Muzeum Odry, czyli wodne zabytki we Wrocławiu

 

Ponownie zapraszam do Wrocławia. Po prezentacji lokomotywy SU4220-002 na tamtejszym głównym dworcu kolejowym (tu link) teraz zajmę się wodnymi środkami transportu. W stolicy Dolnego Śląska jest ich całkiem sporo.

Te najstarsze zgromadzono przy wybrzeżu Stanisława Wyspiańskiego. Funkcjonuje tam Muzeum Odry – Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Kolekcja liczy już kilka pojazdów pływających, które można bez przeszkód oglądać spacerując brzegiem Starej Odry. 

Znajduje się wśród nich dźwig pływający zbudowany w latach 1938-1939 w stoczni A. Riedel w Fürstenbergu nad Odrą (obecnie dzielnica miasta Eisenhüttenstadt). W trakcie II wojny światowej zatopiony. Wydobyto go po zakończeniu działań zbrojnych. Spoczywał na dnie Odry, przy stopniu wodnym „Wróblin”, od którego przyjął obecną nazwę. Jak na swojej stronie podaje FOMT, „wraz z innym statkami technicznymi – pogłębiarkami, szalandami, pontonami itp. przekazany został Rejonowi Dróg Wodnych we Wrocławiu, który później przekształcono w Zarząd Odrzańskiej Drogi Wodnej, a następnie Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej i Przedsię­biorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra-2”. Przez wiele lat eksploatowano go przy remontach odrzańskich stopni wodnych i mostów. Bezpośrednio po wojnie z wód Starej Odry dobywał zatopione jednostki”.

Wróblin pracował aż do roku 2001, a następnie (w roku 2002) został kupiony przez FOMT. Jednostka ta nie ma własnego napędu. W przemieszczaniu się pomaga jej pchacz. Wróblin posiada natomiast zasilany olejem napędowym silnik spalinowy – zasilający agregat wytwarzający energię elektryczną niezbędną do pracy dźwigu. 

Szczegóły dotyczące historii Wróblina oraz jego dane techniczne dostępne są na stronie Fundacji – tu link.

Dodam jeszcze, że jest to jedyny żuraw tego typu w Polsce (na wodach śródlądowych).

Żuraw pływający Wróblin z wrocławskiego Muzeum Odry. Jednostka w stałym miejscu cumowania przy wybrzeżu Stanisława Wyspiańskiego. 13.06.2022.

Żuraw pływający Wróblin - zbliżenia na poszczególne fragmenty jednostki.

 

Za dźwigiem Wróblin zacumowano tak zwanego „małego Holendra”. Holownik parowy o nazwie Nadbór z roku 1949. Jeden z 13 takich statków zamówionych dla Polski w 1946 roku w Holandii.

Jego zadaniem było holowanie barek pomiędzy Gliwicami i Wrocławiem przez Koźle (oczywiście także w skróconych wariantach tras). Tak do około połowy lat 60-tych ubiegłego wieku, gdy parowce zaczęły być wypierane przez tabor spalinowy (w roku 1968 ostateczny koniec eksploatacji holowników parowych). Jak podaje FOMT, Nadbór pełnił później funkcję pływającej kotłowni na Odrze, a w latach 70-tych trafił do Czechosłowacji, stając się nośnikiem agregatu prądotwórczego. Po powrocie do Polski holownik miał epizod jako lodołamacz, ale w tej roli nie sprawdził się. W roku 1983 został odstawiony, ale na szczęście nie zapadły decyzje kasacyjne. Wręcz przeciwnie, postanowiono, że zostanie zabytkiem. W roku 1992 statek trafił „pod skrzydła” Fundacji Otwartego Muzeum Techniki. Szczegóły historii holownika Nadbór oraz dane techniczne na stronie FOMT – tu link. 

Jak podaje Fundacja, Nadbór jest jedynym holownikiem parowym w Polsce z zachowaną oryginalną maszyną parową i kotłownią.

Holownik parowy Nadbór. 13.06.2022.

W drugim rzędzie, obok holownika parowego Nadbór zacumowała barka Ż-2107 „Irena”. Rocznik 1936. Zbudował ja Saturnin Marzątka – bydgoski szypr, który zasłynął z tego, że nie zlecił prac stoczni, lecz sam wybudował barkę na łące, przy pomocy dwóch pracowników. W roku 1955 barka przeszła na własność państwa polskiego (bez prawa do odszkodowania), zyskując obecne oznaczenie Ż-2107. 

Irena w połowie lat 80-tych została wycofana z eksploatacji, pełniąc później różne funkcje: pływający warsztat, magazyn. Od 2003 roku jest własnością FOMT. Więcej informacji na stronie Fundacji – tu link.

Barka Irena zacumowana obok holownika parowego Nadbór. 13.06.2022.

Najgorzej widocznym od strony wybrzeża Stanisława Wyspiańskiego zabytkiem jest pchacz „Krab”. Rocznik 1968 odkupiony od niemieckiej firmy Lidmann i Megger w roku 2018. Pracował w Niemczech jako pchacz portowy i rzeczny. Więcej informacji o Krabie tutaj. 

Pchacz Krab ustawiony obok żurawia Wróblin, który go niestety dość mocno zasłania. 13.06.2022.

Według informacji podanej na Facebooku Muzeum Odry, jest ono otwarte od poniedziałku do czwartku. Niestety w dniu naszej wizyty (poniedziałek, 13.06.2022) furtka prowadząca do tych pięknych zabytków była zamknięta.