział do zajezdni w Będzinie, często jest nazywany wagonem będzińskim.
Konstal 105NT nr 789.
Jako kolejny paradował wagon MAN T4 nr 220. To rocznik 1958, pozyskany z VAG Nürnberg w 2005 roku. Tramwaj ten zachował malowanie norymberskie i tamtejszy numer taborowy. W Krakowie był eksploatowany wyłącznie jako tabor historyczny.
Za nim jechał inny przedstawiciel tego modelu. Tradycyjnie niebieski i w przeszłości eksploatowany liniowo. To MAN T4 nr 127 z 1957 roku (ex nr 206 Norymberga) z doczepą MAN B4 nr 527 z 1960 roku (ex nr 1557 Norymberga). W Krakowie od połowy lat 90-tych.
MAN T4 nr 220.
MAN T4 + B4 nr 127 + 527.
Kolejny uczestnik parady swoją młodość również spędzał w Norymberdze. To MAN GT6 nr 187 z 1963 roku. Ex nr 327, w Krakowie od 2004 roku. To druga obsada nr 187. Wcześniejszy wagon, pierwszy norymberski GT6 (ex nr 301) z 1962 roku został skasowany po wypadku.
MAN GT6 nr 187.
Następnie jechał czerwony, ex wiedeński Lohner E1 nr HW101. Rocznik 1968. Ex 4488 Wiener Linien. Pierwszy „Wiedeńczyk” w Krakowie – od 2003 roku. Wagon historyczny, ale wciąż eksploatowany w ruchu liniowym, na trasach nr 16 i 21. Jedyny z drewnianymi siedzeniami.
Lohner E1 nr HW101.
Kolejny paradujący tramwaj to GT8N nr RF304. Dawny Duewag GT8S z 1974 roku, ex nr 3041 z Rheinbahn Düsseldorf. Modernizacja wykonana w 2021 roku.
Za nim jechał przedstawiciel młodszego taboru. Bombardier NGT6-2 nr RP650. Rocznik 2008. Wyróżnia się on nietypowym, białym kolorem wyświetlaczy.
Duewag GT8N nr RF304.
Bombardier NGT6-2 nr RP650.
Potem paradował kolejny Bombardier. Dłuższy. NGT8 nr RY811. Rocznik 2012.
Za nim jechał pozyskany z Norymbergi MAN N8S-NF nr HK459. Rocznik 1977. Ex nr 370 w VAG Nürnberg. W Krakowie od 2011 roku. W początkowym okresie eksploatacji wyróżniał się on pozostawioną niemiecką reklamą, którą woził po stolicy Małopolski przez kilka miesięcy.
Bombardier NGT8 nr RY811.
MAN N8S-NF nr HK459.
Kolejny paradujący tramwaj to dawny wagon wiedeńskiego metra przebudowany w Krakowie. EU8N nr HL424. Powstał on w roku 2011 na bazie E6 nr 4903 z 1979 roku.
Za nim przemieszczał się „Krakowiak”, czyli PESA 2014N nr HG936. Rocznik 2015.
Paradującą kolumnę kończył „Lajkonik”. Stadler Tango nr HY865. Rocznik 2021.
EU8N nr HL424.
PESA 2014N nr HG936.
Stadler Tango nr HY865.
Tak paradujące tramwaje prezentowały się w ruchu:
Relacja z innej parady tramwajów w Krakowie pod tym linkiem.
Nie tak często jak tramwaje, po Krakowie czasami paradują także autobusy – tu link.
Pod koniec lipca 2023 pisałem o odkupionych z Dusseldorfu dwukierunkowych wagonach Duewag GT8SU. Tu link do tego materiału. Do Krakowa trafiło wówczas pięć takich pojazdów. To wagony nr 3203, 3205, 3209, 3213 i 3236. Pierwszy z nich już został przebudowany na typ GT8N.
To dawny nr 3209 z 1974 roku. Jego nowy, krakowski numer to RF328. Co ciekawe, pod tym oznaczeniem jeszcze w 2022 roku kursował inny GT8N. W związku z porządkowaniem numeracji, tamten pojazd (ex 3065 w Rheinbahn Düsseldorf) otrzymał oznaczenie RF303. Numery od RF328 zostały przeznaczone dla przebudowywanych GT8SU.
Tu warto dodać, że obecny RF328 nie jest pierwszym wprowadzonym do ruchu w Krakowie dawnym wagonem Duewag GT8SU. W roku 2018 do stolicy Małopolski trafił pojazd nr 3223, który po przebudowie na typ GT8N zyskał oznaczenie RF329.
Z materiałów dostępnych w Internecie wynika, że obecnie trwa przebudowa dwóch kolejnych GT8SU, które finalnie otrzymają numerację RF330 i RF331.
Stałym przydziałem krakowskich tramwajów dwukierunkowych są obecnie linie 1 i 5, które mają wspólną końcówkę Wańkowicza. Brak pętli wymusza stosowanie tego rodzaju taboru (budowa trasy S7 – torowiska do Wzgórz Krzesławickich i ul. Ujastek są nieprzejezdne). Dlatego omawiany wagon RF328 swój debiut liniowy miał na jednej z tych tras. Dokładnie na linii 1, kursującej teraz w zmienionej relacji Wańkowicza – Cichy Kącik. Miało to miejsce w sobotę, 9 marca 2024.
Dwukierunkowy wagon GT8N nr RF328 w pierwszym dniu liniowej eksploatacji. Wieczorną porą udokumentowany na przystanku „Bieńczycka” jako linia 1 do końcówki Wańkowicza. 9.03.2024.
Warto jeszcze dodać, że do zdominowanej przez zmodernizowane Duewagi końcówki Wańkowicza docierają także ostatnie niezmodernizowane wagony typu N8S-NF, sprowadzone przed laty z Norymbergii. To pojazdy o numerach: HK457, HK459, HK460 i HK461.
Wagon N8S-NF nr HK457 z 1976 roku. Pojazd obsługuje przystanek „Rondo Kocmyrzowskie” jako linia 1 w stronę końcówki Wańkowicza. 10.03.2024.
W ostatnim czasie tabor tramwajowy MPK Kraków przechodzi dość intensywną wymianę. Jak już pisałem, do miasta dostarczane są nowe wagony Stadler Tango (tu link do tego wpisu). Warto jednak dodać, że pod koniec 2022 roku do stolicy Małopolski trafiło także 5 pojazdów używanych. To sprowadzone z Niemiec, z Dusseldorfu dwukierunkowe wagony Duewag GT8SU.
Nasuwa się zatem pytanie, po co kupować tabor z początku lat 70-tych ubiegłego wieku, skoro przybywa tak wiele nowych pojazdów? Odpowiedź jest bardzo prosta. W Krakowie brakuje taboru dwukierunkowego, który jest wykorzystywany np. przy różnych przebudowach, remontach infrastruktury itp. Stąd taki zakup.
Jak podał przewoźnik, dwa z pozyskanych wagonów GT8SU posłużą jako źródła części zamiennych, natomiast trzy egzemplarze zostaną zmodernizowane, przebudowane na model GT8N, który w dość licznej reprezentacji już od kilku lat kursuje po mieście (łącznie 24 egzemplarze).
Sprowadzone do Krakowa GT8SU można oglądać spacerując wzdłuż ogrodzenia zajezdni tramwajowej Nowa Huta. Na torach w narożniku obiektu (przy skrzyżowaniu ulic Ujastek i Łowińskiego) soją wagony o dawnych numerach 3205 (rocznik 1973) i 3213 (rocznik 1974). Elementem odróżniającym model GT8SU od GT8S są niższe drzwi i umieszczone pod nimi rozsuwane stopnie. To w związku z obsługą przystanków z wysokimi peronami na trasach zwanych Stadtbahn.
Obok nabytków ex Rheinbahn Düsseldorf od dłuższego czasu stoi inny wagon dwukierunkowy. To N8S-NF nr HK458. W Internecie krążą informacje, że nie powróci on już na krakowskie torowiska.
Wycofany z eksploatacji wagon N8S-NF nr HK458 obok sprowadzonych z Dusseldorfu tramwajów Duewag GT8SU. W tle Stadler Tango. Widok zza płotu zajezdni Nowa Huta. 21.04.2023.
Widoczne na zdjęciach wagony nr 3205 (w środku) i 3213 są w stanie oryginalnym, czyli wyglądają tak, jak w trakcie eksploatacji przez firmę Rheinbahn Düsseldorf. Niestety nie udało mi się ich dokładniej udokumentować - tylko takie możliwości daje spacer wzdłuż płotu. W dali widoczna hala, w której garażuje tabor historyczny. 21.04.2023.
Zbliżenie na charakterystyczny element wagonu GT8SU, czyli niższe drzwi i wysuwane stopnie. To ze względu na obsługę przystanków z wysokimi peronami, które występują na trasach zwanych Stadtbahn. Tworzą one trzon komunikacji miejskiej w Dusseldorfie oraz łączą to miasto z innymi miejscowościami. W Internecie można np. zobaczyć zdjęcie tego wagonu (nr 3213 + inny GT8SU) na linii U75 do miasta Neuss.
Najprawdopodobniej tak będą wyglądać sprowadzone do Krakowa wagony GT8SU po przeprowadzonej modernizacji. Na zdjęciu dawny Duewag GT8S przebudowany w roku 2019 na model GT8N. To rocznik 1974. W Krakowie od roku 2010, początkowo z oryginalnym numerem taborowym z Dusseldorfu: 3049; od 2015 roku jako RF312, a od 2020 pod obecnym oznaczeniem RF316. Na zdjęciu postój na przystanku „Rondo Czyżyńskie” jako linia nr 1 w stronę tymczasowej końcówki Wańkowicza. Do obsługi tej trasy wykorzystywany jest wyłącznie tabor dwukierunkowy - brak pętli na Wańkowicza. 10.07.2023.
Równolegle do miejsca, w którym ustawiono wagony z Dusseldorfu znajduje się przystanek tramwajowy „Elektromontaż”. Ze względu na budowę trasy S7 od 15.07.2023 ruch nie jest tu prowadzony. Wcześniej jeździły tędy do Wzgórz Krzesławickich linie nr 4 (z Bronowic Małych) i mająca czasowo zmienioną trasę nr 22 (z Borku Fałęckiego). Z wnętrza obsługujących je pojazdów był dobry widok na ustawione przy płocie GT8SU. Kto chciał, mógł tu wysiąść i podchodząc do ogrodzenia z bliska obejrzeć te ciekawe pojazdy. Tym bardziej, że zazwyczaj bujna w tej lokalizacji roślinność została wycięta. Na zdjęciu widoczny wagon PESA 2014N nr HG931 (rocznik 2015) na linii 4 do Bronowic Małych. 21.04.2023.
W tle wagonów Duewag GT8SU był widoczny tabor historyczny i techniczny. Na pierwszym planie Konstal N przerobiony na pług. Rocznik 1949. Pojazd z oznaczeniem taborowym HT011. 21.04.2023.
Niskopodłogowe, środkowe człony do przebudowywanych GT8SU dostarczy firma Autosan. Ma ona już doświadczenie w tym temacie, ponieważ wcześniej również realizowała takie zamówienia dla MPK Kraków.
